Part of the debate – Senedd Cymru am 3:41 pm ar 29 Ionawr 2019.
Diolch i chi am eich datganiad, Gweinidog. Mae eich datganiad yn rhoi disgrifiad crand iawn o gynllun crand iawn ar gyfer y cwricwlwm newydd, ac ni allaf fi ddweud fy mod i'n anghytuno ag amcanion y cwricwlwm hwnnw. Ond, fel y gwyddoch chi, mae Cymdeithas y Cyfarwyddwyr Addysg yng Nghymru, ynghyd â Chymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, wedi dweud y gallai addysgu disgyblion ddigwydd trwy hap a damwain, gan fod y cynlluniau mor amwys. Rydych chi wedi dweud, heb unrhyw brofiad addysgu o gwbl—. Rydych chi wedi bod mor feiddgar â dweud nad ydyn nhw'n deall y cynigion neu eu bod yn gweithio ar wybodaeth henffasiwn. Wel, os nad ydyn nhw'n deall y cwricwlwm newydd, neu eu bod yn gweithio ar wybodaeth sy'n henffasiwn, mae'r bai ar y broses a roddwyd ar waith i esbonio'r cwricwlwm newydd a darparu'r wybodaeth amdano. Os yw'r bobl hanfodol ar ei hôl hi neu heb ddeall y cwricwlwm, yna cyfrifoldeb y Gweinidog yw cywiro hynny. Felly, byddwn i'n gofyn beth pa gynlluniau sydd gan y Gweinidog i wneud hynny.
Byddwn i'n awgrymu mai'r broblem wirioneddol yn y fan hon yw bod y CLlLC a Chymdeithas Cyfarwyddwyr Addysg yn deall y cwricwlwm newydd, ond yr ymddengys eu bod nhw'n bryderus ynghylch a yw'r cwricwlwm yn ddigon eglur i alluogi athrawon i'w gyflawni, a gwneud hynny'n gyson ledled Cymru. Maen nhw wedi dweud ym maes dysgu iaith a llythrennedd
Ceir llawer o themâu uchel ael a mawreddog ar draul hanfodion datblygu sgiliau iaith–siarad, darllen ac ysgrifennu a'i bod yn ymddangos mai gwyddoniaeth a thechnoleg yw'r maes 'lleiaf datblygedig'. Dylai hyn beri pryder i bawb. Mae'n ymddangos hefyd bod hanfodion dysgu—fel y maen nhw'n eu galw nhw—yn ail i'r uchelgais am themâu mawreddog.
Fy nghwestiwn i yw a fydd y Gweinidog yn ystyried y beirniadaethau hyn neu'n parhau i wadu y gallai problem fodoli yma? Rwy'n deall bod y Gweinidog yn awyddus i gael mwy o ymreolaeth i athrawon ac ysgolion. Onid yw hynny'n gwrthdaro â'r penderfyniad i orfodi ysgolion i fabwysiadu eu gweledigaeth hi o asesiadau wedi eu personoli ac addysg cydberthynas a rhywioldeb? Felly, Gweinidog, faint yn fwy o ymreolaeth wirioneddol yr ydych chi'n dymuno gweld yr ysgolion ei chael? A beth yw'r meysydd na fyddech chi'n fodlon iddyn nhw gael mwy o annibyniaeth ynddyn nhw?
Nid yw cymwysterau ond mor werthfawr â'r enw da sydd iddyn nhw. Bydd yn rhaid i'r cwricwlwm newydd anelu at gymhwyster ar ei ddiwedd. Ond nid yw'r cymwysterau hynny ond mor werthfawr â'r enw da sydd iddyn nhw, fel y dywedais. Ac yn y blynyddoedd diwethaf, rydym wedi gweld cyflogwyr yn colli rhywfaint o ffydd mewn rhai graddau prifysgolion, a rhai prifysgolion yn amau gwerth rhai arholiadau a gymerwyd yn yr ysgol. Felly, i ba raddau yr ydych chi wedi rhoi prawf ar sut dderbyniad sydd i'r cwricwlwm newydd gan brifysgolion a chyflogwyr yng Nghymru a thu hwnt?
Mae pobl ifanc heddiw yn gorfod sefydlu eu hunain mewn marchnad swyddi sydd wedi globaleiddio yn llawer mwy nag y bu'n rhaid i neb yma ymdopi â hi. Felly, i ba raddau yr ydych chi wedi edrych ar gwricwla gwledydd fel India a Tsieina sy'n cynhyrchu rhagor eto o bobl ifanc gyda sgiliau eithriadol? Un peth yw edrych ar wledydd eraill yn Ewrop, ond y gwledydd sy'n datblygu sy'n dominyddu'n gynyddol yn y farchnad swyddi fyd-eang. [Chwerthin.] Gallwch chwerthin, ond dyma'r gwir. Felly, tybed a ydych chi'n cytuno â mi y dylem ni fod yn edrych ar sut y gall ein pobl ifanc ymdopi â'r gystadleuaeth oddi yno, yn hytrach nag oddi wrth y gwledydd sydd eisoes yn cael anhawster cystadlu'n fyd-eang.
Ac ar bwnc cyflogadwyedd, er ei bod yn amlwg bod eisiau inni ddatblygu'r ochr honno o bethau, ni ddylai'r Gweinidog golli golwg ar y ffaith fod angen system addysg ar Gymru sy'n annog pobl ifanc i fod yn ddyfeiswyr, yn arloeswyr, yn arbrofwyr a thorrwyr tir newydd. Rwy'n cytuno bod sgiliau digidol, llythrennedd a rhifedd yn feysydd pwysig i gyd, oherwydd eu bod yn arfogi pobl â'r sgiliau sydd eu hangen i ymdopi â bywyd o ddydd i ddydd a chyflogaeth. Ond a wnewch chi ddweud wrthyf i beth yr ydych wedi ei wneud, os oes unrhyw beth, i sicrhau na fydd ein cwricwlwm yn y dyfodol yn ymwneud yn unig â hyfforddi pobl i ennill sgiliau cyflogadwyedd, ond y bydd yn rhoi'r anogaeth a'r sgiliau sydd yn angenrheidiol er mwyn bod yn feddylwyr y tu allan i'r bocs a bod yn entrepreneuriaid y dyfodol? Pa arweiniad yr ydych chi wedi ei roi o ran y mater arbennig hwnnw, Gweinidog?
Ac yn olaf, mae cyflwyno'r cwricwlwm newydd yn rhoi digon o gyfle yn y blynyddoedd i ddod i'r Gweinidog haeru y gallai perfformiad gwael ddigwydd oherwydd bod yr ysgolion yn mynd i'r afael â'r cwricwlwm yn hytrach na bod diffyg yn y cwricwlwm ei hunan. Felly, pa fesurau a wnaiff y Gweinidog eu rhoi ar waith fel y byddwn yn gallu mesur ei lwyddiannau a'i fethiannau, a'r rhesymau amdanynt, o'r cychwyn, yn hytrach nag mewn blynyddoedd wedyn, pan na fydd y Gweinidog yn ei swydd mwyach i fod yn atebol am ei rheolaeth hi o luniad y cwricwlwm newydd? Diolch.