Part of the debate – Senedd Cymru am 3:59 pm ar 29 Ionawr 2019.
Diolch, Dai. Y profiad yr ydych chi newydd ei ddisgrifio yn yr ysgol yr ydych chi'n gadeirydd y llywodraethwyr arni yw'r profiad sydd gen i yn fy nheulu fy hun. Mae fy mhlant i yn blant dwyieithog. Cymerais yr amser i ofyn i fy mhlentyn 14 mlwydd oed neithiwr a oedd yn edifar ganddi, oherwydd nid yw bob amser yn hawdd i riant wneud y dewis hwnnw. Nid yw wedi bod yn ddi-broblem pan wyf wedi eistedd wrth eu hymyl, a sylweddoli bod eu Cymraeg yn llawer gwell na fy un i yn gyflym iawn, iawn, iawn. Nid yw bob amser yn sefyllfa gyfforddus i fod ynddi ac nid yw heb ei phroblemau. Ond gofynnais iddi neithiwr a oedd yn edifar am unrhyw beth, a dywedodd 'Rwy'n falch. Rwy'n hynod falch fy mod yn gallu siarad dwy iaith ac, fel y gwnaeth fy atgoffa i, 'Mae hynny'n rhywbeth na alli di ei wneud'. A phan maen nhw'n uno gyda'i gilydd yn fy erbyn i a phan nad ydyn nhw eisiau i mi ddeall beth maen nhw'n ei ddweud amdanaf—wel, gallwch chi ddychmygu sut maen nhw'n siarad â'i gilydd. Gadewch imi fod yn gwbl glir yma. Nid wyf i mewn unrhyw ffordd eisiau tanseilio'r egwyddor trochi, sy'n ffordd bwysig o sicrhau y gall plant fod yn blant dwyieithog.
A gaf i wneud y pwynt ynghylch dimensiwn Cymreig y cwricwlwm hwn? A gaf i ddweud bod dimensiwn Cymreig yn gorfod bod yn fwy na dim ond hanes Cymru, Dai? Ymddengys bod dadl lle'r ydym bob amser yn sôn am y dimensiwn Cymreig dim ond o fewn cyfyngiadau gwersi hanes Cymru. Nid wyf i eisiau i blant ddysgu am hanes Cymru yn unig—ac, wrth gwrs, rwyf eisiau iddyn nhw ddysgu am hanes Cymru—ond rwyf eisiau iddyn nhw ddeall am gyfraniad Cymru i'r byd ehangach, rwyf eisiau iddyn nhw ddeall am awduron, actorion, cerddorion Cymru, y bobl hynny sydd wedi rhagori yn y celfyddydau mynegiannol; y ffaith mai Cymro yn Genefa sy'n rhedeg y peiriant gwrthdaro hadron. Felly, nid wyf eisiau i'r dimensiwn Cymreig fod yn fater o wersi hanes Cymru yn unig. Rwyf eisiau i ddimensiwn Cymreig ein cwricwlwm ymestyn i bob maes profiad a dysgu, oherwydd nid oes un maes dysgu a phrofiad lle nad oes gan Gymru stori falch i'w hadrodd am ei chyfraniad at yr holl agweddau pwysig iawn, iawn hynny. Ac ni allwn ei gyfyngu i ddysgu am ein hanes yn unig.