Diolch, Llywydd, ac fe hoffwn i ddechrau drwy ddiolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau y prynhawn yma. Mae trafodaeth heddiw wedi helpu i barhau â dadl, os nad agor dadl y mae angen i ni ei chael ynghylch talu am ofal cymdeithasol. Ac mae ein nod wrth gyflwyno'r ddadl hon heddiw yn ddeublyg: i barhau i nodi'r materion a'r goblygiadau o ran y dewisiadau ar gyfer ariannu costau gofal cymdeithasol yn y tymor hir ac i ddechrau datblygu cyfrwng fydd yn fodd o feithrin consensws ehangach ynghylch ateb neu atebion posib. Ac fel rwyf wedi dweud, nid oes atebion hawdd ac nid oes unrhyw atebion cyflym, ond fe'm calonogir heddiw gan fod nifer o safbwyntiau a fynegwyd yn y ddadl yn cydgyfarfod yn yr ymdrech gyson i ymdrin â'r agenda hon, gan ei bod hi'n amlwg bod angen dadl genedlaethol ynglŷn â ffurf sector gofal cymdeithasol cynaliadwy ac o safon uchel yng Nghymru. A golyga hynny, wrth gwrs, parhau i ddatblygu ein hagenda i integreiddio iechyd a gofal cymdeithasol i wella canlyniadau a phrofiad.

Roedd pob plaid yn y fan yma, wrth gwrs yn rhan o helpu i gomisiynu'r farn seneddol y gwnaethom ni ei derbyn wedyn ac adeiladu arni, ac sy'n ganolog i'n hagenda 'Cymru Iachach'—y cynllun tymor hir ar y cyd ar gyfer iechyd a gofal cymdeithasol yma yng Nghymru. Ond dylai'r ddadl am ofal cymdeithasol, wrth gamu i'r dyfodol, yn briodol, gynnwys dewisiadau ar gyfer cyllid, gan gynnwys trethu, a byddwn yn ystyried ymchwil presennol a gwaith blaenorol. Ac fel y dywedais yn gynharach, mae'n rhaid i'r ddadl gydnabod y swyddogaeth sydd gan lywodraeth leol gan mai hi sy'n darparu ac yn comisiynu llawer o'r gofal yr ydym ni wedi'i drafod heddiw. Bydd yn rhaid i bobl yn yr holl wahanol bleidiau a darparwyr eraill hefyd gael eu cynnwys, ac rwyf eisiau amlygu'r ffaith bod y sgwrs gyda llywodraeth leol yn digwydd ar draws sawl haen wahanol o arweinyddiaeth wleidyddol: Mae cynghorau dan arweiniad y Ceidwadwyr, Plaid Cymru, Annibynnol a Llafur Cymru yn rhan o'r drafodaeth yr ydym ni eisiau ei chael, ac yn ei chael, gan gynnwys trafodaeth â Chymdeithas Cyfarwyddwyr y Gwasanaethau Cymdeithasol. Mae'n ystyried y pwynt a wnaeth Vikki Howells—pan fyddech chi'n siarad ag arweinwyr ac aelodau cabinet awdurdodau lleol, fe welwch chi mewn gwirionedd bod eu prif bryder ynghylch cyllid yn y dyfodol yn ymwneud â gofal cymdeithasol ac addysg, y ddau floc mawr o ran gwariant, a sut y byddan nhw'n llwyddo i gynnal gwariant yn y maes hwn, nid yn unig o safbwynt ariannol, ond, mewn gwirionedd, o safbwynt ansawdd y gofal y bydden nhw'n dymuno ei weld yn cael ei ddarparu yn eu cymunedau lleol. Felly, rydym ni wedi ymrwymo i ystyried syniadau newydd ac unrhyw ddulliau creadigol sy'n bodoli, yn enwedig wrth inni ddatblygu modelau gofal newydd—i barhau i hybu dull ataliol, i wneud defnydd llawn o'r dechnoleg sy'n bodoli eisoes a thechnoleg newydd i helpu pobl cymaint â phosib i aros yn annibynnol a chael cefnogaeth yn eu cymunedau eu hunain.

Ac wrth gwrs bydd cwestiynau ynghylch faint o refeniw newydd yr ydym ni'n disgwyl ei godi. Felly, nid yn unig sut y defnyddiwn ni'r refeniw sydd gennym ni yn awr, ond sut i godi refeniw newydd a beth fyddai, neu y dylai hynny ei ddarparu. Ac mae cwestiynau wedi eu holi a nifer o sylwadau wedi eu gwneud ynghylch yr hyn yr ydym ni'n ceisio'i wneud. I ddisodli refeniw neu i godi refeniw newydd? Rydym ni'n dymuno i i fwy o refeniw fod ar gael. Fe drof i at rai o'r sylwadau a wnaed—ni fyddaf yn gallu ymdrin â phob un—ond mae gennym ni'r ddadl hon ynghylch pa un a fyddwn ni'n mynd i rigol a dim ond siarad yn unig am ariannu gwasanaethau hanfodol. Felly, fe ddywedaf i mai £1.2 biliwn yw cost isaf cyni—dim ond cadw ar yr un raddfa â chwyddiant, nid cadw ar yr un raddfa â chynnyrch domestig gros. Cawn wedyn ein beio gan bleidiau eraill. Rydym ni'n ymateb drwy ddweud mewn tri etholiad cyffredinol olynol o hyrwyddo cyni, ni chawn ni mewn gwirionedd gyfle i fynd i'r afael â'r heriau sydd gennym ni, naill ai yng Nghymru neu yng ngweddill y Deyrnas Unedig. Mae dewisiadau i'w gwneud o fewn ein cyllideb, ac rydym ni wedi gwneud dewisiadau, oherwydd does dim dewis nad oes effaith iddo wedyn. Fe wnaethom ni ddewis, o fewn cyllideb gyffredinol a oedd yn crebachu, i fuddsoddi mwy yn ein GIG, ac mae hynny'n effeithio ar bob llinell gyllideb a ariennir gennym ni. Does dim diben cymryd arnom ni na ddigwyddodd hynny. Ond o ran gofal cymdeithasol, os na allwn ni gynhyrchu refeniw ychwanegol, yna bydd yn rhaid inni dderbyn y bydd ein gwasanaeth gofal yn crebachu a'r ansawdd yn gostwng. Felly, nid yw hyn dim ond yn ymwneud â chodi refeniw ychwanegol i gynnal gwasanaeth; rydym ni eisiau codi refeniw ychwanegol i gynnal a hefyd i wella gwasanaeth. Felly, nid yw'n ymwneud ag ymateb i'r her ddemograffig yn unig. A'n pryder mwyaf, wrth gwrs, yw bod gofal cymdeithasol bob amser wedi dibynnu ar brawf modd, pan nad yw'r GIG ers ei greu wedi dibynnu ar brawf modd. Ac mae llawer o'n dinasyddion yr ydym ni'n eu cynrychioli wedi synnu bod gofal cymdeithasol yn dibynnu ar brawf modd—ar yr adeg y mae angen gofal cymdeithasol arnyn nhw, maen nhw'n synnu bod yn rhaid iddyn nhw gael rhyw fath ar brawf modd.

Nawr, rwy'n cydnabod yr hyn a ddywedodd Dai Lloyd ynglŷn â'i ddymuniad i gael gwasanaeth gofal gwladol a'r pwynt ehangach ynghylch gwella gwasanaethau i ddinasyddion—y dinesydd sydd angen urddas yn y gofal y mae'n cymryd rhan ynddo ac yn ei gael, ond hefyd urddas yr aelod o staff sy'n darparu'r gofal hwnnw. Roeddwn yn falch iawn, yn y ddadl, bod nifer o Aelodau wedi gwneud y sylw eu bod wedi gweld gofal cymdeithasol ar waith, maen nhw wedi ymweld â phobl ac wedi cael profiadau personol eu hunain, ac maen nhw'n llawn edmygedd o ansawdd y gofal y mae ein staff yn ei ddarparu, ac yn aml staff nad ydyn nhw'n cael eu talu'n dda iawn. Nid yw'r her, rwy'n cytuno, yn fater o gyllid yn unig, ond mae angen inni symud ymlaen gyda modelau ariannu newydd os ydym ni'n mynd i ymateb i heriau demograffig a heriau ansawdd ar gyfer y dyfodol.

Fel y dywedais yn gynharach, Llywydd, byddwn ni'n gwrthwynebu gwelliant cyntaf y Ceidwadwyr, ond yn cefnogi'r ail. Diolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau heddiw ac edrychaf ymlaen at barhau â'r sgwrs hon i lywio ein dewisiadau ar gyfer datblygu modd o ariannu costau gofal cymdeithasol yma yng Nghymru yn y dyfodol ac rwy'n wirioneddol edrych ymlaen at allu gwneud hynny yn fy mhlaid fy hun, ac ar draws gwahanol bleidiau a gyda gwahanol bartneriaid o fewn a'r tu allan i'r lle hwn.