Part of 1. Cwestiynau i Weinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig – Senedd Cymru am 1:41 pm ar 20 Chwefror 2019.
Wel, mae'n rhaid i mi dderbyn rhai pethau, ond credaf fod angen i chi dderbyn eich bod wedi cael ymhell dros ddwy flynedd i baratoi ar gyfer hyn, a bellach mae gennym oddeutu 37 diwrnod hyd nes y byddwn yn gadael yr Undeb Ewropeaidd, tan y bydd ein hamgylchedd yn agored i'r holl fygythiadau hyn y mae llawer ohonom yn pryderu amdanynt. Mae ein strwythurau llywodraethu amgylcheddol presennol drwy'r UE yn darparu mecanwaith am ddim a hygyrch i bob dinesydd allu mynd i’r afael â throseddau amgylcheddol posibl gan eu llywodraethau neu eu hawdurdodau cyhoeddus. Nid yw’r maes hwn sy'n gweithredu yma yng Nghymru ar hyn o bryd yn cynnwys unrhyw beth tebyg i gwmpas a phŵer Comisiwn yr UE a Llys Cyfiawnder yr Undeb Ewropeaidd. Felly, y cwestiwn yw: i ble y trown ar ôl Brexit?
Roeddwn yn pryderu wrth eich gweld yn awgrymu mewn llythyr diweddar i bwyllgor yr amgylchedd fod Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru yn darparu mesurau lliniaru ar gyfer y cwynion hyn. Mae ein strwythurau Ewropeaidd presennol hefyd, wrth gwrs, yn monitro cydymffurfiaeth, a gallant ddirwyo, gallant orchymyn camau unioni lle nodir troseddau. Nid yw'r ombwdsmon yn gwneud hynny. O ystyried y bwlch sylweddol hwn, ac o ystyried y posibilrwydd y bydd pobl yng Nghymru yn colli eu hawliau o ddiwedd y mis nesaf i herio'r Llywodraeth yn y ffyrdd hyn, sut y byddwch yn sicrhau na fydd hawliau dinasyddion Cymru, diogelwch amgylchedd Cymru, yn lleihau ar ôl Brexit? A phryd y byddwn yn cael strwythur monitro a gorfodi cyfatebol, sydd â'r pŵer i fonitro cydymffurfiaeth, i dderbyn cwynion ac i’w gwneud yn ofynnol i Lywodraeth Cymru ac awdurdodau cyhoeddus roi camau unioni ar waith a gwneud hynny oll, wrth gwrs, o safbwynt cwbl annibynnol?