Y grŵp nesaf o welliannau yw grŵp 12, ac mae'r grŵp yma o welliannau yn ymwneud â'r adolygiad ac adroddiadau ar effaith y Ddeddf a darpariaeth fachlud. Gwelliant 30 yw'r prif welliant yn y grŵp, ac rydw i'n galw ar Janet Finch-Saunders i gynnig y prif welliant, i siarad iddo ac i'r gwelliannau eraill yn y grŵp. Janet Finch-Saunders.

Cynigiwyd gwelliant 30 (Janet Finch-Saunders).

Diolch, Lywydd. Siaradaf am welliannau 30, 2A, 2B, 2C, 2D, 2E a 35. Er bod y rhain yn ymddangos ychydig fel plymio i gymysgedd o welliannau adolygu, mae pob un ohonynt yn bwysig iawn, a'r prif bwynt yr hoffem ei godi yn nad yw'n dweud 'annibynnol' yn unman yng ngwelliant 2 y Gweinidog, na 'gosod gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru'. Fan lleiaf, byddem wedi disgwyl y dylai unrhyw adroddiad fod yn annibynnol ac ar gael i'r Cynulliad Cenedlaethol, fel y ddeddfwrfa, i'w graffu.

Gan droi at welliant 30, dyma welliant hollol wahanol i un y Gweinidog. Fel yr amlinellais yng Nghyfnod 2, mae'r hollt rhwng honiadau'r Gweinidog ynghylch natur dechnegol y Bil, o'i gymharu â'r safbwynt polisi eang iawn o fewn y memorandwm esboniadol a'r cynllun gweinyddol drafft, yn amlwg iawn. Drwy gytuno i beidio â rhoi fawr o fanylion ar wyneb y Bil, byddai Cynulliad Cenedlaethol Cymru'n caniatáu i bwerau'r Weithrediaeth gynyddu, ac ar yr un pryd yn cyfyngu ar ei phwerau ei hun yn wir. Pwysleisiodd y Gweinidog drwy Gyfnodau 1 a 2 y dylid gadael manylion y cynnig i is-ddeddfwriaeth er mwyn caniatáu ar gyfer hyblygrwydd. Fodd bynnag, gallai is-ddeddfwriaeth newid y cynnig a'r bwriad polisi'n llwyr heb i Gynulliad Cenedlaethol Cymru ddefnyddio'i swyddogaeth fel deddfwrfa i graffu arno'n fanwl. Hefyd cyhoeddwyd y gwerthusiad cyntaf o'r cynnig lai na phythefnos yn ôl, fwy na saith mis ar ôl cyflwyno'r Bil gan Lywodraeth Cymru. Mae'n ymddangos felly ei fod yn cefnogi arsylwadau'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol a bod Llywodraeth Cymru yn deddfu ar gyfer y cynnig gofal plant cyn diwedd y rhaglenni peilot a gwerthuso effeithiolrwydd y polisi.

O ran gwelliannau 2A, 2B, 2C, 2D a 2E, mae'r gwelliannau hyn yn ceisio gwella syniadau'r Gweinidog ei hun ynglŷn ag adolygu'r Bil. Caiff y pryderon sydd gennym ynghylch tryloywder y Bil a deddfwriaeth flaenorol Llywodraeth Cymru eu cadarnhau gan y saith pŵer a roddwyd i Lywodraeth Cymru i wneud is-ddeddfwriaeth, sydd wedi'u cynnwys mewn 13 o adrannau'r Bil yn unig. Rhaid i Gynulliad Cenedlaethol Cymru gael mwy na 40 diwrnod i bleidleisio ar is-ddeddfwriaeth na ellir ei diwygio heb ymgynghori ystyrlon.

Drwy gydol Cyfnod 1 a 2, mae'r Gweinidog wedi ceisio rhoi sicrwydd i'r Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg fod pryderon allweddol ynglŷn â chludo rhwng lleoliadau gofal plant, cynllunio'r gweithlu, a chodi taliadau ychwanegol, yn cael eu hymchwilio, ac mae'r cynllun gweinyddol drafft hefyd yn gwneud rhai consesiynau ar fanylion y cynnig. Rydym felly'n croesawu rhai o'r consesiynau a'r sicrwydd gan y Gweinidog yn y meysydd hyn. Er enghraifft, rydym yn falch fod y Gweinidog wedi ymrwymo i ychwanegu cwestiynau ymchwil at y gwerthusiad o flwyddyn 2 gweithredwyr cynnar y cynnig o ran cludiant, yn ogystal ag ychwanegu'r cynnig a thaliadau ychwanegol i'r cynllun gweinyddol drafft. Eto i gyd nid yw Cynulliad Cenedlaethol Cymru wedi'i gynnwys yn y broses o werthuso'r cynnig a'i effeithiau. Wedi'u rhestru o'n blaenau yng ngwelliant 2C ceir rhai'n unig o'r meysydd y mae'r Gweinidog wedi gwrthod ystyried eu gosod ar wyneb y Bil, ac yn lle hynny mae naill ai wedi eu diystyru, wedi gwneud addewidion yn eu cylch, neu wedi eu hisraddio i'r cynllun gweinyddol anstatudol. Mae'n werth nodi hefyd fod gwerthusiad Llywodraeth Cymru ei hun o weithredwyr cynnar y cynnig gofal plant, a gyhoeddwyd bythefnos yn ôl, wedi argymell bod angen ymchwil pellach dros gyfnod hwy o amser, er mwyn darparu tystiolaeth bendant ynglŷn ag effaith.

Felly rydym yn dadlau bod y gwelliant hwn yn darparu fframwaith ar gyfer Cynulliad Cenedlaethol Cymru i graffu hefyd ar effaith y Bil a'r cynnig gofal plant. O ganlyniad, er nad yw'r rhestr yn y gwelliant hwn yn hollgynhwysol, mae'n dangos bod dymuniadau'r Cynulliad yn cael eu parchu, yn hytrach na'u hisraddio, pan fydd Llywodraeth Cymru yn cynnal ei hadolygiad o'r Bil. Yn ogystal, dylai'r ffaith bod y Gweinidog ond wedi addo dod â chopi o'r cynllun gweinyddol drafft, a dim arall, gerbron y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg yn y gwanwyn, fod yn rhybudd na chaiff ei osod gerbron y Cynulliad. Ar ben hynny, nid ydym yn cytuno â honiad y Gweinidog y bydd cyfnod o bum mlynedd yn rhoi digon o amser i'r Cynulliad adolygu'r cynnig. Bydd cyflwyno'r cynnig yn genedlaethol yn dechrau yn 2020, felly dylai'r Cynulliad fod wedi gallu asesu ei ddigonolrwydd o'r dechrau. Felly, gobeithiwn y caiff gwelliannau 2A a 2D 2E eu pasio.

Yn olaf, fel y bydd Suzy Davies hefyd yn tystio, o dan welliant 35, ceir opsiwn ar gyfer darpariaeth fachlud ar gyfer y Bil, drwy ganiatáu i'r Cynulliad benderfynu a yw wedi cyflawni ei brif ddyletswydd fel mecanwaith i ddarparu'r cynnig gofal plant. Fel y nododd fy nghyd-Aelod yng Nghyfnod 2 y Bil, nid yw cymalau adolygu'n cynnwys opsiwn i benderfynu a yw deddfwriaeth wedi methu cyflawni bwriad polisi. Yn gyntaf, bydd cymal machlud yn caniatáu ar gyfer dirwyn y Ddeddf i ben os na chyflwynir rheoliadau ar ei swyddogaethau, ac yn ail, mae'n caniatáu i'r Ddeddf fachlud os nad yw'n cyflawni ei bwriadau polisi. O ystyried yr angen am y ddau, mae'n amlwg y dylid derbyn gwelliant o'r fath yn achos sgerbwd o Fil fel sydd gennym yma. Diolch.

Y Gweinidog, Huw Irranca-Davies.

Diolch, Lywydd, a gaf fi ddechrau—

O, mae'n ddrwg gennyf, Weinidog. Dylwn fod wedi galw Suzy Davies.

Diolch yn fawr iawn, Lywydd. Gwelliant 35, nid ydym wedi ymdrin ag ef, felly diolch i chi'ch dau. A gaf fi ddechrau drwy ddweud fy mod yn ddiolchgar iawn i chi, Weinidog, am ymgysylltu â ni ar gwestiwn yr adolygiad? Credaf fod hwn yn wirioneddol bwysig. Credaf mai'r hyn sy'n ganolog i hyder mewn unrhyw adolygiad, fodd bynnag, yw gallu'r Senedd hon i helpu i'w lunio—i gael atebion i'r cwestiynau y credwn y byddant yn bodloni diddordeb ein hetholwyr yn ogystal â darparu gwell deddfwriaeth, os mynnwch.

Credaf fod gwelliannau Janet Finch-Saunders, fel y dywedodd, yn cynnwys rhestr nad yw'n hollgynhwysol o feini prawf synhwyrol a pherthnasol iawn, a buaswn yn disgwyl i'r holl Aelodau yma feddwl eu bod yn berthnasol ac yn disgwyl iddynt gael eu cynnwys mewn unrhyw adolygiad. Wrth gwrs, gellir ehangu'r rhestr honno, ond mae'n atgyfnerthu'r pwynt fod angen i ni, fel Aelodau Cynulliad, yn hytrach na Llywodraeth Cymru yn unig, fod yn fodlon fod yr adolygiad yn ddigon cadarn. Felly, rwy'n gobeithio y byddwch yn agored i ymestyn, neu i gynnwys pethau yn y rhestr honno wrth inni fynd ymlaen.

Nawr, gwelliant 35—cyfeiriodd Janet, yn garedig iawn, at y Bil hwn fel sgerbwd o Fil. Fe wyddoch fy marn i: fod mwy o dyllau ynddo nag yn festiau Steptoe, ac mae'n mynd i fod angen ei drwsio â rhestr o reoliadau a allai fod yn effeithiol, neu beidio, er mwyn iddo weithredu fel statud. Roeddwn yn falch o weld yn y Bil Deddfwriaeth (Cymru) Drafft fod y Cwnsler Cyffredinol wedi cydnabod rhinweddau cymalau machlud mewn is-ddeddfwriaeth, ac rydych chi, mewn gwirionedd, Weinidog, fel Cadeirydd blaenorol y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, wedi cydnabod rhinwedd cymalau machlud mewn deddfwriaeth sylfaenol, ac rwy'n cytuno gyda'r ddau ohonoch. Felly, nid yw'r ddyletswydd hon i adolygu—credaf ichi ddweud 'oedi ac adolygu', Weinidog—a gyflwynwyd o'r newydd i'r Bil yn cynnwys opsiwn i benderfynu ei fod wedi methu o ran bwriad polisi. Ac nid yw cynnwys y cymal machlud ond yn caniatáu'n syml i'r ddeddfwriaeth hon gael ei dileu, os yw rheoliadau naill ai'n annigonol ar gyfer perffeithio gweithrediad y Bil yn ymarferol neu'n caniatáu iddo gael ei ddileu os bydd adolygiad yn dangos ei fod yn methu cyflawni unrhyw un o'i fwriadau polisi ac y byddai'n parhau i fethu gwneud hynny.

Nawr, gwn eich bod wedi bod yn poeni ynglŷn â CThEM, ond y ffordd hawdd o ddatrys y broblem honno yw cyflwyno'r rheoliadau i lenwi'r tyllau, oherwydd nid ydym eisiau deddf aneffeithiol yn loetran yn ein system sydd ar fin cael ei chodeiddio. Felly, mae'r gwelliant hwn yn rhoi hawl i'r Senedd gael gwared arno heb aros i'r Llywodraeth wneud y penderfyniad hwnnw. Mae'n debyg iawn i—a gaf fi ddweud 'ôl-stop' yn y Siambr hon, Lywydd? Mae'n peri pryder mawr ar hyn o bryd. Ond dyna fel rwy'n ei weld. [Torri ar draws.] Ie. Mae fel pe bai rhywun yn sefyll y tu ôl i'r wiced i wneud yn siŵr eich bod yn cyflwyno'r rheoliadau hyn, yn enwedig gan nad ydych chi'n hoff iawn o'r weithdrefn uwchgadarnhaol ar gyfer gwneud hynny. Felly, rwy'n argymell hyn i Aelodau'r Cynulliad.

Y Gweinidog.

Diolch. Suzy, diolch yn fawr iawn. Rwy'n hapus i gael fy mhrofi ar hyn ac i gofnodi rhai sylwadau yn ogystal, a diolch am eich ymroddiad i geisio symud rhywfaint o hyn yn ei flaen yn fy ngwelliant fy hun yma hefyd.

A gaf fi gydnabod y croeso a roesoch i'r ffordd rydym eisoes wedi dysgu o, ac wedi ystwytho rhai agweddau ar y cynllun gweinyddol yn agored iawn—wedi dweud beth rydym yn ei wneud, pam rydym yn ei wneud? Rydym wedi cyflwyno'r fframwaith eisoes fel y dywedais. Dywedaf hynny eto, gan fod y Cadeirydd yn eistedd wrth fy ymyl—yn hapus iawn i ddod gerbron y pwyllgor yn y gwanwyn a chael fy mhrofi ar y cynllun gweinyddol, beth arall rydym yn ei ddysgu, ac i wneud hynny'n rheolaidd, a dweud y gwir.

Ond edrychwch, rydym yn nodi'n glir yn yr asesiad effaith rheoleiddiol ar gyfer y Bil ein bwriad i adolygu i ba raddau y bydd y ddeddfwriaeth wedi cyflawni ei hamcanion rai blynyddoedd yn y dyfodol, ac wrth gwrs byddwn yn gwneud hynny'n unol ag arferion da, ac fe roddaf rywfaint o fanylion i chi yn awr. Ond credaf ei bod hi'n bwysig ein bod yn gadael digon o amser i'r cynnig a'r system newydd wreiddio'n llawn cyn inni gynnal yr adolygiad gwraidd a brig trylwyr hwnnw. Ac mae'n bwysig fod rhieni a darparwyr yn y sector hefyd yn cael yr amser hwnnw i addasu fel y gallwn gael darlun go iawn o'r ffordd y mae pethau'n gweithio ledled Cymru. Nawr, y cydbwysedd hwn y mae fy ngwelliant, gwelliant 2, yn ceisio ei sicrhau. Felly, efallai y gall helpu Aelodau—yr holl Aelodau—pe bawn yn nodi'r amserlen ar gyfer adolygu fel rwy'n ei gweld.

Felly, yn amodol ar basio'r ddeddfwriaeth hon, rydym yn rhagweld y bydd y pwerau hyn yn cychwyn yn ystod 2019 er mwyn galluogi'r gwaith angenrheidiol o adeiladu a phrofi'r system genedlaethol ar gyfer ymgeisio a gwirio cymhwysedd, gyda'r bwriad o gyflwyno'r system newydd yn llawn yn 2020. Rydym am sicrhau bod y system ymgeisio a gwirio cymhwysedd newydd yn weithredol ar gyfer y tair blynedd lawn er mwyn hwyluso'r adolygiad llawn, cynhwysfawr hwnnw, ar gyfer y cyfnod rhwng 2020 a 2023. Ar ôl diwedd y cyfnod profi hwnnw, mae'n rhesymol ein bod yn caniatáu amser rhesymol i ystyried y canfyddiadau'n briodol, a'u dadansoddi'n gywir ac i ysgrifennu adroddiad yr adolygiad yng ngoleuni hynny. Felly, ar gyfer rhaglen o'r maint hwn, y cymhlethdod hwn, gallai hyn gymryd peth amser. Felly, rydym wedi caniatáu hyd at—hyd at—flwyddyn arall, gan roi'r cyfnod o bum mlynedd sydd yn ein gwelliant i ni. Nawr, os gallwn ei wneud yn gynt, fe wnawn hynny, ond mae'r amserlen hon yn caniatáu ar gyfer yr adolygiad gorau a mwyaf trylwyr o'r system. Am y rheswm hwn nid wyf yn cefnogi'r gwelliannau eraill yma.

Hefyd, bydd yr Aelodau'n ymwybodol o'r ffaith ein bod wedi ymrwymo i werthusiad annibynnol o'n rhaglen gweithredwyr cynnar. Fe drof at yr adolygiad llawn ehangach yn ogystal. Cyhoeddwyd yr adroddiad ar flwyddyn gyntaf y gweithredwyr cynnar fis diwethaf. Bydd adroddiad ar yr ail flwyddyn ar gael fis Hydref nesaf. Felly, nid yw'n fater o beidio â chael gwerthusiad ac aros am y gwerthusiad llawn.

O ran y manylion y byddai Janet yn hoffi eu gweld ar wyneb y Bil ynglŷn â beth fydd yr adolygiad yn ei gynnwys, rwyf eisoes wedi ildio ar rai materion, fel y crybwyllwyd, gan gynnwys mater cludiant. Cyfarfûm â'r Aelodau Cynulliad, ac yn awr byddwn yn edrych ar hynny fel rhan o'r gwerthusiad o ail flwyddyn y gweithredwyr cynnar. Ac ar y taliadau, rwyf wedi dweud hefyd y byddwn yn cadw hyn dan arolwg, a nodais ein cynlluniau mewn perthynas â chynllunio'r gweithlu yn ogystal. Nawr, buaswn yn ofalus iawn ynglŷn â cheisio creu rhestr derfynol o nodau ar gyfer yr adolygiad llawn ar hyn o bryd, oherwydd mae hyn yn dal i esblygu—bydd pobl eisiau gweld pethau eraill arni—cyn inni orffen y gweithredu cynnar yn enwedig a gweld y canfyddiadau ar y pwyntiau y mae'r Aelodau eisoes wedi holi yn eu cylch.

Nawr, gallaf gadarnhau hefyd na fydd yr adolygiad hwn, yr adolygiad mawr, yn cael ei gyflawni'n fewnol ac y byddwn yn penodi cwmni gwerthuso annibynnol allanol. Rwy'n awyddus i roi'r cylch gorchwyl ehangaf posibl iddynt a pheidio â'u llyffetheirio, ac o ganlyniad ni fyddaf, ni allaf, gefnogi eu gwelliannau 2B na 2E.

Nawr, gwelliant 35 yw'r ddarpariaeth fachlud, sy'n ceisio mewnosod y ddarpariaeth honno yn y Bil. Fel y dywedais yng Nghyfnod 2, nid wyf yn argyhoeddedig o'r angen am ddarpariaeth o'r fath yn y Bil. Mae gennyf bryderon y byddai darpariaeth fachlud yn cyfleu'r neges anghywir i ddarparwyr, i awdurdodau lleol ac i rieni allan yno ynglŷn â'n hymrwymiad fel Llywodraeth i'r cynnig hwn, felly ni fyddaf yn cefnogi'r gwelliant hwn. Ond rwy'n cymeradwyo gwelliant 2 y Llywodraeth ac yn annog yr Aelodau i gefnogi'r gwelliant hwn, sy'n rhoi'r adolygiad llawn a thrylwyr hwnnw ar waith ar ôl cyfnod addas a phriodol.

Janet Finch-Saunders i ymateb.

Rwy'n cynnig fy ngwelliant.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 30? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlas. Cau'r y bleidlais. O blaid 18, neb yn ymatal, 25 yn erbyn. Gwrthodwyd gwelliant 30.

Gwelliant 30: O blaid: 18, Yn erbyn: 25, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Fel gwelliannau i welliant 2, bydd gwelliannau 2A i 2E yn cael eu gwaredu yn gyntaf yn unol â'r rhestr welliannau. Gweinidog, a ydych chi'n dymuno cynnig gwelliant 2?

Cynigiwyd gwelliant 2 (Huw Irranca-Davies).

Rwy'n cynnig yn ffurfiol.

Janet Finch-Saunders i gynnig—

—gwelliant 2A.

Cynigiwyd gwelliant 2A (Janet Finch-Saunders).

Rwy'n cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2A? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 18, neb yn ymatal, 25 yn erbyn. Gwrthodwyd gwelliant 2A.

Gwelliant 2A: O blaid: 18, Yn erbyn: 25, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 2B, Janet Finch-Saunders.

Cynigiwyd gwelliant 2B (Janet Finch-Saunders).

Rwy'n cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2B? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 18, neb yn ymatal, 25 yn erbyn. Gwrthodwyd gwelliant 2B.

Gwelliant 2B: O blaid: 18, Yn erbyn: 25, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 2C, Janet Finch-Saunders.

Cynigiwyd gwelliant 2C (Janet Finch-Saunders).

Rwy'n cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2C? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 18, neb yn ymatal, 25 yn erbyn. Gwrthodwyd gwelliant 2C.

Gwelliant 2C: O blaid: 18, Yn erbyn: 25, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 2D, Janet Finch-Saunders.

Cynigiwyd gwelliant 2D (Janet Finch-Saunders).

Rwy'n cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2D? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 18, neb yn ymatal, 25 yn erbyn. Gwrthodwyd gwelliant 2D. 

Gwelliant 2D: O blaid: 18, Yn erbyn: 25, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 2E, Janet Finch-Saunders.

Cynigiwyd gwelliant 2E (Janet Finch-Saunders).

Rwy'n cynnig.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2E? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 18, neb yn ymatal, 25 yn erbyn. Gwrthodwyd gwelliant 2E.

Gwelliant 2E: O blaid: 18, Yn erbyn: 25, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gwelliant 2 fel y'i diwygiwyd. Wel, na, ni ddiwygiwyd gwelliant 2. Mae wedi'i symud. Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn gwelliant 2? A oes unrhyw wrthwynebiad? [Gwrthwynebiad.] Symudwn i bleidlais. Agor y bleidlais. Cau'r bleidlais. O blaid 32, neb yn ymatal, 11 yn erbyn. Derbyniwyd gwelliant 2.

Gwelliant 2: O blaid: 32, Yn erbyn: 11, Ymatal: 0

Derbyniwyd y gwelliant