Diolch, Llywydd. A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei chyfraniad y prynhawn yma, gan ei bod wedi nodi rhai o'r pwyntiau pwysig yn glir? Mae'n bwysig pwysleisio nad yw hwn yn ymwneud â chytundebau masnach yn y dyfodol—mae'n ymwneud a chytundebau masnach sydd ar waith rhwng yr UE a gwledydd eraill ar hyn o bryd a sut y maent yn cael eu trosglwyddo i'r DU.

Mae'r Pwyllgor Materion Allanol wedi bod yn dilyn datblygiadau polisi Llywodraeth y DU ar gyfer masnach ryngwladol, ac rydym wedi cymryd camau fel Pwyllgor i ddatblygu arbenigedd a dealltwriaeth o'r goblygiadau posibl i Gymru o ddull gweithredu'r DU. Rydym wedi dechrau gwaith hefyd i graffu ar y goblygiadau i Gymru sy'n deillio o'r cytundebau rhyngwladol hynny sy'n cael eu trosglwyddo ac wedi ystyried tua 20 yn y pythefnos diwethaf. Bydd datblygiad nifer o'r rhain yn ddibynnol ar y penderfyniad i gymeradwyo'r Bil Masnach. 

Fel Pwyllgor, fe gychwynnaf drwy ddweud nad ydym yn cydnabod bod angen y Bil masnach, neu o leiaf ryw fath arall o ddeddfwriaeth ar yr un llinellau, i sicrhau trosglwyddiad esmwyth o'r berthynas masnachu sydd gennym ar hyn o bryd drwy ein haelodaeth o'r UE i unrhyw berthynas fydd gennym pan fyddwn yn gadael yr UE. Gan gydnabod hyn, mae gennym amrywiaeth o bryderon eraill hefyd, fodd bynnag, ynghylch drafftio'r Bil i'r graddau y mae'n ceisio deddfu ar feysydd datganoledig.

Flwyddyn yn ôl, cyhoeddwyd ein hadroddiad cyntaf ar y Bil Masnach, ac roeddem yn cytuno â Llywodraeth Cymru i beidio cymeradwyo caniatâd ar linellau tebyg, ond yr oedd gennym hefyd rai pryderon ychwanegol i'w nodi. Yn wir—credaf inni weld fod y Bil yn cael ei ysgrifennu yn yr un modd â'r Bil Ymadael â'r UE ar y pryd, a doedd y newidiadau hynny yn y Bil Ymadael â'r UE ddim wedi cael eu trosglwyddo i'r Bil Masnach ar y pryd.

Lleddfwyd peth o'n pryderon gan y gwelliannau i'r Bil—ond nid pob un. Mae pwerau cydredol yn amlwg yn un mater sy'n ein pryderu, oherwydd rydym yn credu, mewn gwirionedd, fod y  Bil yn gwaethygu'r defnydd o rymoedd cydredol o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018. Byddaf yn canolbwyntio ar hynny yn fy nghyfraniad heddiw.

Bydd yr Aelodau'n gwybod bod y Pwyllgor Materion Allanol, y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol a'r Llywydd oll wedi mynegi pryderon ynghylch dull Llywodraeth Cymru o ddeddfu ar gyfer Brexit, i'r graddau fod deddfwriaeth sylfaenol ac is-ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â Brexit yn cael ei yrru drwy Senedd y DU yn fwy na drwy'r Cynulliad, a hynny'n bennaf ar gais Llywodraeth Cymru. Deallaf fod Llywodraeth Cymru yn nodi'n aml mai problem o ran capasiti yw hon, ond mae'n ffaith, serch hynny.

Yn y gorffennol rydym wedi gwrthwynebu rhoi pwerau cydredol mewn meysydd datganoledig yn Neddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018, gan ein bod yn bryderus y byddai'n lleihau rôl y Cynulliad hwn yn y broses ddeddfu ar gyfer Brexit. Rydym wedi gwneud yr un peth mewn cysylltiad â'r Bil Masnach, felly yr ydym yn gyson yn ein pryderon. Fe wnaethom y penderfyniad hwn y llynedd, cafwyd cyfle i arsylwi sut y defnyddiwyd pwerau'r Ddeddf Ymadael â'r UE, ac rydym wedi gweld llawer mwy o'r offerynnau statudol cywiro, sy'n ymwneud â chymhwysedd y Cynulliad, yn cael eu gwneud yn Llundain yn hytrach na Chaerdydd. Mae'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol wedi dweud bod rhai o'r offerynnau hyn wedi gwneud newidiadau polisi sylweddol ac nad ydynt wedi'u defnyddio i wneud newidiadau technegol yn unig.

Ymhellach, ers gosod y Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol gwreiddiol, mae'r setliad datganoli newydd i Gymru, a nodir yn Neddf Cymru 2017, wedi dod i rym hefyd. Yn ôl y setliad hwn, cyfyngir ar y Cynulliad rhag dileu neu addasu pwerau gweinidogol y DU mewn meysydd polisi datganoledig lle mae'r pwerau hynny yn gydredol â phwerau Gweinidogion Cymru, neu lle mae angen i Weinidogion Cymru gael cydsyniad, neu ymgynghori, â Gweinidogion y DU cyn y gallant arfer y pwerau hynny. Felly, bob tro y caiff pŵer cydredol newydd ei chreu, neu pan wneir pŵer Gweinidogion Cymru yn ddarostyngedig i gydsyniad neu ymgynghoriad â Gweinidogion y DU, fe gyfyngir ar gymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad yn y dyfodol.

Nawr, mae'r tri datblygiad hyn—y defnydd o bwerau cydredol i gyfyngu ar swyddogaeth y Cynulliad i ddeddfu ar gyfer Brexit, y defnydd o bwerau cydredol i wneud newidiadau polisi sylweddol, sy'n mynd yn groes i ymrwymiadau Gweinidogion Cymru a chytundeb rhynglywodraethol, a'r newid i'r setliad datganoli, wedi arwain at ein pryderon yn parhau o ran rhoi pwerau cydredol yn y Bil Masnach. Daethom i'r casgliad bod sail gadarn i'n pryder gwreiddiol am y ddarpariaeth o'r pwerau cydredol ac mae'r rheini'n parhau o ran y Bil hwn.

Nawr, rydym wedi darllen y Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol gan y Gweinidog a'r gwelliannau i'r Bil hwnnw, a daethom i'r casgliad fod y Gweinidog, efallai, wedi gweld ei hun mewn lle tebyg i ni: yn arsylwi ar gynnydd cymharol anfoddhaol ar rai o'r gofynion am newidiadau i'r Bil, ond yn gorfod cydnabod yr angen am ddeddfwriaeth os ydym i adael yr UE yn esmwyth—rydym yn cydnabod hynny.

Rwy'n credu ei bod yn bwysig tynnu sylw at y ffaith fod gennym bryderon llawer mwy ynglŷn â swyddogaeth y sefydliad hwn fel Cynulliad, ac i sicrhau gallu'r Cynulliad hwn i graffu ar y prosesau ac ar y  penderfyniadau a wneir. Rydym wedi adrodd yn barhaus am y pryderon hynny, a byddwn yn parhau i wneud hynny os ydym yn eu gweld. Ac mae ein hystyriaeth o'r Bil Masnach yn dangos bod cadw'r ddysgl yn wastad yn aml yn anfoddhaol ac mae hyn yn ofynnol wrth ystyried cwestiynau am gydsyniad deddfwriaethol, gan na allwn newid rhywbeth mewn gwirionedd; mae'n benderfyniad deuaidd syml ar Femorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol. Rydym yn ei gymeradwyo yn ei gyfanrwydd neu ei wrthod yn ei gyfanrwydd. Felly, dyna un o'r pryderon. Nid oes a wnelo hynny ddim â'r Bil hwn, ond mae'n parhau i fod yn fater o bryder gennym.

Mae peth cynnydd wedi'i wneud; rydym yn cydnabod hynny. Mae Llywodraeth y DU wedi cytuno â rhai o'r gwelliannau a geisir gan Lywodraeth Cymru—rai ohonynt yn seiliedig ar ymrwymiadau yn hytrach na thestun gwirioneddol ar hyn o bryd, oherwydd, fel y dywedasoch, maent yn ymrwymiadau blwch dogfennau. Ond nid ydynt ar wyneb y Bil, mewn gwirionedd. Felly, mae gennym bryderon dwfn.

Rwy'n gobeithio, wrth gloi, fod Llywodraeth Cymru wedi clywed ein pryderon ynghylch y defnydd o'r pwerau cydredol a'r bwlch yn y broses graffu sy'n cael ei greu o ganlyniad i hynny, ac y bydd yn sicrhau ein bod ni'n gwneud llawer mwy o waith craffu yma yn hytrach na'u trosglwyddo i San Steffan.