Part of the debate – Senedd Cymru am 3:51 pm ar 29 Ionawr 2019.
A gaf i ddiolch i'r Aelod am y cwestiynau? Weithiau, mewn dadleuon ynghylch dyfodol polisi addysg, ceir dewis artiffisial a ffug, credaf, rhwng bod â chwricwlwm sy'n canolbwyntio ar sgiliau a bod â chwricwlwm sy'n canolbwyntio ar wybodaeth. Nawr, er gwaethaf y ffaith y gallwn ni i gyd chwilio yn Google i weld pryd yr oedd brwydr Hastings neu beth a ddigwyddodd ar ddyddiad penodol, nid yw hynny'n disodli'r ffaith, mewn gwirionedd, bod angen rhywfaint o wybodaeth arnom yn ein cwricwlwm o hyd. Ni allwn osgoi hynny. Nid yw'n sefyllfa o 'naill ai/neu'. Mae hwn yn gwricwlwm a fydd yn cynnwys y ddau.
Mae'r Aelod yn llygad ei lle bod addysgu yn broffesiwn heriol iawn, ac mae dau beth y mae angen inni eu gwneud. Yn gyntaf oll—ac mae ffrwd waith yn Llywodraeth Cymru i wneud hyn—beth bynnag am y cwricwlwm newydd, mae'n rhaid inni edrych ar broblemau llwyth gwaith athrawon yn y cwricwlwm presennol yn ogystal â'r cwricwlwm yn y dyfodol. Nid yw cynnig arian ychwanegol i bobl os byddan nhw'n aros yn y proffesiwn yn mynd i weithio. Nid wyf erioed wedi cyfarfod ag athro a aeth i mewn i ystafell ddosbarth oherwydd ei fod yn credu y byddai'n ei wneud yn gyfoethog. Maen nhw'n gwneud hynny oherwydd eu bod wedi'u hysgogi oherwydd cariad at eu pwnc a'r awydd i rannu gwybodaeth am y pwnc hwnnw â phobl eraill neu oherwydd eu bod nhw'n gweld gwerth cynhenid cyfrannu at eu cymdeithas, at eu cymuned, at eu gwlad drwy ymgymryd â'r swydd bwysig hon, ac mae angen inni wneud honno'n swydd hwylus iddyn nhw ei gwneud.
Felly, nid yw hyn yn ymwneud â thaflu arian atyn nhw, fel yr ydym ni wedi ei weld yr wythnos hon. Mewn gwirionedd mae'n ymwneud â deall a mynd i'r afael â'r problemau llwyth gwaith hynny. Ond rwy'n credu y bydd y newidiadau hynny i'r cwricwlwm yr ydym ni'n gweithio arnyn nhw yn y fan hon yn gwneud Cymru yn lle deniadol i fod yn athro. Oherwydd byddwn yn cydnabod eu sgiliau, eu creadigrwydd a'u gallu i lunio gwersi sy'n wirioneddol addas i'r plant o'u blaen ac nid dim ond gorfod gweithio o restr wirio y mae gwleidydd yn rhywle wedi dweud y mae'n rhaid iddyn nhw eu haddysgu. Gwyddom hefyd, wrth edrych ar astudiaethau rhyngwladol gan yr OECD, mai ffordd o gael gwared ar straen i'r rheini sy'n gweithio yn y proffesiwn rhoi lefel uwch o ymreolaeth iddyn nhw. Mae'r ymarferwyr hynny sydd â lefelau uwch o ymreolaeth mewn systemau, fel yn y Ffindir lle ceir llawer o ymreolaeth i athrawon unigol—dyna lle mae gennych chi'r lefelau uwch o foddhad â'r proffesiwn ac mae gennych chi gyfraddau cadw gwell a llai o bobl yn gadael. Ac mae hyn yn rhan o'r broses yr ydym ni ynddi—rhoi mwy o ymreolaeth a hyblygrwydd i athrawon yn eu hystafelloedd dosbarth unigol.
Nawr, o ran ieithoedd tramor modern, nid wyf yn credu bod yna lais sy'n anghytuno—wel, nid wyf yn gwybod beth yw barn UKIP—ond nid oes yna lais sy'n anghytuno, rwy'n credu, ar ran y Blaid Geidwadol na Phlaid Cymru nac ar y meinciau hyn yn y fan hon am bwysigrwydd ieithoedd tramor modern. Rydym ni i gyd yn rhannu hynny. Wrth gwrs, y broblem yw, os ydych chi'n berson dwyieithog, pan fyddwch chi wedi dysgu dwy iaith, mae'r drydedd, y bedwaredd, y bumed, chweched, seithfed, yn wir, yn haws eu dysgu. Felly, mewn gwirionedd, fel system gyfan, gan ei bod yn system ddwyieithog, rydym yn rhoi ein plant mewn sefyllfa wybyddol well i gaffael ieithoedd eraill. Ond rydych chi yn llygad eich lle: rydym ni yn gweld her barhaus o ran argyhoeddi pobl ifanc i ddewis yr ieithoedd hynny pan fyddan nhw'n dod yn bynciau dewisol—fel arfer, yn y rhan fwyaf o ysgolion, pan fyddant yn 14 oed. Rwyf wedi gweld hynny yn fy nheulu i fy hun; rwyf wedi gweld yr her honno yn fy nheulu i fy hun. Yr hyn yr ydym ni'n ei wneud yma, yn ein cwricwlwm newydd, yw eu cyflwyno i ieithoedd eraill—ieithoedd cymunedol yma yng Nghaerdydd, cydnabyddiaeth ar gyfer y plant hynny sy'n siarad ieithoedd gwahanol yn y cartref, cydnabod ieithoedd cymunedol, ieithoedd tramor modern, yr ieithoedd clasurol ac Iaith Arwyddion Prydain—a'r disgwyliadau yn y cwricwlwm newydd yw y bydd yn dod i lawr i'r hyn yr ydym yn ei alw'n oedrannau cynradd. Ac, yn wir, mae eu cyflwyno yn gynnar yn hytrach na'u gadael nes bydd y plant yn 11 oed, sef pryd mae'r rhan fwyaf o blant, nid yr holl blant—. Oherwydd mae gennym ni rai ysgolion cynradd sy'n gwneud gwaith gwych gyda Ffrangeg, Sbaeneg, Almaeneg, Tsieinëeg. Trwy ddod â hynny i lawr fel bod cyfle i'r holl blant oedran cynradd ddod i gysylltiad â'r iaith honno, rwy'n gobeithio y gwelwn newid mewn agweddau, angerdd a dealltwriaeth bod caffael llawer o ieithoedd, mewn gwirionedd, yn rhywbeth sy'n achosi twf yn bersonol, ond hefyd mae cyfleoedd economaidd enfawr yn codi o hyn os gallwch wneud hynny.