Part of the debate – Senedd Cymru am 5:07 pm ar 29 Ionawr 2019.
Diolch yn fawr iawn, Mark Isherwood, a diolch i chi am eich geiriau agoriadol ac am y cyfle i gael trafodaeth cyn y datganiad hwn y prynhawn yma. Mi rydych chi'n gwneud pwynt pwysig iawn ynglŷn â'r ffordd yr ydym ni'n cefnogi ein ffoaduriaid a cheiswyr lloches, ac rwy'n credu ein bod yn y cynllun, fel yr ydych yn pwysleisio, yn y ffordd yr ydym ni'n cydnabod ceiswyr lloches a ffoaduriaid, yn defnyddio'r ymadrodd 'pobl sy'n ceisio lloches' yn ein cynllun, ac rydym ni'n defnyddio hwnnw fel term i gyfeirio at ffoaduriaid neu geiswyr lloches o unrhyw gefndir ac o dan unrhyw amgylchiadau. Mae angen i ni gydnabod bod yr aelodau hyn, fel y dywedwn yn y cynllun, yn bobl yn gyntaf ac yn bennaf, ac, wrth gwrs, mae eu statws mewnfudo yn allweddol o ran eu hawliau, eu cyfleoedd a'u rhwymedigaethau. Felly, mae'n rhaid inni gydnabod hyn o ran lles a diogelwch.
Fe wnaethoch chi ofyn y cwestiwn cyntaf am y sefyllfa pan geir ceiswyr lloches a wrthodwyd efallai yn y sefyllfa y gwnaethoch chi ei chrybwyll, lle y gallent fod o dan apêl, ond yn amlwg, ceir sefyllfaoedd yr ydym wedi eu codi yn y Siambr hon, ar draws y Siambr hon, am bobl dan yr amgylchiadau hynny, ac mae pobl wedi cyflwyno sylwadau. Dim ond cyflwyno sylwadau y gallwn ni, fel y gwnawn fel Aelodau etholedig, ac yn wir fel Llywodraeth Cymru, ar ran y bobl hynny. Ond yr hyn sydd angen inni ei wneud yw dweud y byddwn yn darparu o fewn ein pwerau, gymorth hanfodol i geiswyr lloches a wrthodwyd, ac rwy'n credu mai dyna ble mae'r holl wasanaethau a'r holl asiantaethau, fel y dywedwch, yn dod at ei gilydd er mwyn darparu cymorth o'r math hwnnw, oherwydd ceir perygl o fasnachu pobl, camfanteisio, amddifadedd neu cyflyrau iechyd difrifol hyd yn oed, yn deillio o bobl nad ydyn nhw'n cael hawlio arian cyhoeddus, sydd wrth gwrs yn digwydd yn aml. Rydym yn parhau i sicrhau nad yw gofal iechyd yn cael ei atal yn achos ceiswyr lloches a wrthodwyd; mae ganddyn nhw'r un hawl i'r gwasanaethau ag unrhyw ddinesydd arall. Mae'r cynllun yn cynnwys camau gweithredu i geisio sicrhau na fydd pobl sy'n ceisio lloches, gan gynnwys y rhai nad ydyn nhw'n cael arian cyhoeddus yn dod yn ddioddefwyr masnachu pobl neu gaethwasiaeth fodern. Felly, mae hwn yn bwynt lle mae'n rhaid inni edrych ar ymagwedd gyfannol, o fewn ein pwerau, at amgylchiadau ffoaduriaid o ran eu hanghenion yn arbennig os cawsant eu gwrthod oherwydd eu sefyllfa.
Nawr, mae angen inni symud ymlaen, a dyna wna'r cynllun hwn, o ran y ffyrdd y gallwn ni helpu gydag integreiddio. Mae'r Prosiect Integreiddio Ffoaduriaid ReStart, yr wyf yn tynnu sylw ato yn fy natganiad wrth gwrs, yn mynd i fod yn rhaglen cefnogi integreiddio uchelgeisiol iawn ar gyfer ffoaduriaid, ac yn bennaf, wrth gwrs, yn y pedwar clwstwr didoli lloches—Caerdydd, Abertawe, Casnewydd a Wrecsam. Mae hynny'n mynd i ddarparu cymorth penodol fel yr wyf i wedi ei ddweud, i o leiaf 520 o ffoaduriaid. Cyfanswm y gost yw £2 miliwn, ac mae hynny'n mynd i gynnwys arian cyfatebol gan Lywodraeth Cymru hefyd.
Mae'n ymwneud hefyd â sicrhau y gallwn ganolbwyntio ar rai o'r meysydd allweddol hynny, megis anghenion tai. Fe soniasoch chi fod cael mynediad i lety priodol yn fater allweddol i bobl sy'n ceisio lloches. Rydym yn bwriadu gweithio'n agosach gyda Llywodraeth y DU o ran y contractau llety lloches a chymorth newydd, ond, yn amlwg, mae hwnnw'n faes lle'r ydym ni'n dibynnu ar gydweithrediad Llywodraeth y DU. Ond, gallwn weithio, yn arbennig yn ein Prosiect Tai i Ffoaduriaid, o ran cefnogi ac ariannu'r prosiect Symud Ymlaen ar ôl i statws ffoaduriaid gael ei gydnabod.
Rydych chi'n gwneud pwynt pwysig iawn, Mark, am y sefydliadau, y gymdeithas ddinesig a chymunedau sy'n chwarae eu rhan. Fe wnaethoch chi ddisgrifio hynny eich hun, o ran y digwyddiadau y buoch chi ynddyn nhw a'r sefydliad yr ydych eisoes yn noddwr ohono—yn Llywydd. Rwy'n credu hefyd, bod angen inni gydnabod, o ran Clymblaid Ffoaduriaid Cymru, y ceir dros 30 o sefydliadau. Mae llawer o'r rheini yn sefydliadau Cymru gyfan, ac mae rhai yn fwy lleol.
Rydych chi hefyd yn gofyn y cwestiwn am yr ystadegau, a diweddaru'r ystadegau hynny y gwnaethoch chi holi cyn-arweinydd y Tŷ amdanyn nhw, o ran y datganiad dros dro a wnaeth ar y cynllun. Byddaf i'n sicr yn rhoi'r newyddion diweddaraf am yr ystadegau hynny i chi,FootnoteLink ond rwy'n credu bod y ffaith ein bod bron â chyrraedd 1,000 o ffoaduriaid o ran cynllun dadleoli Syria yn rhywbeth i'w groesawu. Dyma ganlyniad awdurdodau lleol yn cytuno i gefnogi ac adsefydlu ffoaduriaid o Syria. Ar draws y Siambr hon, fe fyddwn ni i gyd yn gwybod beth yw sefyllfa ein hawdurdodau lleol o ran y cymorth hwnnw, ond cewch y wybodaeth ddiweddaraf am hynny gennyf i.
Rwyf hefyd yn awyddus iawn i gefnogi—mae'n mynd yn ôl i'r gymuned—gynlluniau nawdd cymunedol sy'n digwydd ledled Cymru. Rwy'n credu y gwelsom ni Gymru yn cael ei hamlygu o ran yr ymgyrch Croeso i Ffoaduriaid—dechreuodd y twf mewn mudiadau nawdd cymunedol yn y gorllewin mewn gwirionedd, yn nhref Arberth, ac mae wedi lledaenu. Yn sicr, mae Penarth ac, yn fy etholaeth fy hun, Croeso Llanilltud Fawr yn cynyddu'r un math o nawdd cymunedol. Felly, yn amlwg, mae gennym ni lawer i'w ddatblygu o ganlyniad i'r cynllun hwn, a diolchaf i chi am eich cwestiynau.