Diolch am eich datganiad, Gweinidog.

Os yw'r Llywodraeth hon yn poeni gymaint am effaith Brexit ar GIG Cymru, a yw'r Gweinidog yn fodlon â'r cyfaddefiad a wnaeth Prif Weinidog Cymru i mi yn y pwyllgor yn ddiweddar nad yw Llywodraeth Cymru wedi siarad ag un cwmni fferyllol unigol am y goblygiadau i'r cyflenwad yn sgil Brexit ond, yn hytrach, wedi gadael hynny i Lywodraeth y DU? A yw'n fodlon ar y sefyllfa, oherwydd, fel fi, mae'n gwybod nad oes unrhyw reswm gwirioneddol i fod yn bryderus ynghylch y cyflenwad o gyffuriau presgripsiwn o ganlyniad i ymadawiad heb gytundeb?

Bu rhai problemau cyflenwi yn y blynyddoedd diwethaf, ond mae hynny i'w briodoli i alwadau cynyddol o wledydd sy'n datblygu, cynnydd yn y gost o ddeunyddiau crai ac, o bosib, ystrywio bwriadol ar y farchnad, a dim byd i'w wneud â Brexit sydd ar fin digwydd. Cadarnhaodd un gwleidydd yn ddiweddar fod prinder yn ddim i'w wneud â Brexit pan ddywedodd,

Mae prinder wedi bod yn broblem ers rhai blynyddoedd. Mae'n broblem ansefydlog.

Nawr, nid un o'r Brexitiaid Torïaidd oedd yn dweud hynny—ond Sandra Gidley, cyn AS i'r Democratiaid Rhyddfrydol sy'n cefnogi aros, sydd hefyd yn fferyllydd. Wrth gwrs, byddai Llywodraeth Cymru yn gwybod hyn pe byddai wedi siarad â chwmnïau fferyllol, yn hytrach na gadael hynny i Lundain. Felly, pryd ydych chi'n bwriadu cael y sgyrsiau hyn, Gweinidog? Ydych chi'n mynd i'w cael nhw byth, ac ydych chi mewn gwirionedd yn mynd i hawlio rheolaeth dros y mater?

Mae rhai pobl yn dadlau bod cleifion yn cael eu temtio i bentyru cyn Brexit. Os yw hynny'n wir, yna nid oes gan y codwyr bwganod sydd eisiau aros neb i'w feio ond y nhw eu hunain am achosi pobl sâl i bryderu am eu cyflenwad yn y dyfodol, a dylai Llywodraeth Cymru fod yn gwrido mewn cywilydd. Mae manteisio ar rai sy'n agored i niwed er mwyn hybu ymroddiad Llywodraeth Cymru i'r UE, gan eu bod nhw eisiau aros, a rhwystro ewyllys pobl Cymru, yn ddim llai na chamfanteisio.

Ac mae unrhyw ddadl sy'n awgrymu bod oedi mewn mewnforio yn digwydd oherwydd nad ydym mewn undeb tollau mwyach yn ffwlbri noeth. Mae cytundeb dileu tariff fferyllol Sefydliad Masnach y Byd yn gwarantu y bydd cynhyrchion meddygol yn parhau i gael eu mewnforio yn ddi-dariff, ac mae'r un cytundeb yn gwahardd cyflwyno rhwystrau tariff. Nid yn unig y byddai'r UE yn cael ei atal rhag cyflwyno rhwystrau i fewnforio neu allforio cynhyrchion meddygol, ond byddai'r DU hefyd.

At hynny, fel cenedl sofran sy'n gosod ei rheolau a'i harferion ei hun ar y ffin, yn ddamcaniaethol, gallem benderfynu gadael pob lori i mewn os ydym yn teimlo felly, yn enwedig llwythi sy'n amlwg yn llwythi fferyllol. Hyd yn oed yn yr undeb tollau, caiff rhai lorïau eu stopio a'u chwilio am fewnforion anghyfreithlon a mewnfudwyr anghyfreithlon. Ond mae'r rhan fwyaf yn cael sêl bendith i barhau, waeth ble fo'u mannau cychwyn.

Gan symud ymlaen at recriwtio a staffio, ni all y Llywodraeth hon mewn gwirionedd ddweud wrthym pa effaith y caiff gadael yr Undeb Ewropeaidd ar ein staff oherwydd nad yw wedi gwneud unrhyw beth i geisio canfod beth yw cyfansoddiad rhyngwladol staff y GIG. Nid yw'n gwybod faint o staff sy'n tarddu o'r UE sy'n gweithio yn y GIG sydd wedi cael hyfforddiant clinigol. Mae ei hanwybodaeth o hyn yn amlwg o'r ffaith mai dim ond yn awr mae'n dechrau eu cyfrif. Nawr mae'n dechrau cyfrif nifer y bobl o'r UE sydd mewn gofal cymdeithasol, dim ond wythnosau cyn ein bod ni i fod i adael. Pam nad ydych chi wedi gwneud hyn o'r blaen? Cynhaliwyd y refferendwm dros ddwy flynedd yn ôl.

Sut y gall y Llywodraeth ddweud ei bod yn poeni am yr effaith ar ofal cleifion os digwydd Brexit, pan nad yw'n gwybod faint o staff sy'n glinigwyr o'r UE? A phe byddai'r Gweinidog yn gwybod y ffigur hwn, byddai wedi dweud hynny heddiw. Ar y diwrnod y mae'r gwyddonydd gwleidyddol mawr ei barch Syr John Curtice yn dweud nad oes gan y rhai a bleidleisiodd i aros well dealltwriaeth o'r UE na'r rhai sydd eisiau gadael, byddwn yn awgrymu, er lles parch y cyhoedd tuag at wleidyddion, eich bod yn rhoi taw ar godi bwganod. Gall y cyhoedd weld drwy hyn, fel y gwnaethon nhw ar ddiwrnod y refferendwm yn 2016. O'r holl wledydd yn yr Undeb, Cymru sy'n gwario lleiaf ar ei gwasanaeth iechyd a Chymru sydd â'r canlyniadau gwaethaf i gleifion. Beth ydych chi'n bwriadu ei wneud ynghylch hynny, Gweinidog, neu a ydych chi'n mynd i barhau i roi'r bai am hynny ar Brexit? Mae Llywodraeth Cymru yn parhau i gwyno bod Brexit ar unrhyw ffurf yn ddychrynllyd o ddrud ac yn gofyn am gardod gan San Steffan, yn gofyn am arian amhenodol ar gyfer costau amhenodol.

Roedd yn agoriad llygaid yr wythnos ddiwethaf pan fu'n rhaid i Brif Weinidog Cymru gyfaddef nad yw Llywodraeth Cymru wedi cynnal asesiad dibynadwy o gost wirioneddol paratoi ar gyfer Brexit o unrhyw fath. Felly, nid oes unrhyw hygrededd i honiadau gan y Llywodraeth honno ynghylch cost a goblygiadau Brexit yng nghyd-destun methiant llwyr Llywodraeth Cymru i wneud ei gwaith cartref a'i phenderfyniad yn hytrach i ddibynnu ar amcangyfrifon. Pryd fyddwch chi'n gwneud dadansoddiad priodol, Gweinidog?

Ac er bod Llywodraeth Cymru eisiau inni ganu, 'Nid oes bai ar y Gweinidog, nid oes bai ar y Prif Weinidog, nid oes bai ar y Llywodraeth. Rhowch y bai ar Brexit', nid yw hynny'n tycio—[Torri ar draws.] Nid yw hynny'n tycio, gan mai Llafur sydd wedi difetha GIG Cymru, i gyd ar ei phen ei hun, ac roedd yn gwneud hynny flynyddoedd cyn y refferendwm.

Felly, cyn ichi lunio rhagor o dactegau codi bwganod, dim ond oherwydd bod arnoch chi eisiau esgus i anwybyddu penderfyniad mwyafrif pleidleiswyr Cymru i adael yr UE, rwy'n awgrymu eich bod yn gwneud rhywfaint o ymchwil, yn siarad â phobl sydd mewn gwirionedd yn mynd i fod yn gwneud y gwaith o gynnal cyflenwadau, a pheidio â cheisio dychryn pobl sâl ac agored i niwed. Pleidleisiodd pobl Cymru dros adael yr UE, y farchnad sengl, a'r undeb tollau. Rydych chi wedi cael eich cyfarwyddiadau, pryd ydych chi'n mynd i weithredu yn unol â hynny?