Part of the debate – Senedd Cymru am 3:40 pm ar 12 Rhagfyr 2018.
Diolch, Lywydd. A gaf fi ddiolch yn gyntaf i Jenny Rathbone am gyflwyno'r cynnig hwn ac i bawb sydd wedi cyfrannu at y ddadl hon? Credaf fod fy nghyd-Aelod Hefin David yn gywir i ddweud y gallwch fesur cryfder cynnig yn ôl faint o bobl sydd am gyfrannu ato. Mae'n drueni, ar yr achlysur hwn, nad oes gennym lawer o amser i'w drafod. Ond rwy'n siŵr y bydd hyn yn rhywbeth a gaiff ei ailystyried yn y Siambr hon yn y dyfodol agos hefyd.
Rydych yn llygad eich lle fod deunydd pacio, yn enwedig deunydd pacio plastig yn fater proffil uchel iawn ar hyn o bryd ac un y gwyddom fod angen inni weithredu yn ei gylch cyn iddi fynd yn rhy hwyr. Rwy'n croesawu'r cyfle i gael y ddadl hon heddiw er mwyn datblygu syniadau pobl ynglŷn â sut y gallwn fynd i'r afael â hyn yng Nghymru.
Buom yn gweithio'n agos gyda Llywodraeth y DU ar ddiwygio'r gyfundrefn cyfrifoldeb cynhyrchwyr am ddeunydd pacio—felly, cyfrifoldeb estynedig cynhyrchwyr. Rydym yn gwybod bod cynhyrchwyr ar hyn o bryd yn cyfrannu tua 10 y cant o'r costau deunydd pacio diwedd oes, sy'n anghyfiawn, yn annheg ac yn methu cymell y cynhyrchwyr hyn i ddefnyddio mwy o gynnwys wedi'i ailgylchu neu ddeunydd pacio hawdd ei ailddefnyddio y gellir ei ailbrosesu. Fel y mae Aelodau eraill wedi nodi hefyd, mae'n gosod cost y baich o reoli ein gwastraff deunydd pacio ar ein hawdurdodau lleol a'n dinasyddion. Felly, ar y rheoliad trwyddedu amgylcheddol hwn, y byddwn yn ymgynghori arno ar y cyd ar gyfer Cymru a Lloegr, bydd yn cynnwys ffioedd wedi'u modiwleiddio hefyd, a fyddai'n helpu mewn gwirionedd i gyfrannu at awdurdodau lleol yn ogystal, er mwyn unioni'r cydbwysedd hwnnw.
Credaf eich bod wedi dweud yn glir o'r cychwyn cyntaf, fel finnau, ei fod yn un o'r pethau a welwn—. Soniodd Julie Morgan am Riwbeina ddi-blastig ac rydym yn gweld cymunedau ledled y wlad yn rhoi camau ar waith ac mae'r cyfrifoldeb ar y Llywodraeth i roi camau ar waith hefyd, ac ar bob un ohonom fel busnesau, cynhyrchwyr a manwerthwyr yn ogystal. Felly, rwyf am weld diwygio a newid y drefn bresennol, er mwyn sicrhau bod cynhyrchwyr yn ysgwyddo rhagor o gyfrifoldeb.
Y mis diwethaf, cyfarfûm â fy Ngweinidog cyfatebol yn Llywodraeth yr Alban i bwyso ar y cyd am ddiwygio o'r fath, a bod y refeniw ychwanegol a gynhyrchir yn llifo i Gymru a rhannau eraill o'r DU yn briodol. Ac yn amlwg rwy'n hapus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau yn fwy manwl, rwy'n ymwybodol o gyn lleied o amser sydd gennyf i siarad heddiw, ond rwy'n hapus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau ar hynny wrth inni symud ymlaen. Yn amlwg, bydd hyn yn ein galluogi i wthio ymhellach ac yn gyflymach o safbwynt ein hailgylchu.
Ochr yn ochr â hyn, soniodd Julie Morgan ac eraill am gynlluniau dychwelyd blaendal. Byddwn hefyd yn ymgynghori ar y cynllun dychwelyd blaendal ar gyfer Cymru a Lloegr, ond fel rydych wedi dweud eisoes, rydym yn agored i wneud hyn ar wahân yn ogystal—i ymgynghori yng Nghymru.
Yn benodol, rwy'n awyddus i wneud yn siŵr fod yr ymgynghoriad ar y cyd yn ystyried y trefniant penodol sydd gennym yng Nghymru. Ni yw'r unig wlad sy'n meddu ar dargedau statudol—felly, gwneud yn siŵr fod hynny'n gweddu i'r drefn sydd gennym eisoes ac yn ategu ac yn adeiladu ar y llwyddiant hwnnw yn ogystal.
Byddwn hefyd yn ymgynghori ar Ran 4 o Ddeddf yr Amgylchedd (Cymru) 2016. Fel y dywedodd Aelod ar yr ochr arall i'r Siambr, rydym yn cymryd cyfrifoldeb fel aelwydydd yn awr gyda'n hailgylchu, ac mae angen i fusnesau wneud yr un peth a gwahanu eu gwastraff ar gyfer ei gasglu, fel rydym wedi bod yn ei wneud ers blynyddoedd bellach.
Ar y sail fod yna weithgarwch sylweddol ar fin digwydd yn y maes hwn, bydd Llywodraeth Cymru yn ymatal ar y cynnig hwn heddiw, ond mae'r cynigion yn gadarn a chredaf ei fod yn gynnig rhagorol. Fel Gweinidog yr amgylchedd, rwy'n rhoi ffocws cadarn ar reoli gwastraff ac ar adeiladu ar yr enw da sydd gennym eisoes am ailgylchu. Fel y dywedodd yr Aelod, un pen yn unig yw ailgylchu ac mae'n ymwneud mewn gwirionedd ag edrych ar ailddefnyddio, lleihau defnydd a sut y dechreuwn ymdrin â phethau ar ddechrau eu hoes yn ogystal ag ar ddiwedd eu hoes.
Soniodd David Melding—ni chlywais enw'r lleoliad yn Nhreganna, y lle ailddefnyddio. Rwyf wedi ymweld â nifer o lefydd ailddefnyddio yn y misoedd diwethaf ac rwy'n falch fod Llywodraeth Cymru wedi gallu addo cyllid i gefnogi'r mathau hyn o fentrau yn ogystal, oherwydd fel y dywedasoch, nid yn unig mae iddynt fanteision amgylcheddol, ond rydych yn gweld y manteision cymdeithasol ac economaidd ehangach a ddaw yn sgil y mentrau. Gallwch ddod o hyd i fargeinion anhygoel yn ogystal—bûm yn edrych drwy'r finyl yn y lle diwethaf yr euthum iddo tra oeddwn yno.
Roeddem yn sôn am yr economi gylchol, ac mae'r economi gylchol yn allweddol. Rwyf am inni fod y genedl fwyaf cylchol yn y byd o ran ein heconomi, fel ein bod nid yn unig yn buddsoddi yn ein hamgylchedd, ond yn ffyniant ein gwlad a'n pobl yn ogystal. Rwy'n credu ei fod yn un o'r pethau rydym wedi bod yn gweithio arnynt ymhell cyn iddo ddod yn derm go ffasiynol, ond mae wedi cryfhau bellach yn y meysydd a awgrymodd yr Aelod yn ogystal, ac yn y gwaith a wnawn yn buddsoddi gyda busnesau yng Nghymru i'w helpu i geisio symud at ddewis amgen mwy cynaliadwy yn ogystal.
Yn y pen draw, rydym am weld pobl yn ailgylchu, rydym eisiau gweld cyn lleied ag y bo modd o ddeunydd pacio nad yw'n angenrheidiol a gwneud yn siŵr fod modd ailbrosesu ac ailgylchu unrhyw ddeunydd eildro. Felly, wrth gloi, hoffwn ailadrodd fy nghroeso i'r cynnig a gyflwynwyd heddiw, sy'n cyd-fynd â strategaeth Llywodraeth Cymru tuag at ddyfodol diwastraff a'n llwybr tuag at economi fwy cylchol yng Nghymru. Diolch yn fawr.