Part of the debate – Senedd Cymru am 6:30 pm ar 29 Ionawr 2019.
Rwy'n falch, felly, i allu dweud ein bod ni'n gweithio'n ddygn yn y maes hwn, a'n bod ni'n weddol ffyddiog na fydd tarfu ar ein porthladdoedd yn arwain at broblemau difrifol ar ein rhwydwaith ffyrdd. Nid yw hyn, fodd bynnag, yn lleihau'r risg y bydd anhrefn ar y ffin yn effeithio'n andwyol ar ein busnesau a'n dinasyddion, gydag anhrefn posib yn Dover yn fygythiad mwy difrifol o lawer yn hyn o beth. Yn benodol, gallai anawsterau posib yn y porthladdoedd effeithio ar y gallu i ddod â chyflenwad digonol o feddyginiaethau a dyfeisiau meddygol i'r wlad, fel y nodwyd gan y pwyllgor yn ei adroddiad ynglŷn â pharodrwydd y sector gofal iechyd a meddyginiaethau yng Nghymru.
Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn glir y byddai Brexit heb gytundeb yn achosi niwed difrifol ac anochel i'n gwasanaethau iechyd a gofal. Fel yr amlinellodd y Gweinidog dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yn y Cyfarfod Llawn, rydym ni wedi bod yn gweithio'n agos gyda'r GIG, awdurdodau lleol a chyrff proffesiynol a chynrychiadol i gynllunio a pharatoi lle bo hynny'n bosib, ac rydym ni wedi cydweithio â nhw i ddeall y peryglon a sut y gellir eu lleihau. Rydym ni wedi bod yn canolbwyntio ar sicrhau bod cyflenwad o feddyginiaethau, dyfeisiau meddygol a nwyddau traul clinigol os bydd Brexit heb gytundeb. O ran meddyginiaethau, unwaith eto, Llywodraeth y DU sy'n bennaf gyfrifol. Ond i gydnabod sylw David Rees, rydym ni wedi bod yn gwneud, ac yn parhau i wneud, popeth a allwn ni i sicrhau bod y sicrwydd y mae Gweinidogion y DU yn ei roi ynghylch gallu'r gofynion byffer a roddir ar gwmnïau fferyllol, y storfeydd ychwanegol a'r llwybrau trafnidiaeth amgen, gan gynnwys llwybrau awyr ar gyfer radioisotopau, yn rhesymol. O ran dyfeisiau meddygol a nwyddau traul, fel yr amlinellodd y Gweinidog iechyd, byddwn yn defnyddio trefniadau'r DU os mai dyna yw'r peth priodol i'w wneud, ond rydym ni eisoes yn cymryd camau ychwanegol, gan gynnwys o ran capasiti storio, lle mae gennym ni feysydd sy'n peri pryder neu lle'r ydym ni'n teimlo y gallwn ni ddarparu sicrwydd ychwanegol yng Nghymru.
Gan droi at y sector bwyd a diod, sydd, fel y nododd Huw Irranca-Davies, yn rhan hanfodol o economi Cymru, ac yn un a allai wynebu newid sylweddol pe byddid yn gadael heb gytundeb, fel y cyfeiriodd Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig ato yn ei datganiad yn y Siambr yr wythnos diwethaf, lle bu'n ymdrin â'r perygl i'r hyn y cyfeiriodd David Melding yn rymus iawn ato fel 'asgwrn cefn ein sector amaethyddol'. Rydym ni'n cefnogi busnesau bwyd a diod o ran sut i wirio eu bod yn barod ac yn deall y goblygiadau ar gyfer eu cadwyni cyflenwi pe na byddai cytundeb trwy ein porth Brexit a thrwy'r prosiect cydnerthedd busnesau a chig coch, a ariennir drwy ein cronfa bontio'r UE. Er gwaethaf ein gwahaniaethau barn cryf â Llywodraeth y DU, rydym ni'n gweithio'n agos gyda nhw a'r gweinyddiaethau datganoledig eraill ar faterion fel y dangosyddion daearyddol yr holodd Huw Irranca-Davies yn eu cylch, ac, yn y cyd-destun hwn, i sicrhau bod yna gynllun wrth gefn ar gyfer y DU yn ei chyfanrwydd gyda golwg ar gynnal cyflenwad bwyd i'r cyhoedd hyd yn oed pe byddai'r sefyllfaoedd gwaethaf posib yn digwydd. A gwelwn mor hanfodol yw hyn, o ystyried cynnwys y llythyr yr wythnos hon i Aelodau Seneddol gan Gonsortiwm Manwerthu Prydain, y cyfeiriodd David Melding ac eraill ato. Rydym ni mewn proses barhaus o sicrwydd ynghylch y camau gweithredu ar y gweill.
Yn olaf, fe hoffwn i gydnabod bod adroddiadau'r pwyllgor i gyd yn cyfeirio at bwysigrwydd cyfathrebu effeithiol gyda'r cyhoedd, busnesau a phartneriaid. Mae Llywodraeth Cymru o'r un farn â'r pwyllgor, ac mae ein gwefan, Paratoi Cymru, yn ffynhonnell unigol, gynhwysfawr o wybodaeth i bobl Cymru ynglŷn â'r hyn yr ydym ni'n ei wneud i baratoi ar gyfer effaith sylweddol Brexit heb gytundeb. Mae'n nodi canllawiau a chyngor i ddinasyddion, sefydliadau, ac amrywiaeth o sectorau ledled Cymru, am yr hyn sydd angen ei wneud i baratoi ar gyfer y canlyniad hwn, ac rwy'n gofyn am eich cymorth yn y Siambr hon i sicrhau bod pobl Cymru yn gwneud defnydd llawn o'r adnodd hwn.