9. Dadl ar adroddiadau'r Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol ar barodrwydd ar gyfer Brexit

Part of the debate – Senedd Cymru am 6:34 pm ar 29 Ionawr 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of David Rees David Rees Labour 6:34, 29 Ionawr 2019

(Cyfieithwyd)

Diolch, Llywydd. Diolch i'r Aelodau am eu cyfraniadau heddiw a'r Cwnsler Cyffredinol am ymateb ar ran Llywodraeth Cymru.

Cyfrannodd David Melding, unwaith eto, yn feddylgar ac yn ddiffuant iawn, gan geisio sicrhau ein bod ni'n barod am unrhyw ganlyniad, fel y bu erioed yn y pwyllgor. Mae wedi bod yn llais cryf iawn i'r diwydiant ffermio defaid a chig oen Cymru, ac amlygodd bryderon am y niwed y gallai hynny ei wneud i economi Cymru os nad ydym ni'n datrys hynny. Dywedodd hefyd, yn amlwg iawn, bod 'diffygion yno i'w llenwi' os nad ydym ni'n ofalus. Soniodd hefyd am un peth nad yw efallai wedi'i adlewyrchu fel arall: gallu cadw meddyginiaethau mewn warysau a storfeydd. Nawr, rwy'n deall y prynwyd llawer o oergelloedd gan gwmnïau amrywiol ar gyfer storio'r meddyginiaethau hynny. Nawr, dim ond, er enghraifft—dim i'w wneud â Brexit—ond nid gymaint â hynny yn ôl, roedd gennym ni broblem gydag EpiPens, dim ond oherwydd diffygion cynhyrchu—dim i'w wneud â Brexit, ond diffygion cynhyrchu—ac fe allem ni weld y canlyniadau ar y gadwyn gyflenwi a'r difrod i gleifion a'r anawsterau a fu i gleifion Cymru oherwydd prinder Epi-Pens. Nawr, os nad ydym ni'n ofalus, bydd hyn yn digwydd gyda mwy nag un cynnyrch penodol. Felly, mae angen inni sicrhau ein bod yn mynd i'r afael â'r materion hyn a'n bod yn paratoi ar eu cyfer.

Cawsom ein hatgoffa gan Rhun am werth aelodaeth o'r UE i Gymru—y cyflwynodd ac y mae'n credu ynddo. Bydd llawer yn y Siambr hon fwy na thebyg yn cytuno ag ef, a bydd eraill nad ydynt yn cytuno ag ef. Dyna natur ein democratiaeth. Atgoffodd ni hefyd ein bod ni bellach yn wynebu dyfodol ansicr yn awr ac nad ydym ni mewn sefyllfa erbyn hyn—fe ddylem ni mewn gwirionedd fod mewn sefyllfa well bellach i wybod beth sydd ar y gorwel, ac nid ydym ni. Caiff ei ddadl ar refferendwm arall, mae'n siŵr gen i, ei thrafod yfory mewn dadl arall, oherwydd rwy'n ceisio canolbwyntio ar ein hadroddiadau a chadw at hynny.

Atgoffodd Huw ni bod yr adroddiadau, mewn gwirionedd, yn effeithio ar lawer mwy o bobl nag—. Mae pobl yn sôn am ffermio defaid ac ŵyn; nid yw hynny'n berthnasol dim ond i'r canolbarth, y gogledd neu'r gorllewin. Mae'n berthnasol i gymunedau'r ucheldir yn y Cymoedd mewn gwirionedd hefyd. Mae'n berthnasol i Gymru gyfan: gwledig, trefol, y cwbl. A bu iddo hefyd ein hatgoffa ni o'r cyfleoedd hynny fydd mewn gwirionedd yn dod i'n rhan drwy adeiladu cydnerthedd yn ein rhwydweithiau bwyd lleol a datblygu'r rheini yn rhai cryfion iawn.

Cwnsler Cyffredinol, diolch am eich ymatebion. Fe wnaethoch chi ddal sylw ar yr hyn a ddywedwyd i raddau helaeth iawn yr wythnos diwethaf ac fe wnaethoch chi atgoffa pawb eto, mewn gwirionedd, bod y cytundeb yn hollbwysig ac mae'n rhaid i Lywodraeth y DU hefyd fynd i'r afael â'r materion hyn, ond mae'n rhaid i ni o hyd i fynd i'r afael â phwy fyddai'n talu'r gost ychwanegol os ydym ni'n defnyddio llwybrau awyr; pwy fydd yn talu'r gost ychwanegol o storio a meddyginiaethau? Mae hynny'n rhywbeth y mae angen ei ddatrys gyda Llywodraeth y DU. Ac mae llawer eto i'w ddatrys mewn cyfnod byr iawn o amser, ac rwy'n wirioneddol eisiau ichi fynd â'r neges honno yn ôl i gyfarfod nesaf y Cyd-bwyllgor Gweinidogion (Negodiadau'r UE) pryd bynnag maen nhw'n penderfynu cwrdd eto yn y dyfodol.

A gaf i hefyd ddiolch ar goedd i'r tîm clercio a'r tystion a roddodd dystiolaeth i'r pwyllgor? Oherwydd heb y grwpiau hynny ni fyddem ni'n gallu cynhyrchu ein hadroddiadau a chyflwyno i'r Aelodau yr ystyriaethau ynghylch rhai o'r pryderon y mae angen inni roi sylw iddyn nhw er mwyn sicrhau y caiff Cymru a'i phobl eu gwasanaethu orau ag y gallwn ni eu gwasanaethu. Mae Brexit wedi ei gymharu gan rai â'r gorchwyl o gynnal y Gemau Olympaidd. Mae Sefydliad y Llywodraeth, fodd bynnag, wedi mynd ymhellach ac awgrymu bod yr ansicrwydd parhaus yn ei gwneud hi'n debyg i gynnal gemau Olympaidd heb wybod y flwyddyn, y lleoliad, neu ai gemau'r haf neu'r gaeaf ydyn nhw. Nawr, felly, mae gan holl lywodraethau'r DU, a'r UE, orchwyl anodd wrth baratoi y llu o sefydliadau a sectorau a gaiff, o bosib, eu heffeithio gan Brexit. Rydym ni'n gobeithio drwy ganolbwyntio ar ein gwaith a rhai o'r sectorau allweddol hynny sy'n bwysig i Gymru y bydd modd inni ddwyn sylw Llywodraeth Cymru at y materion hyn a gofyn i Lywodraeth Cymru, 'Gwnewch yn siŵr eich bod yn paratoi ar gyfer sefyllfaoedd—pob sefyllfa'. Wyddom ni ddim beth fydd y canlyniadau. Rwy'n dal i gredu na fyddwn ni'n gwybod bore yfory beth fydd y canlyniadau, oherwydd os derbynnir gwelliant Brady, dywedwyd wrthym ni eisoes gan yr UE a Senedd Ewrop nad oes  ots oherwydd dydyn nhw ddim yn mynd i newid y cytundeb. Felly, mae yna bryderon dybryd beth fydd pen draw hyn ac, felly, mae'n rhaid inni wneud yn siŵr bod ein paratoadau yn gadarn. Diolch yn fawr.