Part of the debate – Senedd Cymru am 4:53 pm ar 16 Ionawr 2019.
Hoffwn ddiolch i Paul Davies am ei ymdrechion parhaus i wneud Deddf awtistiaeth ar gyfer Cymru yn realiti. Bydd y Bil hwn yn helpu i gyflawni'r hyn y mae pobl ag anhwylderau sbectrwm awtistig wedi bod yn galw amdano ers blynyddoedd—camau gweithredu i wella gwasanaethau awtistiaeth yng Nghymru, camau y mae'r cynllun gweithredu ar anhwylderau'r sbectrwm awtistig wedi methu eu cyflawni hyd yma.
Ar nifer o achlysuron, mae'r Gweinidog wedi gwadu bod unrhyw angen am y Bil hwn, ond mae'n amlwg mai ychydig iawn a wnaeth strategaethau blaenorol a deddfwriaeth bresennol i wella gwasanaethau ar gyfer plant ac oedolion ar y sbectrwm awtistig. Dylai fod yn destun cywilydd cenedlaethol mewn sawl rhan o Gymru na cheir llwybrau clir i gael diagnosis o awtistiaeth, er i'r gwasanaeth awtistiaeth integredig gael ei gyflwyno.
Yn ôl arolwg gam Gymdeithas Genedlaethol Awtistiaeth Cymru, bu oddeutu chwech o bob 10 o bobl yn aros am fwy na blwyddyn i gael diagnosis, a bu traean yn aros am bron i ddwy flynedd. Bydd Bil Paul yn gosod dyletswydd ar bob bwrdd iechyd i wneud yn siŵr fod llwybr clir i ddiagnosis ar gael yn gyhoeddus. Bydd y Bil yn sicrhau bod staff sy'n gweithio yn ein GIG a'r sector gofal cymdeithasol yng Nghymru wedi'u hyfforddi a'u paratoi'n well i gefnogi'r rhai sydd ar y sbectrwm awtistig ac yn helpu i roi diwedd ar y bylchau yn y gwasanaethau hyn. Mae pobl ar y sbectrwm yn cael gwasanaethau sydd naill ai'n canolbwyntio ar anghenion dysgu ychwanegol neu ar ddarpariaeth iechyd meddwl, ac mae llawer, yn anffodus, yn disgyn rhwng y bylchau sy'n bodoli rhwng ein gwasanaethau iechyd a gwasanaethau addysg.
Aeth ychydig dros ddegawd ers cyhoeddi'r cynllun gweithredu strategol ar awtistiaeth, ac ychydig iawn sydd wedi newid i'r rhai sydd ar y sbectrwm. Gwelwyd methiant systematig Gweinidogion Llywodraeth Cymru olynol i gyflawni unrhyw welliannau amlwg i wasanaethau awtistiaeth yng Nghymru, ac eto maent yn gwrthwynebu'r Bil hwn, yn dweud bod deddfwriaeth yn ddiangen. Wel, ni fyddai'r bobl a gynorthwyais yn fy rhanbarth i yn cytuno â'r geiriau hynny. Rydym wedi hen basio'r angen am eiriau. Mae'n amser gweithredu yn awr. Mae pawb ohonom wedi cael cannoedd o negeseuon e-bost gan rai sydd ag anhwylderau sbectrwm awtistig a'u teuluoedd yn ein hannog i gefnogi'r Bil hwn. Maent yn gwybod yn rhy dda, gwaetha'r modd, nad yw geiriau caredig yn ddigon. Mae angen Deddf awtistiaeth ar Gymru ac mae ei hangen yn awr. Rwy'n cefnogi Paul a'i Fil yn llawn ac rwy'n annog fy nghyd-Aelodau ym mhob rhan o'r Siambr i wneud yr un peth. Diolch yn fawr.