Part of the debate – Senedd Cymru am 4:07 pm ar 16 Ionawr 2019.
Diolch yn fawr, Dirprwy Lywydd. Cafodd y Bil ei gyfeirio at y pwyllgor iechyd ar gyfer gwaith craffu Cyfnod 1. Fel rhan o hyn, cawsom ystod eang o dystiolaeth. Yn ychwanegol at y gwaith casglu tystiolaeth ffurfiol arferol a wnaed yng nghyfarfodydd y pwyllgor, ymgynghorwyd â phobl efo anhwylder sbectrwm awtistiaeth a'u teuluoedd mewn cyfres o weithdai a gafodd eu trefnu gan dîm allgymorth y Cynulliad dros yr haf. Cyfarfu aelodau'r pwyllgor hefyd efo cynrychiolwyr rhieni ac ymweld ag Autism Spectrum Connections Cymru, siop un-stop sy'n darparu lle diogel i oedolion sydd efo cyflwr sbectrwm awtistiaeth i gael mynediad at ystod eang o gyngor a chymorth, i siarad gyda defnyddwyr gwasanaeth. Hoffwn ddiolch i bawb a gyfrannodd at y gwaith yma.
Mae awtistiaeth yn gyflwr gydol oes fel dim arall. Dŷn ni wedi siarad efo pobl gydag awtistiaeth a'u teuluoedd sy'n cael trafferth, ac sy'n dweud eu bod nhw wedi aros 10 mlynedd am y strategaethau awtistiaeth i ddarparu'r gefnogaeth sydd ei hangen arnyn nhw ac nad yw wedi digwydd. Mae'r pwyllgor yn deall rhesymeg yr Aelod sy'n gyfrifol wrth gyflwyno'r Bil yma, ac yn cytuno'n llwyr efo'r angen am welliannau yn y ddarpariaeth o wasanaethau i bobl sydd efo'r anhwylder. Dŷn ni wedi gwrando ar bobl sydd â'r anhwylder a'u teuluoedd, a dŷn ni wedi'n hargyhoeddi bod angen gwneud llawer mwy yn y maes hwn, yn enwedig o ran mynediad at wasanaethau cymorth. Mae'r anawsterau presennol y mae pobl efo awtistiaeth a'u teuluoedd yn eu hwynebu'n gyson wrth geisio cael cymorth yn annerbyniol ac mae'n rhaid mynd i'r afael â nhw. Y neges a ddaeth yn amlwg yn ein tystiolaeth yw bod angen mwy o wasanaethau cymorth ar frys i bobl sydd efo'r anhwylder.
Un maes o bryder penodol oedd darparu gwasanaethau ar gyfer pobl sydd ag anhwylder sbectrwm awtistiaeth ac sydd ag IQ uchel a heb anabledd dysgu na chyflwr iechyd meddwl yr ymddengys eu bod nhw'n disgyn drwy'r bwlch. Dywedodd Llywodraeth Cymru wrthym fod ganddi'r holl bwerau sydd eu hangen arni i sicrhau gwelliannau i wasanaethau awtistiaeth yn y ddeddfwriaeth gyfredol yn y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant, Deddf anghenion dysgu ychwanegol a'r tribiwnlys addysg a Deddf y Gwasanaeth Iechyd Gwladol (Cymru) 2006. Fodd bynnag, dywedodd y rhieni a gymerodd ran yn ein grwpiau ffocws wrthym fod y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol yn methu â sicrhau canlyniadau gwell ar gyfer eu plant am nad yw'r asesiadau'n briodol ar gyfer pobl sydd efo'r anhwylder, ac felly maen nhw'n aml yn methu â chael gofal a chefnogaeth.