Siaradais ddiwethaf â Steffan yn ystod ei ymweliad olaf â'r Cynulliad cyn y Nadolig, pryd yr wyf yn cofio sgwrsio ag ef y tu allan i'r Siambr hon mewn toriad yn y ddadl. Roedd yn amlwg y pryd hwnnw pa mor sâl yr ydoedd. Dywedais i wrtho ein bod ni i gyd—pob un ohonon ni yn y Siambr—yn ei gefnogi. Diolchodd i mi am hynny a dweud mai ei waith fel Aelod Cynulliad a oedd yn ei gynnal, a oedd yn ei ysbrydoli, ac roedd yr anwyldeb, y cariad, yr oedd e'n ei deimlo gan bob un ohonom ni Aelodau'r Cynulliad yn gwneud y gwahaniaeth hwnnw iddo.

Fel y mae ei blaid ei hun, yr oedd ef yn meddwl y byd ohoni, ac Aelodau eraill yn y Siambr hon wedi ei ddweud, bachgen Gwent oedd ef. Roedd e'n arfer fy ngalw i yn 'bachgen Mynwy'. Fe wnes i dynnu sylw at y ffaith mai o Gwmbrân oeddwn i'n dod yn wreiddiol a gwelais ei lygaid bach yn goleuo wrth feddwl am bob math o bethau sarhaus neu ymadroddion newydd y byddai'n gallu eu defnyddio mewn dadleuon ar draws y Siambr. [Chwerthin.] Yn anffodus, ni fydd y dadleuon hynny'n digwydd. Ond bydd ei etifeddiaeth, a'r teimladau y gwnaeth ef annog pob un ohonom ni i'w teimlo, o ba ran bynnag o Gymru fyddai hynny, yn rhywbeth a fydd yn aros gyda fi am byth.

Soniodd Mike Hedges am y Pwyllgor Cyllid. Ces i'r fraint o eistedd wrth ochr Steffan—sydd i'w weld yn amser hir iawn, ond, wrth gwrs, dim ond cwpl o flynyddoedd, ers 2016, yr oeddem ni ar y pwyllgor hwnnw gyda'n gilydd. Ac rydych chi'n iawn, Mike, roedd ef wrth ei fodd yn sôn am y ffin, neu, mewn gwirionedd, ymosod ar bobl a oedd yn dymuno siarad am y ffin, a byddai'n tynnu sylw at y ffaith fod yna ffiniau ledled y byd nad ydyn nhw'n achosi unrhyw broblemau o gwbl o ran masnachu ac o ran gwledydd yn bodoli ar wahân. Roedd e'n iawn yn hynny o beth. Hefyd, pryd bynnag y byddai trafodaethau ynghylch Brexit neu gyni, byddwn i'n clywed y llais bach hwn yn fy nghlust, ei lais ef ydoedd, a byddai ef yn fy mhrocio i, a byddai'n dweud, 'Dy griw di yw hyn eto, yntê? Dyna dy griw di yn San Steffan. Sut galli di fyw 'da dy hunan?' Yn y pen draw, byddwn i'n symud y gadair ychydig i'r dde fel nad oedd yn bosibl iddo gyrraedd mwyach.

Ond roedd yn fraint adnabod Steffan ers iddo gael ei ethol yn 2016. Rwy'n credu ei bod yn hawdd iawn dweud bod pobl yn gadael etifeddiaeth, ond, yn fy marn i, fel y dywedodd y cyn Brif Weinidog, Carwyn Jones gynnau, mae ei etifeddiaeth ef yn un enfawr. Rwy'n credu, yn ei ffordd ei hun, ei fod wedi effeithio ar bawb yng Nghymru, a pha un a ydych chi'n cytuno â'r polisi cenedlaetholaidd ai peidio, neu o ba blaid wleidyddol bynnag yr ydych chi wedi dod, rwy'n credu iddo fe werthu neges ei blaid mor dda fel ei fod wedi denu pawb arall yng Nghymru ychydig yn nes at ei freuddwyd, ac rwy'n credu, beth bynnag fydd yn digwydd yn y dyfodol i'n gwlad odidog yr oedd ef mor falch ohoni, daeth ef â'i freuddwyd ychydig yn nes at realiti pawb.