Part of the debate – Senedd Cymru am 7:09 pm ar 5 Rhagfyr 2018.
Diolch. Suzy, diolch yn fawr iawn. Rwy'n hapus i gael fy mhrofi ar hyn ac i gofnodi rhai sylwadau yn ogystal, a diolch am eich ymroddiad i geisio symud rhywfaint o hyn yn ei flaen yn fy ngwelliant fy hun yma hefyd.
A gaf fi gydnabod y croeso a roesoch i'r ffordd rydym eisoes wedi dysgu o, ac wedi ystwytho rhai agweddau ar y cynllun gweinyddol yn agored iawn—wedi dweud beth rydym yn ei wneud, pam rydym yn ei wneud? Rydym wedi cyflwyno'r fframwaith eisoes fel y dywedais. Dywedaf hynny eto, gan fod y Cadeirydd yn eistedd wrth fy ymyl—yn hapus iawn i ddod gerbron y pwyllgor yn y gwanwyn a chael fy mhrofi ar y cynllun gweinyddol, beth arall rydym yn ei ddysgu, ac i wneud hynny'n rheolaidd, a dweud y gwir.
Ond edrychwch, rydym yn nodi'n glir yn yr asesiad effaith rheoleiddiol ar gyfer y Bil ein bwriad i adolygu i ba raddau y bydd y ddeddfwriaeth wedi cyflawni ei hamcanion rai blynyddoedd yn y dyfodol, ac wrth gwrs byddwn yn gwneud hynny'n unol ag arferion da, ac fe roddaf rywfaint o fanylion i chi yn awr. Ond credaf ei bod hi'n bwysig ein bod yn gadael digon o amser i'r cynnig a'r system newydd wreiddio'n llawn cyn inni gynnal yr adolygiad gwraidd a brig trylwyr hwnnw. Ac mae'n bwysig fod rhieni a darparwyr yn y sector hefyd yn cael yr amser hwnnw i addasu fel y gallwn gael darlun go iawn o'r ffordd y mae pethau'n gweithio ledled Cymru. Nawr, y cydbwysedd hwn y mae fy ngwelliant, gwelliant 2, yn ceisio ei sicrhau. Felly, efallai y gall helpu Aelodau—yr holl Aelodau—pe bawn yn nodi'r amserlen ar gyfer adolygu fel rwy'n ei gweld.
Felly, yn amodol ar basio'r ddeddfwriaeth hon, rydym yn rhagweld y bydd y pwerau hyn yn cychwyn yn ystod 2019 er mwyn galluogi'r gwaith angenrheidiol o adeiladu a phrofi'r system genedlaethol ar gyfer ymgeisio a gwirio cymhwysedd, gyda'r bwriad o gyflwyno'r system newydd yn llawn yn 2020. Rydym am sicrhau bod y system ymgeisio a gwirio cymhwysedd newydd yn weithredol ar gyfer y tair blynedd lawn er mwyn hwyluso'r adolygiad llawn, cynhwysfawr hwnnw, ar gyfer y cyfnod rhwng 2020 a 2023. Ar ôl diwedd y cyfnod profi hwnnw, mae'n rhesymol ein bod yn caniatáu amser rhesymol i ystyried y canfyddiadau'n briodol, a'u dadansoddi'n gywir ac i ysgrifennu adroddiad yr adolygiad yng ngoleuni hynny. Felly, ar gyfer rhaglen o'r maint hwn, y cymhlethdod hwn, gallai hyn gymryd peth amser. Felly, rydym wedi caniatáu hyd at—hyd at—flwyddyn arall, gan roi'r cyfnod o bum mlynedd sydd yn ein gwelliant i ni. Nawr, os gallwn ei wneud yn gynt, fe wnawn hynny, ond mae'r amserlen hon yn caniatáu ar gyfer yr adolygiad gorau a mwyaf trylwyr o'r system. Am y rheswm hwn nid wyf yn cefnogi'r gwelliannau eraill yma.
Hefyd, bydd yr Aelodau'n ymwybodol o'r ffaith ein bod wedi ymrwymo i werthusiad annibynnol o'n rhaglen gweithredwyr cynnar. Fe drof at yr adolygiad llawn ehangach yn ogystal. Cyhoeddwyd yr adroddiad ar flwyddyn gyntaf y gweithredwyr cynnar fis diwethaf. Bydd adroddiad ar yr ail flwyddyn ar gael fis Hydref nesaf. Felly, nid yw'n fater o beidio â chael gwerthusiad ac aros am y gwerthusiad llawn.
O ran y manylion y byddai Janet yn hoffi eu gweld ar wyneb y Bil ynglŷn â beth fydd yr adolygiad yn ei gynnwys, rwyf eisoes wedi ildio ar rai materion, fel y crybwyllwyd, gan gynnwys mater cludiant. Cyfarfûm â'r Aelodau Cynulliad, ac yn awr byddwn yn edrych ar hynny fel rhan o'r gwerthusiad o ail flwyddyn y gweithredwyr cynnar. Ac ar y taliadau, rwyf wedi dweud hefyd y byddwn yn cadw hyn dan arolwg, a nodais ein cynlluniau mewn perthynas â chynllunio'r gweithlu yn ogystal. Nawr, buaswn yn ofalus iawn ynglŷn â cheisio creu rhestr derfynol o nodau ar gyfer yr adolygiad llawn ar hyn o bryd, oherwydd mae hyn yn dal i esblygu—bydd pobl eisiau gweld pethau eraill arni—cyn inni orffen y gweithredu cynnar yn enwedig a gweld y canfyddiadau ar y pwyntiau y mae'r Aelodau eisoes wedi holi yn eu cylch.
Nawr, gallaf gadarnhau hefyd na fydd yr adolygiad hwn, yr adolygiad mawr, yn cael ei gyflawni'n fewnol ac y byddwn yn penodi cwmni gwerthuso annibynnol allanol. Rwy'n awyddus i roi'r cylch gorchwyl ehangaf posibl iddynt a pheidio â'u llyffetheirio, ac o ganlyniad ni fyddaf, ni allaf, gefnogi eu gwelliannau 2B na 2E.
Nawr, gwelliant 35 yw'r ddarpariaeth fachlud, sy'n ceisio mewnosod y ddarpariaeth honno yn y Bil. Fel y dywedais yng Nghyfnod 2, nid wyf yn argyhoeddedig o'r angen am ddarpariaeth o'r fath yn y Bil. Mae gennyf bryderon y byddai darpariaeth fachlud yn cyfleu'r neges anghywir i ddarparwyr, i awdurdodau lleol ac i rieni allan yno ynglŷn â'n hymrwymiad fel Llywodraeth i'r cynnig hwn, felly ni fyddaf yn cefnogi'r gwelliant hwn. Ond rwy'n cymeradwyo gwelliant 2 y Llywodraeth ac yn annog yr Aelodau i gefnogi'r gwelliant hwn, sy'n rhoi'r adolygiad llawn a thrylwyr hwnnw ar waith ar ôl cyfnod addas a phriodol.