14. Datganiad gan y Cwnsler Cyffredinol a’r Gweinidog Brexit: Effaith Brexit heb Gytundeb ar Gymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 7:27 pm ar 22 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Alun Davies Alun Davies Labour 7:27, 22 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch yn fawr iawn, Llywydd. Heb ddymuno gwthio llais y Cwnsler Cyffredinol yn hir y prynhawn yma—. Roeddwn yn myfyrio, wrth wrando ar yr Aelod dros Orllewin Clwyd, yn gwneud ei orau i ymddangos fel cynrychiolydd San Steffan yn y fan yma, yn sôn, mewn modd cwbl anghyfrifol, yn fy marn i, am y modd y gallai ein cymunedau ni, cymunedau yr ydym ni i gyd yn eu cynrychioli ar bob ochr o'r Siambr, gael eu heffeithio gan Brexit heb gytundeb. Rwy'n credu y clywsom, gan y Gweinidog sydd ar ei draed ar hyn o bryd ond hefyd gan Weinidogion eraill yn ystod y dydd, am y drychineb lwyr y byddai ymadael heb gytundeb, ymadael yn sydyn o'r Undeb Ewropeaidd—trychineb i'n cymunedau ac i'n heconomi, ond hefyd trychineb i'n gwleidyddiaeth. Cwnsler Cyffredinol, rwy'n siŵr eich bod yn cytuno â mi fod yr hyn a welsom dros yr wythnosau a'r misoedd diwethaf wedi bod yn drychineb i'n gwleidyddiaeth, lle'r ydym wedi methu—ac rwy'n golygu ar y cyd fel y Deyrnas Unedig—â dangos yr arweinyddiaeth, mewn gwirionedd, y mae pobl y wlad hon, rwy'n credu, ei hangen ar hyn o bryd. O wrando ar yr Aelod dros Orllewin Clwyd, roeddwn yn ystyried yr araith yr oeddwn yn ei darllen y bore yma—araith olaf Nye Bevan i Dŷ'r Cyffredin ym mis Tachwedd 1959—pan geryddodd y Llywodraeth Geidwadol ar y pryd, gan ddweud eu bod yn wynebu methiant oherwydd nad oedden nhw wedi dysgu'r gwersi o'r ugeinfed ganrif. Ac wrth wrando ar yr Aelod dros Orllewin Clwyd y prynhawn yma, roeddwn i'n meddwl bod gormod o bobl yn y Blaid Geidwadol, yn y fan yma ac yn San Steffan, nad ydynt wedi dysgu gwersi'r unfed ganrif ar hugain. Agwedd gwbl angharedig tuag at y bobl yr ydym ni yma i'w cynrychioli, sydd, rwy'n credu, yn sefyllfa drychinebus i ni fod ynddi.

A ydych chi'n cytuno â mi, Cwnsler Cyffredinol, bod angen amser a chyfle i gynnal y ddadl hon, ac mae angen yr wybodaeth arnom y gallwn ni seilio a gwreiddio ein dadl arni? Clywais eiriau'r Prif Weinidog yn gynharach a'ch rhai chi ar achlysuron eraill, ac rwy'n cymeradwyo yn fawr iawn y gwaith sydd wedi'i wneud gan y Llywodraeth yn y fan yma a gan Weinidogion unigol. Yn fy marn i. dylem ni fod yn gofyn i Lywodraeth y DU, erbyn hyn, nid i atal erthygl 50 ond i ddirymu erthygl 50 i ganiatáu i'r wlad hon gael y drafodaeth aeddfed a'r ddadl wybodus sydd ei hangen arnom i wneud penderfyniad ynghylch pa un a ydym yn gadael yr Undeb Ewropeaidd ar y telerau yr ydym yn gwybod amdanyn nhw ac yn eu deall heddiw—nid yr hyn a ddywedwyd wrthym dair blynedd yn ôl, ond y telerau yr ydym ni'n eu deall heddiw—neu nad ydym yn dymuno gwneud hynny o ran y ffordd yr ydym ni'n symud ymlaen. Ond rwy'n gobeithio, beth bynnag a wnawn ni dros yr wythnosau a'r misoedd nesaf, y byddwn ni'n gallu adennill tôn yn ein gwleidyddiaeth sy'n mynd y tu hwnt i'r chwerwder sydd wedi dod yn arf gwleidyddol yn rhy aml dros y cyfnod hwn, a chynnal dadl sy'n llawer dyfnach, dadl fwy gwybodus, a dadl sydd wedi ei gwreiddio yn yr hyn yr ydym ni eisiau ei weld yn y dyfodol ar gyfer ein cymunedau a'n gwlad. A phan yr wyf i'n gwrando ar bobl yn sôn am Brexit heb gytundeb a'r cyfleoedd y mae hynny'n eu cynnig, rwy'n meddwl am y biliwnyddion lawer sydd wedi symud eu hasedau, eu hadnoddau, eu cronfeydd, allan o weinyddiaeth y Deyrnas Unedig rhag ofn, ac rwy'n credu, wrth ystyried, Darren, nad oes llawer o bobl ym Mlaenau Gwent â'r gallu i wneud hynny. Ac fel yr ydym ni wedi ei weld gyda chyni, nid y bobl hynny ym mwytai SW1 fydd yn talu'r pris am fethiannau eu polisïau; y bobl yr ydym ni yn eu cynrychioli yn ein cymunedau a fydd yn talu'r pris. [Torri ar draws.]

Felly, Cwnsler Cyffredinol, a yw'n bosibl i ni gymryd y cyfnod nesaf i ddirymu erthygl 50, i Lywodraeth Cymru ddadlau dros wneud hynny, i'n galluogi ni i gael y ddadl ddyfnach, wybodus honno am y dewisiadau yr ydym yn eu hwynebu, ac yna i wneud penderfyniad mewn modd gwybodus? [Torri ar draws.] Gallwch chi weiddi cymaint ag y dymunwch chi a byddaf i'n eich clywed chi, ond rwy'n dweud wrthych chi nawr na fydd gweiddi yn ennill yn yr achos hwn. Rydych chi wedi gweiddi digon ac rydych chi wedi dweud digon. Yr hyn sydd ei angen bellach yw dadl wybodus a dyfnach sy'n seiliedig ar ddadl a dadansoddiad deallus ac nid dim ond gweiddi ar draws y Siambr.