10. Datganiad gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Effaith Brexit heb Gytundeb ar ein Gwasanaethau Iechyd a Gofal

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:37 pm ar 22 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 4:37, 22 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch am y cwestiynau hynny. Fe wnaf i ymdrin â'ch pwynt olaf yn gyntaf, ynglŷn â threfniadau gofal iechyd cyfatebol. Rhwng y gwahanol Lywodraethau yn y Deyrnas Unedig, rwy'n credu y ceir cytundeb ein bod ni eisiau i drefniadau gofal iechyd cyfatebol barhau. Yr her o hyd yw cael darn o ddeddfwriaeth y gall pob un ohonom ni ei chefnogi. Ar hyn o bryd—byddwch wedi gweld yr adroddiad ar hyn. Mae'n adroddiad drafft neu adroddiad terfynol gan y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon, ac nid wyf ar hyn o bryd mewn sefyllfa i argymell i'r Cynulliad ein bod yn rhoi cydsyniad deddfwriaethol. Felly, mae hynny ynglŷn â drafftio'r darn presennol o ddeddfwriaeth a'r pwerau yr ymddengys bod Llywodraeth y DU yn eu cymryd, yr wyf yn credu eu bod ymhell y tu hwnt i'r hyn sy'n angenrheidiol i wneud yn siŵr bod y trefniadau hynny yn parhau. Os na cheir cytundeb ac os nad oes deddfwriaeth amgen ar waith, wedyn bydd y trefniadau hynny o bosib yn amherthnasol. Ac mae hynny'n amlwg yn effeithio ar wladolion yr Undeb Ewropeaidd yn y DU, yn ogystal â gwladolion y DU yn yr Undeb Ewropeaidd a'r ardal economaidd Ewropeaidd ehangach. Byddaf, wrth gwrs, yn diweddaru'r Aelodau pan fydd unrhyw gynnydd pellach ynglŷn â'r Bil, a phan, gobeithio, y cyflwynir gwelliannau yn y Senedd y gallwn ni eu cefnogi i ddatrys y mater.

O ran eich sylw ar y data a'r gweithlu gofal cymdeithasol. Rydym yn disgwyl i ymchwil Ipsos MORI roi sylw i hyn, fel ein bod yn deall yr amrywiaeth o beryglon sydd o bosib yn ein hwynebu, ond hefyd, wrth gwrs, ceir pwynt ehangach ynglŷn â dymuno gwneud yn siŵr bod dinasyddion yr Undeb Ewropeaidd yn teimlo bod croeso iddyn nhw yma yng Nghymru a bod ganddyn nhw Lywodraeth sydd o'u plaid. Mae nifer o weithwyr ar draws y maes iechyd a gofal eisoes wedi pleidleisio â'u traed ac wedi gadael, gyda'r amgylchiadau newidiol sy'n bodoli. Rhan o'n gwaith ni yw gwneud yn siŵr bod y bobl hynny yn deall bod yna Lywodraeth yma yng Nghymru sydd eisiau iddyn nhw barhau, nid yn unig i weithio a darparu gwasanaethau, ond mewn gwirionedd i fyw yn rhan o gymunedau Cymru.

O ran eich pwynt ehangach ynghylch treialon clinigol, mae hyn yn rhywbeth sy'n cwmpasu amrywiaeth o feysydd, gan gynnwys addysg uwch. Mae'n cynnwys peth o'r heriau o ran denu a chadw staff yn ein systemau addysg uwch a gofal iechyd, ond hefyd ynglŷn â rhannu data hefyd ar draws ffiniau gwahanol. A'r her yn hyn o beth yw bod llawer o'r rhannu data yr ydym yn ei wneud yn cael ei oruchwylio gan amrywiaeth o Orchmynion diogelu data. Swyddogaeth Llys Cyfiawnder Ewrop yw goruchwylio'r ystod o wybodaeth honno, gan gynnwys, wrth gwrs, ar y pwynt ehangach am rannu data am iechyd y cyhoedd hefyd, fel bod gennym mewn gwirionedd y gallu i wrthsefyll clefydau yn briodol a deallusrwydd ledled yr Undeb Ewropeaidd. Nawr, mae hynny'n rhan o her y llinellau cochion, oherwydd os nad oes unrhyw swyddogaeth o gwbl i Lys Cyfiawnder Ewrop, mae effaith ehangach o lawer i hynny na chadw rhai pobl yn hapus mewn ystod gyfyngedig o feysydd; mae ganddo effaith sylweddol ar y maes iechyd, gofal cymdeithasol a llawer o feysydd ehangach hefyd.

O ran eich pwynt am arian ychwanegol ar gyfer cyflenwadau meddyginiaeth, cyfrifoldeb Llywodraeth y DU yw hynny. Rydym yn disgwyl iddyn nhw anrhydeddu'r addewidion y maen nhw eisoes wedi eu rhoi i ni am ariannu costau ychwanegol o ran cyflenwi meddyginiaethau os yw hynny'n angenrheidiol. Mae Matt Hancock, Ysgrifennydd Iechyd Llywodraeth y DU, wedi dweud mai ef bellach yw'r un sy'n prynu'r mwyaf o oergelloedd yn y Deyrnas Unedig, felly maen nhw eisoes yn prynu ac yn caffael amrywiaeth o stoc. Gan fod Brexit heb gytundeb yn ymddangos yn fwyfwy tebygol, mae pob Llywodraeth yn y Deyrnas Unedig nid yn unig yn defnyddio amser ac adnoddau na allwn ni mo'u defnyddio mewn meysydd eraill, ond rydym yn gwario arian, arian parod gwirioneddol ar baratoi ar gyfer Brexit heb gytundeb na fydd o bosib yn digwydd. Dyna ran o'r anhawster sydd gennym. Rydym yn gwario arian na fyddwn wastad yn gallu ei adennill neu ei ddefnyddio mewn ffordd wahanol. Felly, rwy'n gobeithio nod pobl yn deall difrifoldeb y mater hwn i'r wlad, ond hefyd i bob Llywodraeth yn y Deyrnas Unedig a'n defnydd o arian cyhoeddus ar ran y bobl yr ydym ni'n eu gwasanaethu.