Eitem 5 yw datganiad gan y Dirprwy Weinidog a'r Prif Chwip, 'Gwneud Cymru'n Genedl Noddfa', a galwaf ar y Dirprwy Weinidog a'r Prif Chwip, Jane Hutt.

Heddiw, mae Llywodraeth Cymru yn cyhoeddi 'Cenedl Noddfa—Cynllun Ceiswyr Lloches a Ffoaduriaid'. Mae'r cynllun yn cynnwys ystod o gamau gweithredu i wella bywydau pobl sy'n ceisio lloches yng Nghymru, ac mae'r camau gweithredu hyn yn rhychwantu ar draws Llywodraeth Cymru a thu hwnt. Maen nhw'n adlewyrchu'r dull cydgysylltiedig sydd ei angen i wella profiad ffoaduriaid a cheiswyr lloches yng Nghymru.

Mae'r cynllun yn cynrychioli cam sylweddol tuag at ein huchelgais o wneud Cymru'n genedl noddfa. Mae'r enw yr ydym wedi ei roi ar y cynllun hwn yn ddatganiad clir o'n bwriad. Mae gan Gymru hanes hir a balch o groesawu ffoaduriaid, ond rydym ni eisiau symud y tu hwnt i groesawu unigolion, drwy ddefnyddio eu sgiliau a chyfoethogi ein cymunedau.

Cyhoeddwyd ein cynllun cyflawni blaenorol ar gyfer ceiswyr lloches a ffoaduriaid ym mis Mawrth 2016. Ers hynny, arweiniodd y pryder dyngarol a ysgogwyd gan argyfwng ffoaduriaid Syria i'r Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol gynnal ymchwiliad i hyn. Roedd yn argymell bod Llywodraeth Cymru yn adolygu ei chynllun i ddiwallu anghenion ffoaduriaid a cheiswyr lloches yng Nghymru yn well. Fel Llywodraeth Cymru, roeddem ni hefyd eisiau dangos arweinyddiaeth a chyfeiriad cryfach yn y maes hwn, ac fe wnaethom ni gytuno i ddatblygu ac ymgynghori ynghylch fersiwn ddiwygiedig o'r cynllun.

Datblygwyd cynllun cenedl noddfa drwy gydgynhyrchu. Fe wnaethom ni gyfarfod a gwrando ar bobl a oedd yn ceisio lloches ac ymgysylltu â'r sefydliadau sy'n eu cynrychioli, cyn ac yn ystod yr ymgynghoriad. Roedd eu cyfranogiad a'u barn yn hollbwysig wrth greu cynllun diwygiedig ac fe hoffwn i ddiolch i bob un ohonyn nhw am neilltuo amser ac am gefnogi'r broses hon. Fe wnaeth yr ymgysylltiad hwn ein helpu ni i ddeall yn well yr heriau presennol sy'n wynebu'r unigolion hyn yn ddyddiol, sy'n hollbwysig os ydym ni am ddarparu cymorth effeithiol i ddatrys y problemau hyn. Hoffwn hefyd ddiolch i aelodau'r Pwyllgor Cymunedau, Cydraddoldeb a Llywodraeth Leol am eu hadroddiad rhagorol, 'Roeddwn i'n arfer bod yn rhywun', a'i argymhellion, a greodd sylfaen gref ar gyfer ein trafodaethau gyda'r rhai hynny sy'n ceisio lloches.

Fel bob amser, mae'n rhaid inni gydnabod nad yw polisi lloches a mewnfudo wedi ei ddatganoli i Lywodraeth Cymru. Nid ydym ni'n rheoli llawer o'r dulliau dylanwadu allweddol i wneud gwahaniaeth. Mae'r cynllun yn adlewyrchu ein hymdrechion i weithredu newid cadarnhaol yn y meysydd hynny lle mae gennym ni gyfrifoldeb. Mae'n amlinellu ein hymrwymiad i barhau i weithio gyda Llywodraeth y DU, awdurdodau lleol, Clymblaid Ffoaduriaid Cymru—y byddwn yn cwrdd â nhw cyn bo hir—a phobl sy'n ceisio lloches i gyflawni gwell canlyniadau.

Mae'n hinsawdd heriol iawn i ffoaduriaid a cheiswyr lloches yn y DU. Mae'r sgyrsiau gwleidyddol a'r adrodd ynghylch mewnfudo ar y cyfryngau dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf wedi dwysáu tensiynau rhwng cymunedau. Mae cymunedau Cymru bellach wedi croesawu'n agos at 1,000 o ffoaduriaid o Syria sydd wedi adsefydlu, gyda llawer o agweddau cadarnhaol ac ychydig iawn o ddigwyddiadau negyddol. Yn ystod y cyfnod hwnnw, mae cymunedau Cymru hefyd wedi croesawu llawer mwy o ffoaduriaid o bedwar ban byd a gyrhaeddodd drwy'r llwybr lloches digymell. Mae Llywodraeth Cymru yn gwrthwynebu'r system ddwy-haen, sy'n cosbi'r rhai sy'n cyrraedd drwy'r llwybr lloches. Hefyd, rydym ni'n gwrthwynebu cau cynllun Dubs, a oedd yn darparu llwybr cyfreithlon i ddiogelwch ar gyfer plant sy'n ffoaduriaid yn Ewrop. Yn ogystal â hyn, rydym ni'n parhau i wrthwynebu'r polisïau amgylchedd gelyniaethus neu gydymffurfiol, sy'n mynd yn erbyn ein rhwymedigaethau rhyngwladol i ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Rydym yn credu'n sylfaenol mewn rhoi pobl yn gyntaf ac nid defnyddio statws mewnfudo i rwystro cymorth. Rydym ni'n clodfori'r cymorth a roddwyd i ffoaduriaid a cheiswyr lloches ni waeth beth fyddai eu gwlad wreiddiol, a'n nod yw eu helpu i gyfrannu at gymdeithas Cymru mewn amrywiaeth o ffyrdd.

Mae ffoaduriaid a cheiswyr lloches yn meddu ar brofiad a sgiliau sydd o werth i Gymru. Os rhown ni'r gefnogaeth iawn i'r unigolion hyn, gallwn ni ddatgloi eu potensial er budd mawr i'r wlad hon. Un o'r ffyrdd allweddol o wella cefnogaeth dros y ddwy flynedd nesaf fydd drwy ein prosiect integreiddio ffoaduriaid, sef ReStart, a fydd yn darparu rhaglen uchelgeisiol i gefnogi integreiddio ar gyfer ffoaduriaid, yn bennaf yn y pedwar clwstwr didoli lloches yng Nghymru. Bydd y prosiect yn cynyddu cyfleoedd i gael hyfforddiant iaith, cymorth cyflogadwyedd a gwybodaeth ddiwylliannol leol i hybu integreiddio. Bydd o leiaf 520 o ffoaduriaid yn cael asesiad cyfannol o'u hanghenion a rhoddir cymorth wedi'i dargedu i helpu eu hymdrechion i integreiddio i'r gymdeithas.

Mae'r cynllun cenedl noddfa yn mabwysiadu ymagwedd gyfannol i helpu pobl sy'n ceisio lloches i integreiddio. Caiff ei gefnogi gan ein gwefan noddfa a fydd yn cael ei lansio'n fuan. Bydd y wefan yn darparu cyfoeth o wybodaeth berthnasol mewn un lleoliad hygyrch ar gyfer ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Mae sicrhau y gall pobl sy'n ceisio lloches ddatblygu eu gwybodaeth am fywyd yng Nghymru a deall eu hawliau a'r cyfleoedd yn hanfodol i'w helpu i ddod yn rhan o gymdeithas. Mae'r wefan yn cynnwys adrannau ar iechyd, addysg a chyflogaeth, yn ogystal ag iaith a gwybodaeth gyffredinol am ddiwylliant a hanes Cymru.

Mae'r cynllun yr wyf yn ei lansio heddiw yn tynnu sylw at amrywiaeth o gymorth wedi ei dargedu sy'n briodol yn ddiwylliannol ac sy'n gweddu orau ar gyfer anghenion ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Rydym yn cydnabod pwysigrwydd cynllunio a darparu gwasanaethau sy'n ystyried yr anghenion hyn: gwasanaethau iechyd meddwl sy'n mynd i'r afael â phrofiadau anodd ac unigol pobl sy'n ceisio lloches; ymyraethau i liniaru'r perygl o ffoaduriaid a cheiswyr lloches yn disgyn i amddifadedd a chamau gweithredu i atal yr unigolion sy'n agored i niwed hyn rhag camfanteisio arnynt; a chefnogaeth i sicrhau bod ffoaduriaid a cheiswyr lloches yn cael eu diogelu, yn enwedig plant sy'n ceisio lloches ar eu pennau eu hunain. Er enghraifft, rydym ni wedi darparu cyllid i wasanaethau cymdeithasol awdurdodau lleol i geisio sefydlu sylfaen dystiolaeth ar gyfer gwasanaeth gwarcheidiaeth i blant sy'n ceisio lloches ar eu pennau eu hunain. Byddai hyn yn cynnwys unrhyw alw am wasanaeth o'r fath a sut y gallai edrych. Mae'r cyllid hefyd ar gael ar gyfer hyfforddi gweithiwr cymdeithasol i asesu oedran, a hyfforddiant mewn cyfraith fewnfudo ac ymwybyddiaeth ddiwylliannol.

Rydym ni'n credu bod y cynllun yn gam arall i'r cyfeiriad cywir a chaiff ei fonitro'n drylwyr i gyflawni'r amcanion a'r camau gweithredu. Rydym yn cydnabod bod mwy i'w wneud. Byddaf yn parhau i edrych am ffyrdd newydd o ddarparu gwasanaethau mwy cynhwysol i bobl sy'n ceisio lloches, ac rydym yn bwriadu cynnal y momentwm yn dilyn cyhoeddi'r cynllun.

Nid yw atal unigolion rhag ceisio manteisio ar gyfleoedd ac ychwanegu at amrywiaeth ein cymunedau o fudd i neb. Mae ffoaduriaid cymwys ac aelodau o'u teuluoedd yn gallu cael gafael ar gymorth statudol i fyfyrwyr. Mae'r Gweinidog Addysg wedi cadarnhau bod ein swyddogion hefyd yn ymchwilio i newidiadau posibl i'r meini prawf cymhwysedd ar gyfer cyllid myfyrwyr statudol i alluogi ceiswyr lloches i elwa ar y cymorth sydd ar gael.

Rydym yn cydnabod bod ceiswyr lloches yn aml wedi'u hynysu, ac y gall eu hiechyd meddwl ddirywio oherwydd nad oes ganddyn nhw'r hawl i weithio a dim ond ychydig iawn o arian i gael mynediad i'r gymuned ehangach. Cadarnhaodd Gweinidog yr Economi a Thrafnidiaeth bod swyddogion yn ymchwilio i'r posibilrwydd y gall ceiswyr lloches ddod yn grŵp penodol o bobl sy'n elwa ar deithio ar fws am bris rhatach. Mae pobl 60 oed a hŷn neu sy'n anabl ac yn byw yng Nghymru eisoes yn gymwys i wneud cais i'r awdurdod lleol perthnasol am docyn bws, a ddylai roi'r hawl iddyn nhw deithio am ddim ar fysiau ledled Cymru.

Rydym ni'n falch iawn bod cynrychiolydd UNHCR—Uchel Gomisiynydd y Cenhedloedd Unedig dros Ffoaduriaid—y DU wedi rhoi cefnogaeth lwyr i'r cynllun.  Asiantaeth ffoaduriaid y Cenhedloedd Unedig yw UNHCR ac mae wedi ymrwymo i achub bywydau a diogelu hawliau pobl sy'n ceisio lloches. Rydym ni'n gwerthfawrogi'r geiriau o gefnogaeth ac anogaeth gan yr UNHCR ac rydym yn gwerthfawrogi'r gydnabyddiaeth o'n hymdrechion i wella bywydau ffoaduriaid a cheiswyr lloches yng Nghymru.

Dros yr ychydig flynyddoedd nesaf, rydym yn bwriadu adeiladu ar y cynllun hwn i sicrhau bod Cymru yn wirioneddol yn genedl noddfa i ffoaduriaid a cheiswyr lloches, er lles pawb mewn cymdeithas.

Diolch, unwaith eto, Dirprwy Weinidog, am gyfarfod â mi y bore 'ma i'm rhoi ar ben ffordd ynghylch hyn, a chydweithwyr eraill ar draws y Siambr mae'n debyg, ac am eich datganiad. Rydym ni ers tro bellach wedi darparu hafan ddiogel i ddioddefwyr erledigaeth, trais, glanhau ethnig a hil-laddiad o bedwar ban byd, a hir y pery hynny, oherwydd os collwn ni hynny fyth, byddwn wedi colli ein dynoliaeth a'n gwir hunaniaeth.

Yn eich cynllun, rydych chi'n darparu diffiniadau o geiswyr lloches a ffoaduriaid, sy'n dangos bod ceisiwr lloches yn unigolyn sy'n ffoi rhag erledigaeth yn ei famwlad. Ffoadur yw unigolyn sydd, oherwydd ofn rhesymol o gael ei erlid ar sail hil, crefydd, cenedligrwydd, aelodaeth o grŵp cymdeithasol arbennig neu farn wleidyddol, yn teimlo ei fod mewn perygl gartref. Rydych chi'n nodi hefyd bod y term 'ffoaduriaid' yn cynnwys unigolion, nas cydnabyddir eu bod nhw'n ffoaduriaid ond sydd wedi cael caniatâd amhenodol i aros.

Fel y rhybuddiais wrthych y bore 'ma, fe'ch holaf felly ar sail pryderon a godwyd â mi gan geisiwr lloches aflwyddiannus yn ystod digwyddiad i goffau'r Holocost ddydd Gwener diwethaf yn Wrecsam, sydd ar hyn o bryd yn mynd drwy'r broses apelio. A fyddai unigolion o'r fath felly yn cael eu cynnwys yn hyn neu beidio? Os na fydden nhw, a fyddech chi'n ystyried hyn eto i weld pa un a yw hi'n bosibl eu cynnwys?

Rai misoedd yn ôl, ym mis Mehefin, wrth ymateb i ddatganiad gan arweinydd y tŷ ar y pryd ar Gymru—cenedl noddfa, nodais ffigurau o'r flwyddyn flaenorol a oedd wedi dangos darlun cymysg iawn o ailsefydlu ffoaduriaid ledled Cymru. Dangosodd bryd hynny nad oedd Merthyr Tudful na Chastell-nedd Port Talbot wedi derbyn unrhyw ffoaduriaid, Sir Gaerfyrddin oedd yr uchaf gyda 51 ac Abertawe gyda 33. Yn y gogledd, roedd gan Sir Ddinbych 21 ond dim ond pump yn Sir y Fflint a dau yng Nghonwy. Atebodd arweinydd y tŷ ar y pryd,

Cododd yr Aelod y pwynt pam y ceir anghysondeb yn y nifer a fanteisiodd ar y cyfle...ond, wrth gwrs, nid ydyn nhw'n ystadegau parhaus.

A ydych chi'n gallu darparu nawr neu yn nes ymlaen ddarlun cyfredol, neu mor gyfredol â phosibl, o'r ystadegau i'r Aelodau fel y gallwn sefydlu pa un a yw'r sefyllfa yn gwella yn yr ardaloedd lle bryd hynny roedd hi'n ymddangos y ceid mwy o rwystrau?

Rydych yn cyfeirio yn eich datganiad at ymrwymiad i weithio gyda Llywodraeth y DU, awdurdodau lleol, Clymblaid Ffoaduriaid Cymru a phobl sy'n ceisio lloches i gyflawni canlyniadau gwell, ac wrth gwrs fe wnaethoch chi ddefnyddio'r gair cydgynhyrchu. Cyfeiriasoch hefyd at eich prosiect integreiddio ffoaduriaid, ReStart, i gyflawni rhaglen uchelgeisiol i gefnogi integreiddio ar gyfer ffoaduriaid yn bennaf yng Nghymru ar gyfer clystyrau didoli lloches a datgan hefyd bod sicrhau bod pobl sy'n ceisio lloches yn gallu datblygu eu gwybodaeth am fywyd yng Nghymru a deall hawliau a chyfleoedd, yn hanfodol i'w helpu i integreiddio a dod yn rhan o'r gymdeithas.

Sut ydych chi hefyd yn bwriadu ymgysylltu â'r boblogaeth ehangach, gan ei bod yn amlwg yn broses ddwy ffordd? Oni bai inni dorri'r rhwystrau rhag deall gartref, yna ni waeth pa mor dda yr ydym yn ceisio integreiddio ein cymdogion newydd, bydd y rhwystrau hynny yn parhau. Felly, mae hyn wirioneddol yn broses dwy ffordd.

Mae'r gwaith caib a rhaw eisoes yn cael ei wneud ledled Cymru, yn aml am y nesaf peth i ddim, gan fyrdd o gyrff y trydydd sector a phartneriaethau rhwng y trydydd sector ac eraill. Felly, sut ydych chi'n bwriadu ymgysylltu â phrosiectau o'r fath? Fe rof i ychydig o enghreifftiau ichi. Rwy'n credu fy mod i wedi sôn wrthych y bore yma fy mod i'n Llywydd Anrhydeddus Cymdeithas Integreiddio Amlddiwylliannol Gogledd Cymru, sydd wedi bod yn cyflawni'r agenda hon dros nifer o flynyddoedd. Fis Mai diwethaf, yn y Cynulliad cynhaliais y digwyddiad Gadewch inni Integreiddio Drwy Gerddoriaeth a Chelf a gyflwynwyd gan Gymdeithas Integreiddio Amlddiwylliannol Gogledd Cymru a KIRAN o Gwmbrân, y rhwydwaith perthynas ac ymwybyddiaeth rhwng cymunedau ar sail gwybodaeth, sydd â'r nod o ddileu'r rhwystrau sy'n cadw pobl ar wahân a hybu'r cyd-ddealltwriaeth sy'n dod â phawb at ei gilydd. Fis Mai diwethaf, cefais gyfarfod yn y Cynulliad gyda Chyngor Ffoaduriaid Cymru, Cymdeithas Integreiddio Amlddiwylliannol Gogledd Cymru a gwasanaethau cymorth personol CAIS i siarad ynghylch sut y gallwn ni weithio mewn partneriaeth i chwalu rhwystrau a chynyddu dealltwriaeth o ddiwylliannau ein gilydd.

Fis Hydref diwethaf, siaradodd Julie James a minnau yn nigwyddiad NWAMI Dathlu Blynyddol Diwrnod Integreiddio Rhyngwladol yn y Deml Heddwch yng Nghaerdydd. Fe wnes i gloi'r digwyddiad drwy bwysleisio unwaith eto pwysigrwydd integreiddio drwy ddathlu gyda'n gilydd ein hamrywiaeth odidog, gan adeiladu cydlyniant cymunedol a chymdeithas oddefgar drwy ymgysylltu diwylliannol. Rwy'n gobeithio felly, y gwnewch chi amlinellu'n ehangach sut bydd eich cynllun yn ymgysylltu a chofleidio'r prosiectau hynny sydd eisoes yn gweithredu ar draws y genedl, yn gwneud y gwaith caib a rhaw i godi pontydd o'r ddau ben.

Yn olaf, os caf, dim ond cwestiwn ynghylch sut y gallwn ni gefnogi o fewn yr agenda hon y mentrau dinas a thref lleol sydd hefyd yn codi stêm. Fe gofiwch yn dda sut y daeth Cymru yn genedl fasnach deg wrth i ddarnau'r jig-so ddechrau ar wahân ac yna dod at ei gilydd, a Wrecsam y dref fasnach deg gyntaf ac eraill yn dod at ei gilydd cyn y gallai Cymru ddod yn genedl fasnach deg gyfan. Nawr, yn yr achos hwn, yr haf diwethaf er enghraifft, Synergedd yn Sir y Fflint, yn gweithio gyda'i gilydd i wneud Sir y Fflint yn noddfa i ffoaduriaid a'r rhai a oedd yn dianc rhag trais ac erledigaeth, yn uno nid yn unig aelodau Synergedd, ond Dinasoedd Noddfa Cymru, Tîm Cymorth Lleiafrifoedd Ethnig ac Ieuenctid Cymru, cynrychiolwyr yr eglwys, elusenau a grwpiau gweithredu, Theatr Clwyd a hamdden a llyfrgelloedd Aura—unwaith eto, gwaith ar lawr gwlad a allai elwa'n ychwanegol ar weithio gyda'ch cynllun chi.

Ac yn olaf—

Na, rydych chi wedi cael 'yn olaf'. Dyma'r ail 'yn olaf'. Dewch, symudwch ymlaen yn gyflym. 

Ddydd Gwener bydd ymgyrch i wneud Wrecsam yn dref noddfa yn cael ei lansio ac mae gwahoddiad i grwpiau ac unigolion lleol fod yn rhan ohono—enghraifft wych o waith da y gallwch elwa arno drwy gysylltu'r dotiau, rwy'n gobeithio y byddwch yn cytuno.

Diolch yn fawr iawn, Mark Isherwood, a diolch i chi am eich geiriau agoriadol ac am y cyfle i gael trafodaeth cyn y datganiad hwn y prynhawn yma. Mi rydych chi'n gwneud pwynt pwysig iawn ynglŷn â'r ffordd yr ydym ni'n cefnogi ein ffoaduriaid a cheiswyr lloches, ac rwy'n credu ein bod yn y cynllun, fel yr ydych yn pwysleisio, yn y ffordd yr ydym ni'n cydnabod ceiswyr lloches a ffoaduriaid, yn defnyddio'r ymadrodd 'pobl sy'n ceisio lloches' yn ein cynllun, ac rydym ni'n defnyddio hwnnw fel term i gyfeirio at ffoaduriaid neu geiswyr lloches o unrhyw gefndir ac o dan unrhyw amgylchiadau. Mae angen i ni gydnabod bod yr aelodau hyn, fel y dywedwn yn y cynllun, yn bobl yn gyntaf ac yn bennaf, ac, wrth gwrs, mae eu statws mewnfudo yn allweddol o ran eu hawliau, eu cyfleoedd a'u rhwymedigaethau. Felly, mae'n rhaid inni gydnabod hyn o ran lles a diogelwch.

Fe wnaethoch chi ofyn y cwestiwn cyntaf am y sefyllfa pan geir ceiswyr lloches a wrthodwyd efallai yn y sefyllfa y gwnaethoch chi ei chrybwyll, lle y gallent fod o dan apêl, ond yn amlwg, ceir sefyllfaoedd yr ydym wedi eu codi yn y Siambr hon, ar draws y Siambr hon, am bobl dan yr amgylchiadau hynny, ac mae pobl wedi cyflwyno sylwadau. Dim ond cyflwyno sylwadau y gallwn ni, fel y gwnawn fel Aelodau etholedig, ac yn wir fel Llywodraeth Cymru, ar ran y bobl hynny. Ond yr hyn sydd angen inni ei wneud yw dweud y byddwn yn darparu o fewn ein pwerau, gymorth hanfodol i geiswyr lloches a wrthodwyd, ac rwy'n credu mai dyna ble mae'r holl wasanaethau a'r holl asiantaethau, fel y dywedwch, yn dod at ei gilydd er mwyn darparu cymorth o'r math hwnnw, oherwydd ceir perygl o fasnachu pobl, camfanteisio, amddifadedd neu cyflyrau iechyd difrifol hyd yn oed, yn deillio o bobl nad ydyn nhw'n cael hawlio arian cyhoeddus, sydd wrth gwrs yn digwydd yn aml. Rydym yn parhau i sicrhau nad yw gofal iechyd yn cael ei atal yn achos ceiswyr lloches a wrthodwyd; mae ganddyn nhw'r un hawl i'r gwasanaethau ag unrhyw ddinesydd arall. Mae'r cynllun yn cynnwys camau gweithredu i geisio sicrhau na fydd pobl sy'n ceisio lloches, gan gynnwys y rhai nad ydyn nhw'n cael arian cyhoeddus yn dod yn ddioddefwyr masnachu pobl neu gaethwasiaeth fodern. Felly, mae hwn yn bwynt lle mae'n rhaid inni edrych ar ymagwedd gyfannol, o fewn ein pwerau, at amgylchiadau ffoaduriaid o ran eu hanghenion yn arbennig os cawsant eu gwrthod oherwydd eu sefyllfa.

Nawr, mae angen inni symud ymlaen, a dyna wna'r cynllun hwn, o ran y ffyrdd y gallwn ni helpu gydag integreiddio. Mae'r Prosiect Integreiddio Ffoaduriaid ReStart, yr wyf yn tynnu sylw ato yn fy natganiad wrth gwrs, yn mynd i fod yn rhaglen cefnogi integreiddio uchelgeisiol iawn ar gyfer ffoaduriaid, ac yn bennaf, wrth gwrs, yn y pedwar clwstwr didoli lloches—Caerdydd, Abertawe, Casnewydd a Wrecsam. Mae hynny'n mynd i ddarparu cymorth penodol fel yr wyf i wedi ei ddweud, i o leiaf 520 o ffoaduriaid. Cyfanswm y gost yw £2 miliwn, ac mae hynny'n mynd i gynnwys arian cyfatebol gan Lywodraeth Cymru hefyd.

Mae'n ymwneud hefyd â sicrhau y gallwn ganolbwyntio ar rai o'r meysydd allweddol hynny, megis anghenion tai. Fe soniasoch chi fod cael mynediad i lety priodol yn fater allweddol i bobl sy'n ceisio lloches. Rydym yn bwriadu gweithio'n agosach gyda Llywodraeth y DU o ran y contractau llety lloches a chymorth newydd, ond, yn amlwg, mae hwnnw'n faes lle'r ydym ni'n dibynnu ar gydweithrediad Llywodraeth y DU. Ond, gallwn weithio, yn arbennig yn ein Prosiect Tai i Ffoaduriaid, o ran cefnogi ac ariannu'r prosiect Symud Ymlaen ar ôl i statws ffoaduriaid gael ei gydnabod.

Rydych chi'n gwneud pwynt pwysig iawn, Mark, am y sefydliadau, y gymdeithas ddinesig a chymunedau sy'n chwarae eu rhan. Fe wnaethoch chi ddisgrifio hynny eich hun, o ran y digwyddiadau y buoch chi ynddyn nhw a'r sefydliad yr ydych eisoes yn noddwr ohono—yn Llywydd. Rwy'n credu hefyd, bod angen inni gydnabod, o ran Clymblaid Ffoaduriaid Cymru, y ceir dros 30 o sefydliadau. Mae llawer o'r rheini yn sefydliadau Cymru gyfan, ac mae rhai yn fwy lleol.

Rydych chi hefyd yn gofyn y cwestiwn am yr ystadegau, a diweddaru'r ystadegau hynny y gwnaethoch chi holi cyn-arweinydd y Tŷ amdanyn nhw, o ran y datganiad dros dro a wnaeth ar y cynllun. Byddaf i'n sicr yn rhoi'r newyddion diweddaraf am yr ystadegau hynny i chi,FootnoteLink ond rwy'n credu bod y ffaith ein bod bron â chyrraedd 1,000 o ffoaduriaid o ran cynllun dadleoli Syria yn rhywbeth i'w groesawu. Dyma ganlyniad awdurdodau lleol yn cytuno i gefnogi ac adsefydlu ffoaduriaid o Syria. Ar draws y Siambr hon, fe fyddwn ni i gyd yn gwybod beth yw sefyllfa ein hawdurdodau lleol o ran y cymorth hwnnw, ond cewch y wybodaeth ddiweddaraf am hynny gennyf i.

Rwyf hefyd yn awyddus iawn i gefnogi—mae'n mynd yn ôl i'r gymuned—gynlluniau nawdd cymunedol sy'n digwydd ledled Cymru. Rwy'n credu y gwelsom ni Gymru yn cael ei hamlygu o ran yr ymgyrch Croeso i Ffoaduriaid—dechreuodd y twf mewn mudiadau nawdd cymunedol yn y gorllewin mewn gwirionedd, yn nhref Arberth, ac mae wedi lledaenu. Yn sicr, mae Penarth ac, yn fy etholaeth fy hun, Croeso Llanilltud Fawr yn cynyddu'r un math o nawdd cymunedol. Felly, yn amlwg, mae gennym ni lawer i'w ddatblygu o ganlyniad i'r cynllun hwn, a diolchaf i chi am eich cwestiynau.

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn

Diolch. Rydym ni hanner ffordd drwy'r datganiad ac rydym ni wedi cael un cyfres o gwestiynau. Mae gen i nifer o siaradwyr. Felly, Helen Mary Jones.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i'r Gweinidog am ei datganiad heddiw. Mae llawer i'w groesawu yn y cynllun ei hun ac yn y datganiad. Hoffwn ymddiheuro i'r Gweinidog ac i'r Siambr am y ffaith fy mod wedi camu i'r adwy ar y funud olaf i ymateb i'r datganiad hwn, oherwydd y bu'n rhaid i fy nghyd-Aelod, Leanne Wood fynd adref oherwydd amodau tywydd y tu hwnt i'w rheolaeth. Felly, os wyf i'n gofyn cwestiynau i'r Gweinidog y mae hi eisoes wedi eu harchwilio—y mae'r Dirprwy Weinidog eisoes wedi eu harchwilio—ar wahân gyda Leanne Wood, gobeithiaf y bydd hi'n maddau i mi ac yn dweud wrthyf am fynd i ofyn i Leanne. [Chwerthin.]

Yn gyntaf oll, rwy'n credu, o ddifrif, bod yn rhaid i ni gydnabod bod rhai rhwystrau difrifol yn dal i fodoli rhag creu'r genedl noddfa yr ydym i gyd yn dyheu amdani, gobeithio, yn y Siambr hon—neu'r rhan fwyaf ohonom o leiaf. Mae'r rhwystrau hyn yn deillio o'r ffaith bod y DU wedi cael dadl gyhoeddus gamweithredol iawn ynghylch ymfudo, gan gynnwys mewnfudo a lloches, am flynyddoedd lawer iawn. Byddwn yn anghytuno rhywfaint â'r Gweinidog yn y fan yma, oherwydd nid yn unig yn ystod y blynyddoedd diwethaf y mae hyn. Hyd y gwn i, mae hyn yn mynd yn ôl 20 mlynedd o leiaf. Gallaf feddwl am rai colofnau nad oeddent o gymorth o gwbl a ysgrifennwyd ym mhapur newydd The Sun gan David Blunkett a oedd yn Weinidog yn y Cabinet ar y pryd, er enghraifft, codi cwestiynau ynghylch cyfreithwyr hawliau sifil a'r penderfyniad i gyfyngu ar hawliau sifil ceiswyr lloches.

Credaf fod yn rhaid i ni gydnabod bod hwn yn fater hynod wleidyddol. Ac er na allai neb yn y Siambr hon fyth amau ymrwymiad personol Mark Isherwood i'r materion hynny y mae ef newydd fod yn eu codi â'r Gweinidog, mae'n ddyletswydd arnom ni i dynnu sylw at y ffaith ei fod yn eistedd yn y Siambr hon yn enw'r blaid sy'n gyfrifol am yr amgylched gelyniaethus, ac sy'n gyfrifol, er enghraifft, am yr amodau echrydus a wynebir gan bobl sy'n ceisio lloches mewn rhai o'r lletyau a ddarperir  gan y Swyddfa Gartref, er enghraifft. Gwn i ei fod yn draddodiadol yn y Siambr hon, Dirprwy Lywydd, ac rwy'n cefnogi hynny, i geisio bod yn gydsyniol pan y gallwn, ond ni allwn, byddwn yn ei awgrymu i'r Gweinidog, fynd i'r afael â'r materion eithriadol o anodd hyn oni bai ein bod yn cydnabod yr amgylchedd gelyniaethus—ac nid wyf i'n sôn yn unig am yr amgylchedd gelyniaethus penodol, ond yr amgylchedd anodd iawn drwyddi draw.

Felly, gofynnaf i'r Gweinidog, o ran fy nghwestiwn cyntaf: beth all pob un ohonom ni ei wneud i geisio unioni rhai o'r camdybiaethau hyn a rhai o'r rhagfarnau a arweiniodd yn uniongyrchol at rai o'r heriau y mae pobl sy'n ceisio lloches yng Nghymru yn eu wynebu? Mae datganiad y Gweinidog yn crybwyll bod cyd-gynhyrchu wedi bod yn allweddol wrth ffurfio'r cynllun hwn, a byddai diddordeb gennyf mewn clywed ychydig mwy am sut y mae ceiswyr lloches eu hunain wedi cymryd rhan yn natblygiad y cynllun a beth, os oes o gwbl, sydd wedi newid o ran y cynigion o ganlyniad i'w cyfraniad. Rwyf yn siŵr y byddai'r Gweinidog yn cytuno â mi bod hyn yn hollbwysig.

Soniodd y Gweinidog yn ei hymateb i Mark Isherwood am rai o'r problemau a wynebir ynghylch y llety ar gyfer ceiswyr lloches. Gwyddom fod rhywfaint ohono o ansawdd gwael iawn, iawn. Fe'm calonogwyd o glywed y Gweinidog yn dweud ei bod yn ceisio parhau i allu cymryd rhan mewn gosod y contract newydd hwnnw, ac roeddwn i'n meddwl tybed os gallwch chi roi gwybod ychydig mwy i ni heddiw am yr hyn y mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn ei wneud ynglŷn â hynny, oherwydd mae'n ymddangos i mi nad yw er budd neb, budd y Swyddfa Gartref hyd yn oed, na ddylid caniatáu i Lywodraeth Cymru gymryd rhan mewn gosod y contract hwnnw a sicrhau bod y llety a ddarperir o'r safon y byddem yn ymgyrraedd ato, fel y nodir yn y cynllun y mae'r Gweinidog yn ei gyhoeddi heddiw.

Yn gysylltiedig â'r mater hwn, mae datganiad y Gweinidog hefyd yn cyfeirio at y mater pwysig o ddigartrefedd ymhlith ffoaduriaid a cheiswyr lloches, a bydd y Gweinidog yn ymwybodol iawn o'r cynlluniau uchelgeisiol a lansiwyd gan Crisis y llynedd i roi terfyn ar ddigartrefedd ar draws y DU. Gwn fod fy nghyd-Aelodau wedi codi hyn gyda'ch rhagflaenydd ac roeddwn i'n meddwl  i ba raddau tybed y mae'r uchelgeisiau a'r camau gweithredu a awgrymwyd gan Crisis wedi llywio'r materion llety yr ydych chi'n eu codi yn yr adroddiad. Rwy'n credu ei bod hi'n bwysig iawn ein bod yn ymrwymo ein hunain, i roi terfyn ar ddigartrefedd yn y pen draw, ac yn enwedig ar gyfer y grŵp hwn sy'n hynod agored i niwed, pobl yr wyf yn hapus, ac yr wyf yn siŵr y byddai'r Gweinidog yn hapus i'w galw'n gyd-ddinasyddion, oherwydd maen nhw'n gyd-ddinasyddion os ydyn nhw yma yn fy nhyb i .

A gaf i droi'n gyflym at ddau fater addysgol? O dan y pennawd 'Uchelgeisiol ac yn Dysgu' yn y cynllun gweithredu, mae cam gweithredu 8 yn cyfeirio at fynd i'r afael â bwlio, yn amlwg mewn ysgolion, ac mae'n rhaid bod hynny i'w groesawu'n fawr. Rwyf yn siŵr y byddai'r Gweinidog yn cytuno â mi bod y bwlio yn aml yn deillio o'r anwybodaeth a'r rhagfarn y cyfeiriais atyn nhw gynnau a dyna'r union ddiwylliant hynod niweidiol yr ydym yn ceisio mynd i'r afael ag ef. A gafodd y Gweinidog y cyfle i drafod â'r Gweinidog Addysg sut bydd y cwricwlwm newydd—yr ymrwymiad yn y cwricwlwm newydd i helpu ein pobl ifanc i dyfu i fod yn ddinasyddion da—sut y gallwn ni fynd i'r afael â rhywfaint o'r rhagfarn a'r gwahaniaethu hwn drwy'r cwricwlwm newydd hwnnw ac yn wir drwy fesurau eraill cyn daw'r cwricwlwm newydd i rym, a pha fesurau y gall Llywodraeth Cymru eu cymryd, yn enwedig i herio twf yr asgell dde eithafol? Rwyf yn meddwl yn arbennig yma am bobl ifanc yn bod yn agored i'r negeseuon hynny pan eu bod yn eu clywed ar y cyfryngau cymdeithasol.

Mae cryn bwyslais, a hynny'n gwbl briodol, yn y cynllun ar integreiddio ac annog pobl i gymryd rhan yn y gymuned. Wrth gwrs, mae ceiswyr lloches yn gallu cael cyfle i ddysgu Cymraeg a Saesneg yn hanfodol i hynny. Wrth gwrs, mae'r penderfyniad wedi ei wneud i ddileu'r grant mawr, a oedd yn fodd hollbwysig o alluogi ysgolion i addysgu ieithoedd i newydd ddyfodiaid. Sut yr ydym ni am sicrhau bod yr adnoddau ar gael, yn enwedig ar gyfer ysgolion, a hefyd ar gyfer dysgwyr sy'n oedolion, er mwyn sicrhau y gall pobl gael y cyfle i ddysgu dwy iaith y wlad hon? Oherwydd heb hynny, ni fydd unrhyw ymgais i integreiddio yn bosibl.

Rwyf wedi pwyso ar y Gweinidog i weithio'n agos â'r Gweinidog Addysg ynghylch y cymorth statudol i fyfyrwyr. Credaf ei fod yn gwbl hanfodol fod y newidiadau hynny y mae hi'n sôn amdanyn nhw yn ei datganiad yn cael eu gweithredu, a bod ceiswyr lloches a ffoaduriaid yn gallu cael mynediad at addysg uwch yng Nghymru. Ar wahân i unrhyw beth arall, nid yw er ein budd ni ein hunain i beidio â defnyddio'r sgiliau hynny.

Ac yn olaf, rydym ni'n gwybod bod Lywodraeth y DU wedi gwrthod fisâu i dros 2,000 o feddygon yn yr hyn yr wyf yn ei ystyried, a dweud y gwir, yn bolisi mewnfudo hurt a hunan-ddinistriol. Gwyddom gymaint mae angen y gweithwyr proffesiynol tra chymwysedig hyn arnom yma yng Nghymru. Hyd yma, mae eich plaid chi wedi gwrthod ein galwadau ar Lywodraeth Cymru i geisio cael cyhoeddi fisâu ei hun yn seiliedig ar ein hanghenion o ran y gweithlu, ac rwy'n meddwl tybed, yng ngoleuni'r hyn yr ydych chi wedi'i ddweud heddiw, Weinidog, pa un a fyddech chi'n ystyried ailedrych ar hyn. Diolch.  

Diolch. Croesawaf yn fawr y nifer sylweddol o gwestiynau gan Helen Mary Jones ar ran Plaid Cymru. Hoffwn ddweud, o ran ymgysylltu a chyd-gynhyrchu ac ymgynghori eang, bod 150 o bobl sy'n ceisio lloches wedi ymgysylltu â ni yn ystod datblygiad y cynllun. Ond yn amlwg, rwyf wedi sôn bod y gynghrair o sefydliadau ar Bartneriaeth Ymfudo Strategol Cymru, Cynghrair Ffoaduriaid Cymru ac awdurdodau lleol wedi dangos cryn ddiddordeb yn sgil adroddiad y pwyllgor. Yn 'Roeddwn i'n arfer bod yn rhywun' dywedodd y Pwyllgor bod yn rhaid ceisio barn ffoaduriaid a cheiswyr lloches, a dyna beth yr ydym wedi bod yn ceisio ei wneud.

Mae eich pwyntiau ynglŷn â materion ynghylch tai yn bwysig iawn, yn arbennig oherwydd mai dyna ble mae gan Lywodraeth y DU gyfrifoldeb clir. Ac rydym ni wedi ceisio gweithio'n agos â Llywodraeth y DU o ran llety newydd i geiswyr lloches a chontractau cymorth, ond, yn anffodus, mae'n rhaid imi ddweud, mae'n ymddangos bod llawer o'n hargymhellion wedi cael eu gwrthod. A byddwch yn gwybod, rwy'n siŵr, bod adroddiad diweddar gan y prif arolygydd annibynnol ffiniau a mewnfudo yn nodi bod 18.6 y cant o'r tai lloches â arolygwyd yng Nghymru a de-orllewin Lloegr yn dai na ellid byw ynddynt neu'n anniogel. Felly, o ran eich galwad i graffu ar y pwyntiau hynny—y byddaf, wrth gwrs, yn mynd â nhw ac yn eu codi â Llywodraeth y DU, oherwydd, yn rhy aml, gorfodir pobl i fyw mewn tai gwael, neu nid ydyn nhw'n cael cynnig llety o gwbl. Mae hynny'n gwbl groes i'n nodau o ran y genedl noddfa.

Ond rwyf eisoes wedi sôn ein bod yn gwneud mwy i gefnogi'r Prosiect Tai i Ffoaduriaid, ac rydym yn holi dro ar ôl tro—a diolch i chi unwaith eto am eich cefnogaeth yn hyn o beth—Llywodraeth y DU i ymestyn y cyfnod symud ymlaen i 56 diwrnod, oherwydd mae hynny'n ei gysoni â chymorth digartrefedd arall, yng Nghymru a Lloegr. Ond hyd yn hyn, mae Llywodraeth y DU wedi gwrthod mabwysiadu ein hargymhellion. Nid yw'r rhain yn fawr o gymorth o ran y ffaith fod yna deimlad negyddol, er ein bod yn ennill parch mewn sawl ffordd, fel y gwelsoch chi gan Uchel Gomisiynydd y Cenhedloedd Unedig o ran y ffordd yr ydym yn defnyddio'r pwerau a'r sgiliau sydd gennym, gan gydnabod rhinweddau'r bobl sy'n dod a sut y byddan nhw'n ychwanegu at ein cymunedau yng Nghymru, a sut yr ydym ni wedi eu croesawu, ac wedi gwrthweithio'r canfyddiadau negyddol nad ydynt, wrth gwrs, o gymorth o gwbl.

Dywedais yn fy natganiad bod hinsawdd heriol iawn i ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Yn wir, oherwydd y drafodaeth wleidyddol, mae gan y cyfryngau ran i'w chwarae yn ogystal â pholisïau'r Llywodraeth. Credaf fod angen i ni fynd yn ôl unwaith eto, mae arnaf ofn, at rai o'r datganiadau a newidiadau deddfwriaethol sydd wedi arwain at y polisïau amgylchedd gelyniaethus, sydd, yn anffodus, yn cael eu gweithredu, ac maen nhw wedi eu cynnwys, wrth gwrs, yn Neddf Mewnfudo 2014. Cyfeirir ato nawr fel 'polisi amgylchedd cydymffurfiol', ond roedd hyn yn ymwneud â mesurau i nodi a lleihau nifer y mewnfudwyr yn y DU. Gwn fod Pwyllgor Materion Cartref Tŷ'r Cyffredin wedi mynd i'r afael â hyn.

Yn olaf, gwnaf y pwynt am fwlio, oherwydd bod hwn yn fater lle, unwaith eto, ynghyd â'r Gweinidog Addysg, ein gweledigaeth, yn amlwg, yw mynd i'r afael â bwlio mewn ffordd gyfannol, mynd at wraidd y mater, gan gynnwys y rhai o deuluoedd ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Yr hyn sy'n wych am Gaerdydd Dinas Noddfa yw fy mod i'n credu, erbyn hyn, bod sefydliadau yn cael eu hachredu. ysgol gyfun Llys-faen hyd yn oed, rwy'n credu—fy nghyd-Aelod o Ogledd Caerdydd. Mae eraill yn cael y math hwnnw o gydnabyddiaeth. Mae angen i ysgolion fod yn rhan ohono.

Ac o ran eich pwynt olaf ynghylch meddygon a gwrthod fisâu, rwyf yn falch iawn o'r ffaith ein bod ni, yng Nghymru, wedi goresgyn llawer o rwystrau i feddygon sy'n ffoaduriaid—a dywedais hynny yn fy natganiad—i ddod i weithio, ers i mi fod yn Weinidog iechyd, i sicrhau bod gennym ni erbyn hyn nifer fawr o feddygon sy'n ffoaduriaid, sydd eisoes, mewn gwirionedd, wedi eu derbyn gan y Cyngor Meddygol Cyffredinol a bellach yn ymarfer ledled y DU.

Fe geisiaf fod yn gyflym iawn yn y fan yma. Yn gyntaf oll, hoffwn groesawu uchelgais ac ysbryd y datganiad hwn, a hefyd gwaith y pwyllgor yr wyf bellach yn aelod ohono, a'i adroddiad blaenorol, 'Roeddwn i'n arfer bod yn rhywun', sydd wedi rhoi sail ar gyfer peth o'r drafodaeth hon. Rwy'n croesawu hyn gan ei fod yn cydnabod bod y rhai sy'n ceisio lloches, y rhai sy'n ffoaduriaid, yn gaffaeliad, yn rhodd i ni ac nid yn faich. Yn hytrach na'u trin fel unigolion y mae'n rhaid inni eu cymryd o dan ein hadain yn gyndyn ac yn erbyn ein hewyllys, ein bod yn gweld mewn gwirionedd eu galluoedd a'r hyn y gallan nhw ei gynnig i ni hefyd. A fyddai hi'n cytuno â mi y gall rhai o'r enghreifftiau gorau o'r hyn yr ydym ni'n ei wneud yng Nghymru, mewn cymunedau unigol, ddangos y ffordd i ni, mewn gwirionedd?

Fe siaradais yn Ystradgynlais ym mis Mehefin y llynedd, yn neuadd lles y glowyr yno, mewn digwyddiad a oedd yn rhan o Sefydliad Josef Herman gan gydweithio gydag uned ffilm sydd wedi gweithio yno i adrodd stori bywyd Josef Herman, un oedd wedi ffoi rhag erledigaeth y Natsïaid o wlad Pwyl yn ystod yr ail ryfel byd i'r gymuned Cymoedd de Cymru honno, heb adnabod neb. Ymgartrefodd yno, cafodd ei wahodd yno, ac erbyn hyn, mae'n un o'r artistiaid Cymreig-Pwylaidd enwocaf gyda'i gelfyddyd i'w weld yn yr oriel genedlaethol ac mewn mannau eraill hefyd, yn ogystal â'r Sefydliad. Ond fe adroddwyd y stori gan blant sy'n ffoaduriaid o Syria—ganddyn nhw y clywsom y stori. Ac roedd y gymuned honno wedi agor ei breichiau unwaith eto. Roedd cymuned Cymoedd de Cymru wedi agor ei breichiau a dweud, 'Rydym nid yn unig yn eich croesawu chi, rydym yn eich croesawu chi a'r rhoddion a ddowch gyda chi a'r hyn yr ydych yn ei gyfrannu i ni hefyd.' A dyna'r hyn yr wyf yn ei hoffi am y datganiad hwn; yr ysbryd sydd ynddo yn ogystal â'i weithrediad ymarferol hefyd.

A fyddai hi'n cytuno â mi, yn ogystal â symud ymlaen i weithio gyda Llywodraeth y DU, rhywbeth y credaf fod angen i ni ei wneud—a fyddai hi'n ymrwymo i dynnu sylw mewn gwirionedd at yr hyn y mae angen iddyn nhw wneud yn sylweddol well hefyd? Nid yn unig o ran safonau llety a'r amgylchedd elyniaethus yr ydym wedi ei drafod, ond pethau fel gwelliant Dubs ar gyfer plant ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Mae angen inni nodi hefyd y mannau hynny lle maen nhw'n methu os ydym ni am fod yn DU groesawgar yn ogystal â Chymru groesawgar.

Fe soniwyd am y wefan noddfa. Gaf i ofyn am eglurder ynglŷn â phryd y bydd honno'n weithredol? Oherwydd bydd hynny'n ddefnyddiol iawn. Gaf i ddweud yn olaf, Dirprwy Lywydd, fy mod i'n croesawu hynny hefyd gan nad yw'n dangos unrhyw agwedd hunanfodlon? Mae'n cydnabod bod hyn yn gam mawr ymlaen, ond fod yna fwy o waith i'w wneud. Nid yw'n hunanfodlon. Felly, beth yw ein camau nesaf, lle gall hi ein harwain i ddweud, ar lefel Cymru, ond hefyd o fewn cymunedau lleol, awdurdodau lleol, y trydydd sector, a phartneriaid eraill—ble ddylem ni fod yn ceisio gwneud mwy i ddod y genedl groesawgar hon sy'n cydnabod y bobl yma am y rhodd y maen nhw'n ei roi i Gymru ac i'n cymunedau?

Hoffwn ddiolch i Huw Irranca-Davies am ei gwestiynau ac am adrodd ar ei brofiad, yn arbennig y profiad hwnnw gyda Sefydliad Joseph Herman. Credaf fod neuadd lles y glowyr yn Ystradgynlais a'r ffaith, fel y gwyddoch, fod cymunedau o bob rhan o Gymru yn croesawu ffoaduriaid o Syria—fod hyn yn gweddnewid cymunedau yn ogystal â gweddnewid bywydau'r ffoaduriaid hynny.

Hoffwn ddweud, ynglŷn â gwelliant Dubs, fod ein hystadegau diweddaraf yn dangos bod awdurdodau lleol Cymru yn cefnogi 105 o blant sydd ar eu pennau eu hunain sy'n ceisio lloches, gan gynnwys nifer fach sydd wedi cael eu hadleoli drwy'r gwelliant Dubs. Ond rydym wedi galw ar Lywodraeth y DU—. Rydym wedi mynegi ein gwrthwynebiad i'r ffaith fod Llywodraeth y DU wedi cau cynllun Dubs yn 2017 gan ein bod yn gwybod bod llwybrau cyfreithlon o ran diogelwch yn hanfodol i'r plant hyn ac fe hoffem ni wneud mwy. Unwaith eto, mae'n golygu bod yn rhaid i Lywodraeth y DU ddarparu cyllid ar gyfer awdurdodau lleol, gan eu bod hwythau hefyd eisiau gwneud mwy o ran sicrhau'r lleoliadau a'r cymorth hynny.

Ac mae gennym ni gynllun gwarcheidwadaeth sy'n datblygu. Mae hwn yn ddatblygiad newydd, sydd, wrth gwrs, unwaith eto, yn cael ei gefnogi gennym ni ledled Cymru ar gyfer plant sydd ar eu pennau eu hunain. Bydd y wefan noddfa'n cael ei lansio'n gynnar eleni. Mae'n wefan newydd. Mae ar wahân i wefan Llywodraeth Cymru. Mae'n wefan Gymraeg a Saesneg, ond bydd gennym feddalwedd sy'n trosi testun i siarad mewn llawer o wahanol ieithoedd, er mwyn hygyrchedd. Mae hwn yn bwynt pwysig iawn. Adnodd ar-lein i gefnogi ffoaduriaid a cheiswyr lloches yw Noddfa.

Pan gyfarfûm â Chadeirydd y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau, John Griffiths, cefais fy herio ganddo ac meddai 'Gallwch ddweud yr holl bethau hyn, ac fe allwch gytuno y byddwch yn cefnogi'r argymhellion, ond mae'n rhaid i chi gyflawni arnynt mewn gwirionedd.' Credaf y bydd yn gofyn hynny i mi nawr. Mae'n gwbl glir beth sydd yn ein hwynebu, ond mae'n rhaid i ni adnabod hyn, fel y dywedwch, fel cyfle a chydnabod yr asedau a'r rhoddion sydd gennym gan y rhai yr ydym yn eu croesawu i Gymru, gwlad a ddylai wir fod yn genedl noddfa.

Diolch i chi am eich datganiad, Dirprwy Weinidog. Rwy'n croesawu'r datganiad ac yn cytuno'n llwyr y dylem wneud yn siŵr bod Cymru wir yn genedl o noddfa i'r rhai sydd ei angen. Fel cenedl sy'n gymharol ffyniannus, mae gennym ni ddyletswydd foesol i gynnig lloches i'r rhai sy'n ffoi rhag erledigaeth neu ryfel, ac mae'n rhaid i ni wneud popeth o fewn ein gallu i gynyddu ein gallu i wneud hynny ac i gynnig i bawb sydd yma, boed yn ddinesydd, yn fudwr, yn geisiwr lloches neu'n ffoadur, well ansawdd bywyd. Ni allwn ac ni ddylem droi ein cefnau ar ein cyd-ddinasyddion ac ar bobl pan eu bod angen cymorth, ac rwyf yn siŵr bod pawb yma yn cytuno â hynny.

Ym mis Mawrth y llynedd, dywedodd arweinydd y tŷ ar y pryd:

Rwy'n falch o'r ymateb y mae cymunedau Cymru a'r awdurdodau cyhoeddus wedi ei ddangos ers cyhoeddi ein cynllun ffoaduriaid a cheiswyr lloches diwethaf yn 2016.

Ond sut gall eich Llywodraeth fod yn falch o'r ffaith nad oedd dau o'r awdurdodau lleol wedi derbyn yr un ffoadur, dim un, i'w hailsefydlu yn ystod y flwyddyn flaenorol? A yw hynny wir yn rhywbeth y dylai eich Llywodraeth fod yn falch ohono, Dirprwy Weinidog? Yn ystod yr un flwyddyn honno, mewn gwrthgyferbyniad, fe ymrwymodd Cyngor Thanet, a oedd ar y pryd dan reolaeth UKIP, i ailsefydlu wyth teulu o ffoaduriaid, mwy na bron bob awdurdod lleol yng Nghymru o dan reolaeth Llafur. Felly, fy nghwestiwn i chi, Dirprwy Weinidog, fyddai: beth mae Llywodraeth Cymru yn bwriadu ei wneud i unioni'r anghydbwysedd hwn, ar wahân i gyhoeddi cynllun arall?

Fel y dywedais, credaf fod gennym ni ddyletswydd foesol i gynorthwyo'r rhai sy'n ffoi rhag erledigaeth a rhyfel, ond mae adnoddau'n brin, ac mae'n rhaid i bawb gofio, am bob mudwr economaidd sy'n cael lle mewn tŷ, ysgol, ysbyty ac ati, mae hynny'n golygu bod un lle yn llai ar gyfer person sydd heb ddim, sydd yn ffoi rhag erledigaeth neu ryfel, efallai mewn ofn am ei fywyd. Gall y Llywodraeth Cymru hon hawlio drosodd a throsodd ei fod yn cefnogi mewnfudo am resymau o degwch, ond mewn gwirionedd mae'r rhesymau yn rhai economaidd, sinigaidd. Mae eisiau rhyddid i symud oherwydd ei fod yn helpu i gywasgu cyflogau, sy'n golygu, i lawer, fod yr isafswm cyflog wedi dod yr uchafswm cyflog sydd ar gael iddyn nhw. Wel, yn fy marn i, pan fod ystyried pwy ddylai fod yn cael dod i Gymru yn y cwestiwn, fe ddylai fod am fwy na'r hyn sy'n dda i elw busnesau mawr. Allwn ni ddim cael drws agored i fudwyr economaidd a pharhau i gyflawni'r uchelgeisiau, yr uchelgeisiau da iawn, iawn, iawn, a nodir yn natganiad y Dirprwy Weinidog. Allwch chi ddim cael y ddau, Dirprwy Weinidog.

Pe byddem ni'n cyfyngu ar y nifer o fewnfudwyr economaidd, gallem dderbyn mwy o ffoaduriaid a cheiswyr lloches, heb achosi straen ar ein GIG sydd eisoes yn gwegian, rhestrau hir am dai a phrinder lleoedd mewn ysgolion. Yn fyr, gallem helpu mwy o geiswyr lloches a ffoaduriaid pe gallem reoli mudo economaidd. Er gwaetha'r holl sôn ein bod ni'n genedl ofalgar, yn 2017, y flwyddyn olaf y llwyddais i ganfod ffigyrau ar ei chyfer, dim ond 325 o ffoaduriaid a dderbyniwyd gan Gymru, o'i gymharu â'r miloedd o fewnfudwyr economaidd o'r UE yr oedd yn rhaid i ni eu cartrefu, sy'n defnyddio ein GIG a gwasanaethau cyhoeddus eraill. Pe na byddem ni'n cael ein gorfodi i gymryd mewnfudwyr o'r UE, pob un ohonyn nhw yn dod o wledydd diogel, fe ddylwn ychwanegu, sy'n penderfynu eu bod eisiau dod yma, yna fe allem ni gymryd mwy o ffoaduriaid  sydd angen lle diogel ar eu cyfer eu hunain a'u teuluoedd.

Nid yw'n ymddangos i mi bod Llafur Cymru yn poeni o gwbl, pan fo Cymru dan reolaeth Llafur ddim ond wedi adsefydlu nifer fach o ffoaduriaid wrth barhau i ymgyrchu dros ryddid i symud sy'n arwain at gynghorau ddim ond yn gallu derbyn nifer gyfyngedig iawn o ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Ni allwch ddisgwyl i bobl eich credu pan ddywedwch eich bod yn poeni am geiswyr lloches tra eich bod ar yr un pryd yn cefnogi  rhyddid i symud llwyr o'r UE, dim ond am eich bod yn meddwl bod hyn o fudd i'n heconomi, pan fo hynny'n arwain at orfod rheoli nifer y ffoaduriaid yr ydym yn eu derbyn. Fel y dywedais eisoes, mae gennym adnoddau cyfyngedig, ac felly mae'r cwestiwn yn codi: i bwy ydym ni'n rhoi'r flaenoriaeth? I'r ceiswyr lloches neu'r mudwyr economaidd? Gweinidog, fe fyddwn i'n blaenoriaethu—wel, Dirprwy Weinidog, mae'n ddrwg gennyf—byddwn i'n blaenoriaethu ceiswyr lloches a ffoaduriaid yn hytrach nag ymfudwyr economaidd bob tro. A dyna pam yr wyf yn gofyn i chi gyfaddef os ydym ni eisiau cynnal gwasanaethau cyhoeddus sy'n perfformio ar gyfer pawb yng Nghymru, yn ddinasyddion neu'n ymfudwyr, mae'n rhaid inni gytuno i reoli mudo economaidd er mwyn inni flaenoriaethu'r ffoaduriaid a cheiswyr lloches—rhai sydd angen inni gynnig noddfa iddynt, ac fel y gallwn ni sicrhau bod y noddfa honno'n sefydlog gydag adnoddau da.

Felly, fy nghwestiwn olaf, Ddirprwy Weinidog yw: a fyddech chi'n barod i reoli mewnfudiad y rheini sydd yn dymuno dod yma fel y gallwn gynyddu'r nifer a rhoi bywyd gwell nag a wnawn ar hyn o bryd i'r rhai sydd angen dod yma? Diolch. Atebwch y cwestiwn.

Wel, rwy'n credu, wyddoch chi, eich bod wedi dechrau mewn ffordd addawol ond mae gen i ofn na wnaeth hynny bara'n hir. Ac rwyf eisiau dweud rhywbeth am y math o sylwadau yr ydych yn eu gwneud a'r hyn y mae'n ei olygu o ran ymateb yn ein cymunedau. Yn ystod y mis yn dilyn refferendwm yr UE, roedd cynnydd o 72 y cant yn yr atgyfeiriadau i Ganolfan Genedlaethol Cefnogi ac Adrodd am Droseddau Casineb a ariennir gan Lywodraeth Cymru yn union oherwydd y math o farn ddi-sail a glywyd gan y rheini sy'n arddel y safbwyntiau hynny. Roedd y cynnydd sydyn yn cynnwys cynnydd ar draws pob math o droseddau casineb, ac os yr edrychwn, felly, ar y cyfleoedd sydd gennym ni i gael gwared â'r math yna o droseddau casineb, mae'n rhaid edrych tuag at ysbryd y cynllun 'Cenedl Noddfa', sydd, wrth gwrs, yn gynllun ar gyfer yr holl bobl sy'n gweithio ac yn gwneud cyfraniad yn y wlad hon: ar gyfer meddygon, y nyrsys, y rhai sy'n gweithio yn ein cartrefi gofal, y rhai sy'n gweithio mewn amaethyddiaeth; nhw yw'r bobl yr ydym ni'n eu cefnogi ac maen nhw'n rhan o'n cymuned ac o'n gwlad. Ac mae'n hynod siomedig eich bod chi'n dewis dod â'r safbwyntiau di-sail yma sy'n gallu arwain at y cynnydd sydyn hwnnw mewn troseddau casineb sydd mor wrthun i ni yn y Siambr hon.

Rwyf eisiau dweud stori fer iawn wrthych am fy nhad a gafodd ei eni a'i fagu yn Llanbrynmair ac y galwyd arno i ymladd yn yr ail ryfel byd gan gael ei garcharu yn Stalag 22 am bedair blynedd a llwyddo i ddianc o Wlad Pwyl i'r Alban. Yr unig ffordd y llwyddodd i wneud hynny oedd oherwydd iddo gael cymorth a charedigrwydd gan ddieithriaid mewn gwlad ddieithr. Parhaodd ar hyd ei oes gan ymroi i frwydro a helpu i gadw heddwch a chyd-ddealltwriaeth yn hytrach na hyrwyddo casineb ac anwybodaeth. Ac o ganlyniad i hynny, fe barhaodd i fod yn gefnogwr mawr o'r Undeb Ewropeaidd a seiliwyd ar yr egwyddorion hynny o heddwch a chyd-ddealltwriaeth.

Rydym wedi clywed heddiw fod yna nifer fawr iawn o ffoaduriaid o Syria yn y wlad hon, ac maen nhw yma, yn yr un modd, oherwydd canlyniadau rhyfel. Rydym ni, yn gwbl gywir, yn rhoi croeso i'r bobl yma. Ond y mater yr hoffwn i ei godi yn y fan yma heddiw yw'r ffaith, wrth inni groesawu'r unigolion hynny, ein bod yn cydnabod, ac rydym wedi gwneud hynny, yn y datganiad hwn heddiw, y plant sydd ar eu pennau eu hunain. Rwyf yn hynod, hynod falch ein bod ni yng Nghymru yn rhoi cefnogaeth gwarchodaeth a gwasanaeth i'r unigolion hynny, oherwydd wn i ddim faint o bobl yn yr ystafell hon fyddai'n deall pa mor anodd yw adrodd ac ailadrodd eich stori am sut y gwnaethoch gyrraedd mewn gwlad a'ch bod yn dioddef trawma dwys.

Gwn y byddai fy nhad yn deall hynny, gan na allai siarad am y peth. Felly, mae angen inni gadw'r bobl hynny, y plant hynny yn ddiogel. Mae cau'r cynllun Dubs yn gwbl warthus gan ei fod, yn arbennig, ar gyfer nodi plant ar y cychwyn a nodwyd fel rhai oedd mewn perygl fel y gallent deithio tuag at ddiogelwch. Ni allaf ddeall sut y gallai unrhyw un gau cynllun yr oedd ef ei hun wedi cydnabod ei fod yn fyw heddiw o ganlyniad iddo. Ni wna hynny ddim ond gadael y drws ar agor i fasnachwyr mewn pobl, ac i bobl ifanc yn mynd yn gaethweision. Ac mae digon o dystiolaeth i gefnogi'r ffaith mai dyna'n union sy'n digwydd. Mae digon o dystiolaeth hefyd i ategu'r ffaith fod plant ar eu pennau eu hunain sy'n cyrraedd y system gofal yn mynd ar goll. Ac mae digon o dystiolaeth hefyd sy'n cefnogi'r ffaith fod 86 y cant o fenywod ifanc sy'n mynd ar goll yn diweddu yn y fasnach rhyw yn y pen draw.

Hoffwn ddiolch i Joyce Watson am yr hanes emosiynol a phersonol yna. Mae'n hanes nad wyf i wedi ei glywed o'r blaen, na neb arall yn y Siambr hon o bosib. Mae'n hanes sydd wedi ei gofnodi am brofiad eich tad. Mae'n dweud y cwbl am yr hyn yr ydym ni eisiau ei wneud i'n galluogi ni ac i fynd i'r afael â'r mater, mewn teyrnged er cof am yr hyn y mae ef ei hun wedi sefyll drosto—. Ac rydych chi, Joyce, yn gynnyrch o hynny ac rydych chi yma, rwy'n siŵr, o ganlyniad i'w ddaliadau ef.

Mae'n bwysig eich bod chi wedi crybwyll y cynllun Dubs, oherwydd yr oedd yn cynnig arwydd bach iawn ond un hanfodol bwysig er hynny, ein bod ni yn y DU, yn pryderu'n fawr am helynt y plant hyn, ac roedd teimladau cryf iawn pan wnaed y penderfyniad gan Lywodraeth y DU i ddod a'r cynllun i ben. Mae angen inni fynd yn ôl i ailagor y cynllun hwnnw, i alw am i'r cynllun gael ei ailagor, ond fe allwn ni wneud pethau yng Nghymru, a dyna pam yr ydym ni wedi ymateb i argymhelliad ymchwiliad y pwyllgor, fel y dywedais, i ddatblygu'r gwasanaeth gwarchodaeth hwn ar gyfer plant ar eu pennau eu hunain sy'n ceisio lloches.

Ac mae'r cynllun 'Cenedl Noddfa' yn cynnwys y cam gweithredu hwn. Bydd yn ariannu awdurdodau lleol eleni, bydd yn cefnogi mesur arbrofol yn ymwneud â gwarchodaeth ac mae ganddo'r nod o sefydlu anghenion cyfreithiol plant sydd ar eu pennau eu hunain sy'n ceisio lloches ac archwilio'r galw am wasanaeth gwarchodaeth a sut y byddai gwasanaeth felly yn edrych. Ac rydym eisoes wedi cytuno ar gyllid; rydym wedi darparu £550 miliwn dros y ddwy flynedd ddiwethaf i helpu gwasanaethau cymdeithasol yr awdurdodau lleol, ariannu lleoliadau, hyfforddiant gwaith cymdeithasol a hyfforddiant gofal maeth. Felly, mae hwn yn ganlyniad pwysig iawn o waith y pwyllgor a'n hymgynghoriad â'r rhai yng Nghlymblaid Ffoaduriaid Cymru i'n harwain at y pwynt hwn.

Diolch. Galwaf ar Gadeirydd y pwyllgor, John Griffiths, gan fod ei adroddiad wedi ei grybwyll sawl gwaith, ond, John, a allwch chi ofyn dim ond un neu ddau gwestiwn, neu un cwestiwn, mewn gwirionedd? Diolch.

Iawn, yn sicr, Dirprwy Lywydd. Croesawaf eich datganiad yn fawr iawn heddiw a'r cynllun gweithredu, Dirprwy Weinidog, a chredaf fod cryn groeso i deitl y cynllun, 'Cenedl Noddfa' oherwydd rwy'n credu ei fod yn arwydd o uchelgais Llywodraeth Cymru i ysgogi cynnydd wrth ddarparu croeso a'r cymorth a'r gwasanaethau y mae ceiswyr lloches a ffoaduriaid eu hangen.

Dim ond i sylwi ar yr hyn a ddywedasoch yn gynharach, byddwn yn gofyn fod y math o fanylder ynghylch monitro a gwerthuso, dangosyddion, amserlenni ar gyfer cyflawni camau gweithredu, cyllid a nodwyd a chyfrifoldeb arweiniol yn cynnwys cymaint o fanylion ag sy'n bosib ar gyfer pob un o'r camau gweithredu, oherwydd rwy'n credu bod hynny'n ddisgyblaeth hanfodol i sicrhau cwblhau'r tasgau. Hoffwn wybod hefyd pa fath o ddiweddariad y byddwch chi'n gallu ei ddarparu, Dirprwy Weinidog, o ran diweddariad y cynllun cydlyniant cymunedol, y modd y gallwn ddatblygu perthynas addas â'r cyfryngau i fynd i'r afael â'r materion hynny a nodwyd, a pha un a yw gwiriadau'r asesiad o effaith hawl i rentu wedi eu cynnal. Ac yn olaf, a fydd cyllid ar gyfer y cynllun gwarchodaeth arbrofol ar gael i bob awdurdod lleol yng Nghymru.

Diolch ichi am y cwestiynau yna, John Griffiths. Rydym yma gyda chynllun wedi ei adnewyddu ar noddfa yng Nghymru o ganlyniad i'ch gwaith chi a'ch pwyllgor. Gobeithiaf eich bod yn cytuno â'r ffordd yr ydym ni wedi amlinellu'r cynllun—y camau gweithredu a phwy sy'n gyfrifol, ac mae hynny'n cynnwys adrannau o Lywodraeth Cymru a phartneriaid eraill sydd wedi cael eu nodi'n glir yn y cynllun. Rwy'n disgwyl cael fy monitro'n drylwyr ar y cynllun hwn, fel ag yr wyf yn disgwyl i'r Glymblaid Ffoaduriaid Cymru fy monitro arno, hefyd. Ond mae'n rhaid i'r ddarpariaeth gael ei gwneud ar draws y Llywodraeth wrth gwrs, Gweinidogion, ac fe fydd yn cael ei fonitro'n glir, mi wn, gan eich pwyllgor chi. Rydych yn codi mater ynghylch y rhaglen cydlyniant cymunedol: rydym yn gweithio yn unol â rhaglen cydlyniant cymunedol genedlaethol. Mae wedi cael ei datblygu eisoes, fel yr ydych yn ymwybodol, rwy'n siŵr. Rydym yn ei rhyddhau ar gyfer ymgynghoriad er mwyn adnewyddu, ac rydym wedi parhau i ariannu ein rhwydwaith o gydgysylltwyr cydlyniant cymunedol ledled Cymru. Ac, wrth gwrs, mae hynny'n hollbwysig o ran rhai o'r materion a godwyd mewn ymateb i'r datganiad hwn heddiw: y bygythiad gwirioneddol i bobl o ran cydlyniant, a hefyd y materion allweddol sydd wedi deillio o'r hinsawdd heriol iawn hwn sydd gennym ar gyfer ffoaduriaid a cheiswyr lloches. Ni allwn fod yn hunanfodlon am y ffaith, er bod y rhan fwyaf ohonom, yn y Siambr hon, yn cytuno ac yn cefnogi ac yn ysgogi camau gweithredu, fod yr her i hyn yn wirioneddol ac yn ddwfn, fel yr ydym eisoes wedi ei glywed heddiw.

Credaf fod y cyllid sydd ar gael ar gyfer y cynllun gwarchodaeth a'r cynllun plant ar eu pennau eu hunain sy'n geiswyr lloches yn mynd i fod ar gael i'r holl awdurdodau lleol, ond, yn amlwg, rydym angen eu cydweithrediad o ran darparu tai.

A'ch pwynt olaf: rydym yn edrych yn arbennig ar yr hyn y gallwn ni ei wneud o fewn ein pwerau o ran tai, ac yn edrych ar faterion, yn arbennig, er enghraifft, ar god ymarfer Rhentu Doeth Cymru. Yn wir, mae hynny'n hollbwysig o ran sut y gallwn ddiogelu llawer o geiswyr lloches a ffoaduriaid ac i wneud yn siŵr, pan fo pobl yn cael eu hailgartrefu, eu bod gyda phobl addas a phriodol i gael trwydded. Ac mae hynny'n allweddol yn enwedig pan fo camfanteisio yn y cwestiwn, ond byddwn yn parhau i roi pwysau ar Lywodraeth y DU o ran contractau gwell a'u bod hwy'n derbyn ein hargymhellion am y contractau hynny o ran llety i geiswyr lloches.

Diolch yn fawr iawn, Dirprwy Weinidog. Rheoliadau Lleoli Oedolion (Darparwyr Gwasanaethau ac Unigolion Cyfrifol) (Cymru) 2019, Rheoliadau Gwasanaethau Eirioli Rheoleiddiedig (Darparwyr Gwasanaethau ac Unigolion Cyfrifol) (Cymru) 2019, a Rheoliadau Gwasanaethau Maethu Rheoleiddiedig (Darparwyr Gwasanaethau ac Unigolion Cyfrifol) (Cymru) 2019—yn unol â Rheol Sefydlog 12.24, cynigiaf fod y tri chynnig canlynol o dan eitemau 6, 7 ac 8 ar ein hagenda yn cael eu grwpio ar gyfer y ddadl. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Nac oes.