Part of the debate – Senedd Cymru am 2:59 pm ar 5 Mawrth 2019.
Rŷm ni yng nghanol y tymor ŵyna, wrth gwrs, ac ar adeg fel hon mae rhywun yn dod efallai'n fwy ymwybodol o'r broblem cŵn yn ymosod ar ddefaid ac ŵyn. Yn wir, mae ymchwil gan NFU Mutual wedi dangos bod ymosodiadau fel hyn wedi costio £1.2 miliwn i'r sector da byw yn y Deyrnas Unedig y llynedd. Beth sy'n peri gofid arbennig i fi yw bod yr achosion yma yn lleihau yn Lloegr, yr Alban a Gogledd Iwerddon, ond ar gynnydd yma yng Nghymru. Yn wir, mi gostiodd hi bron i £300,000 i'r sector yn sgil colledion y flwyddyn ddiwethaf yng Nghymru yn benodol, a dyw hynny, wrth gwrs, ddim yn cynnwys yr effaith ar les anifeiliaid a oedd yn cael eu hymosod arnyn nhw, a hefyd y gofid a oedd yn cael ei achosi i'r ffermwyr hynny a oedd yn cael eu heffeithio gan yr ymosodiadau yma. Mae hi wedi dod yn gwbl amlwg erbyn hyn fod yr amser wedi dod i addasu, i adolygu ac i ddiwygio Deddf cŵn 1953, oherwydd mae'r Ddeddf wedi dyddio.
Dyw'r heddlu ddim yn gallu cymryd ci a'i gadw yn dilyn ymosodiad os ydyn nhw'n gwybod pwy yw perchennog y ci hwnnw. Does gan yr heddlu ddim pŵer chwaith i gymryd sampl DNA gan gi sydd yn cael ei amau o fod wedi ymosod. Dyw’r llysoedd chwaith ddim yn gallu gwahardd perchennog unrhyw gi sydd wedi ymosod ar ddafad rhag perchnogi ci arall, hyd yn oed os yw'r perchennog hwnnw wedi'i gael yn euog o gyflawni trosedd gyfreithiol.
Mae Heddlu Gogledd Cymru yn glir yn eu galwad ynglŷn â'r angen i ddiwygio'r Ddeddf. Mae'r undebau amaeth yn cefnogi hynny. Dwi innau hefyd nawr yn galw ar Lywodraeth Cymru a Llywodraeth y Deyrnas Unedig i ddiwygio y Ddeddf yma. Felly, a gawn ni ddatganiad gan y Llywodraeth a gan y Gweinidog perthnasol ynglŷn â beth yw bwriad Llywodraeth Cymru mewn perthynas â'r Ddeddf yma? Mae bron i 70 mlynedd ers i'r Ddeddf gael ei phasio, ac mae'n amlwg erbyn hyn i bawb nad yw hi bellach yn addas i bwrpas a bod yr amser wedi dod i weithredu.