1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru ar 22 Ionawr 2019.
3. Pa drafodaethau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael gyda Llywodraeth y DU ynghylch y gyfradd o droseddwyr yng Nghymru? OAQ53276
Diolchaf i'r Aelod am y cwestiwn. Yn y flwyddyn ddiweddaraf y mae ffigurau ar gael ar ei chyfer, cynyddodd troseddau a gofnodwyd, ond parhaodd troseddau hunan-adroddedig i ostwng. Llywodraeth y DU sy'n gyfrifol am ddata ar gyfraddau troseddu, ac rydym ni'n parhau i weithio gyda Gweinidogion y DU i sicrhau bod dealltwriaeth briodol o fuddiannau Cymru yn y maes hwn.
Diolch am yr ateb yna, Prif Weinidog. Fel y dywedodd Leanne Wood yn gynharach, mae'r adroddiad diweddar ar niferoedd sy'n cael eu dedfrydu yng Nghymru yn arbennig o syfrdanol, o gofio bod y gyfradd droseddu yma yn is nag yn Lloegr. Mae Cymdeithas Genedlaethol y Swyddogion Prawf yng Nghymru wedi amlygu bod dedfrydu priodol ac adsefydlu effeithiol yn hanfodol i ddatrys y broblem. Fe wnaeth diwygiadau gweddnewid adsefydlu trychinebus Llywodraeth y DU, ddifa'r gwasanaeth prawf, methu'r cyhoedd ac amddifadu troseddwyr o gyfleoedd adsefydlu. A wnaiff y Prif Weinidog herio Llywodraeth y DU ar hyn, galw am wasanaeth prawf sector cyhoeddus cwbl unedig, gydag adnoddau priodol, a pha drafodaethau pellach y mae Llywodraeth Cymru wedi eu cael gyda'r gwasanaeth prawf ynghylch y strategaeth lleihau aildroseddu a'r camau y gellir eu cymryd i gefnogi adsefydlu?
Diolch i Jayne Bryant am y cwestiwn. Rwy'n cytuno'n llwyr â hi bod yn rhaid i ni adennill y tir yr oedd y gwasanaeth prawf yn ei feddiannu yn draddodiadol, ac yn ei feddiannu mewn modd mor llwyddiannus. Rydym ni'n gwybod y rhoddwyd y diwygiadau gweddnewid adsefydlu i ni gan yr arwyddlun adnabyddus yna o weinyddu llwyddiannus, Chris Grayling—'failing Grayling' fel y'i hadnabyddir ar draws Dŷ'r Cyffredin—ac mae hwn yn faes arall eto pan fo ei law farw yn trosglwyddo anawsterau i'r rhai sy'n dod ar ei ôl. Nawr, mae gennym ni'r presgripsiwn cywir, rydym ni'n gwybod beth yr ydym ni eisiau ei wneud, sef yr hyn a nodwyd gan yr Aelod—gwasanaeth prawf wedi'i ailuno, gydag adnoddau priodol, a redir yn gyhoeddus, lle mae gwasanaeth cyhoeddus ac nid elw preifat yn ganolog i'r hyn y mae'r gwasanaeth hwnnw yn ei wneud. Rydym ni'n parhau i gael trafodaethau â buddiannau yng Nghymru. Y gwir ateb yw rhoi'r gwasanaeth prawf yng Nghymru o dan reolaeth y Cynulliad Cenedlaethol hwn, lle gallem ni wneud yn siŵr ei fod yn gwneud y gwaith y mae'n ei wneud yn y llysoedd ac yn cyflawni yn y gymuned hefyd.
Prif Weinidog, mae adroddiad Dr Robert Jones i Ganolfan Llywodraethiant Cymru yn dweud bod mwy o bobl yn cael eu carcharu yng Nghymru er bod gan Gymru gyfradd droseddu is na Lloegr. Ac rydym ni i gyd yn deall mai ni yw'r wlad waethaf yn Ewrop am roi troseddwyr yn y carchar, yma. Mae'r Weinyddiaeth Gyfiawnder yn ystyried gwahardd dedfrydau carchar o lai na chwe mis yng Nghymru a Lloegr, oni bai bod y ddedfryd am drosedd dreisgar neu drosedd rywiol. Prin yw'r cyfle y mae dedfrydau tymor byr yn ei gynnig i adsefydlu troseddwyr ac maen nhw'n arwain at gyfraddau uchel o aildroseddu. Prif Weinidog, pa drafodaethau mae Llywodraeth Cymru wedi eu cael gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder ar ddewisiadau eraill posibl yn hytrach na dedfrydau o garchar tymor byr yng Nghymru, os gwelwch yn dda?
Dirprwy Lywydd, a gaf i gytuno â'r hyn y mae Mohammad Asghar wedi ei ddweud, bod dedfrydau byr o garchar yn aml yn gwneud llawer iawn mwy o niwed nag y maen nhw o ddaioni, eu bod nhw'n amharu ar fywydau'r unigolion dan sylw ac yn ei gwneud yn fwy tebygol y bydd eu bywydau yn arwain at aildroseddu ar ôl cael eu rhyddhau na phe na byddai'r ddedfryd honno wedi digwydd? A byddwn yn sicr yn cael trafodaethau gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder ar y cynnig a wnaed—nid wyf i'n credu y gallwch chi fynd lawer ymhellach na hynny—ychydig ddiwrnodau yn ôl.
Rwyf i yn dweud, Dirprwy Lywydd, fod maes cyfiawnder troseddol yn frith o ganlyniadau anfwriadol, ac nid yw y tu hwnt i bosibilrwydd y byddai rhai dedfrydwyr yn ymateb i beidio â gallu traddodi dedfryd o chwe mis drwy, yn hytrach, orfodi dedfryd o naw mis, ac os na fydd hyn yn cael ei wneud yn iawn y gallech chi weld dedfrydau hwy a mwy o bobl yn cael eu llusgo drwy lymdra'r system nag a fwriadwyd, ac rwy'n sylweddoli mai bwriad awgrym y Weinyddiaeth Gyfiawnder yw y byddai llai o bobl yn mynd i'r ddalfa yn y pen draw. Felly, bydd angen ei ystyried yn ofalus. Bydd angen amddiffynfeydd i wneud yn siŵr nad oes canlyniadau anfwriadol, canlyniadau croes, yn dilyn, ond mae'r gosodiad sylfaenol yn un yr ydym ni'n cytuno ag ef ac edrychwn ymlaen at weithio gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder ar y manylion.