Yr eitem nesaf, felly, yw'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol ar y Bil Masnach. Dwi'n galw ar Weinidog y Gymraeg a Chysylltiadau Rhyngwladol i wneud y cynnig—Eluned Morgan.

Cynnig NDM6986 Eluned Morgan

Cynnig bod Cynulliad Cenedlaethol Cymru, yn unol â Rheol Sefydlog 29.6, yn cytuno y dylai'r darpariaethau yn y Bil Masnach, i’r graddau y maent yn dod o fewn cymhwysedd deddfwriaethol Cynulliad Cenedlaethol Cymru, gael eu hystyried gan Senedd y DU.

Cynigiwyd y cynnig.

Diolch yn fawr. Dwi'n gwneud y cynnig. Diolch am y cyfle i egluro ymhellach gefndir y cynnig hwn ynghylch y cydsyniad deddfwriaethol ar Fil Masnach y Deyrnas Unedig. Amcan y Bil Masnach yw sicrhau bod ein cysylltiadau masnachu ni yn cael parhau a bod marchnadoedd procurement—caffael—y Llywodraeth ar gael i ni o hyd. Mae'n werth nodi y bydd y Bil yn cyflawni pedwar peth. Yn gyntaf, bydd yn rhoi pwerau i wneud rheoliadau i Weinidogion y Goron ac awdurdodau datganoledig er mwyn rhoi cytundeb caffael y World Trade Organization ar waith. Yn ail, bydd y Bil yn rhoi pwerau i wneud rheoliadau i Weinidogion y Goron yn ogystal ag awdurdodau datganoledig. Bydd hyn yn sicrhau y bydd cytundebau masnach rhyngwladol gyda thrydydd gwledydd sydd eisoes â chytundebau masnach gyda'r Undeb Ewropeaidd yn gallu parhau. Yn drydydd, bydd yn sefydlu awdurdod rhwymedïau masnach—trade remedy authority—i ddarparu fframwaith rhwymedïau masnach newydd y Deyrnas Unedig. Ac, yn olaf, bydd yn borth i rannu data rhwng HMRC a chyrff cyhoeddus a phreifat eraill. 

Dwi eisiau bod yn glir o'r dechrau mai prif ddiben y Bil Masnach yw sicrhau parhad masnach a diogelu aelodaeth y Deyrnas Unedig yn y GPA—y Government procurement agreement. Dydy e ddim yn ymwneud â'r broses i gytuno cytundebau masnach yn y dyfodol. Rŷm ni wedi dweud yn glir wrth Lywodraeth y Deyrnas Unedig na fydd unrhyw brosesau neu ddiffyg prosesau a dderbyniwn mewn cysylltiad â chytundebau parhad masnach yn gosod cynsail ar gyfer y rôl rydym ni am ei chael wrth negodi cytundebau masnach newydd. Ac mae'n werth tanlinellu nad yw'r berthynas rhwng Cymru a Llywodraeth Unedig o ran cytundebau masnach newydd yn dod o dan gwmpas y Bil yma, a byddwn yn delio â hyn ar wahân. 

Er hynny, dwi'n croesawu'r diwygiadau a basiwyd yn Nhŷ'r Arglwyddi, ac mae'r rhain yn ei wneud yn glir, pan gaiff y cytundebau masnach, yn y dyfodol, eu trafod, bydd yna rôl i Senedd y Deyrnas Unedig a hefyd i awdurdodau datganoledig, fel eu bod nhw hefyd yn gallu chwarae rôl yn nhrafodaethau cytundebau masnach yn y dyfodol.

Rŷm ni wedi esbonio'n glir yn ein polisi ni—polisi masnach a materion i Gymru—beth yw'n gofynion ni o ran cymryd rhan yn y negotiations hyn. Ac mae'n dda gen i ddweud bod y trafodaethau ynghylch sefydlu fforwm Gweinidogion ar fasnach ryngwladol a choncordat ar y pwnc yn mynd yn dda. Dwi, wrth gwrs, yn mynd i roi diweddariad i'r Cynulliad ar y trafodaethau hyn pan fydd yn briodol i wneud hynny. 

Nawr, dwi wedi gosod dau femorandwm cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer y Bil hwn. Mae'r memorandwm ategol a osodwyd fis diwethaf yn nodi'r wybodaeth ddiweddaraf am y materion y mae angen caniatâd arnynt. 

Mae'n deg dweud bod gennym nifer sylweddol o bryderon pan gyflwynwyd y Bil Masnach hwn y tro cyntaf. Roedd rhai o fewn cwmpas ein cydsyniad deddfwriaethol, ac eraill nad oeddent. O ganlyniad, eglurwyd yn ein Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol cyntaf na fyddem ni ar y pryd yn argymell cydsyniad deddfwriaethol. Nawr, adleisiwyd y pryderon hyn gan y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol a'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol. Nawr, ar y pryd, roedd Llywodraeth Cymru ynghanol anghydfod ehangach gyda Llywodraeth y DU ynghylch y Bil Ymadael â'r Undeb Ewropeaidd a'r bygythiad posibl a olygai hwnnw i gymhwysedd datganoledig. Nawr, fe arweiniodd canlyniad yr anghydfod hwnnw drwy'r cytundeb rhynglywodraethol, a gymeradwywyd, rhaid dweud, gan fwyafrif sylweddol o'r Cynulliad hwn pan roddodd ei gydsyniad deddfwriaethol at y Bil, at baratoi'r ffordd ar gyfer cynnydd ar y Bil hwn.

Erbyn hyn, yn gyffredinol, rydym yn falch o'r cynnydd sydd wedi'i wneud ar y Bil o ganlyniad i'r gwelliannau, yn ogystal â'r ymrwymiadau blwch dogfennau nad ydynt yn rhai deddfwriaethol sydd wedi'u gwneud ers ei gyflwyno. Yn benodol, gyda'n cytundeb ni, cyflwynodd Llywodraeth y DU welliannau i adlewyrchu'r gwelliannau a wnaed yn Neddf (Ymadael) yr Undeb Ewropeaidd 2018. Nawr, mewn cysylltiad â'n gwelliannau arfaethedig eraill, rydym wedi sicrhau ymrwymiadau blwch dogfennau oherwydd—unwaith eto, mae'r un pethau'n berthnasol i'r rhain ag ym Mil Ymadael yr UE.

Nawr, mae Llywodraeth y DU wedi gwneud ymrwymiad na fyddant fel rheol yn defnyddio'r pwerau yn y Bil mewn meysydd o gymhwysedd datganoledig heb gydsyniad y gweinyddiaethau datganoledig. Mae Llywodraeth y DU hefyd wedi ymrwymo i ymgynghori â Gweinidogion Cymru cyn ymestyn y cymal machlud.

Yn olaf, er ei fod y tu allan i'n cymhwysedd ni ac felly hefyd, gwmpas y Memorandwm Cydsyniad hwn, mae Llywodraeth y DU wedi gwneud nifer o ymrwymiadau ar yr awdurdod rhwymedïau masnach newydd. Tra rydym yn derbyn yn llwyr fod yr Awdurdod Rhwymedïau Masnach yn gorff annibynnol, credwn fod angen sicrhau bod gan Lywodraeth Cymru ffordd glir o ymgysylltu â'r Awdurdod, ac rwyf yn falch gyda'r cytundeb a wnaed ynglŷn â'r Awdurdod, un sy'n mynd y tu hwnt i'n cais cychwynnol i Lywodraeth y DU.

Nawr, ynglŷn â'r ymrwymiadau nad ydynt yn rhai deddfwriaethol, byddai'n well gennyf, wrth gwrs pe byddai'r rhain ar wyneb y Bil. Fodd bynnag, mae ein dull ni'n adlewyrchu'r cytundeb caled yr ydym wedi llwyddo i'w gyrraedd gyda Llywodraeth y DU ynglŷn â Deddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018. Rwyf yn hyderus y bydd Llywodraeth y DU yn cyflawni ei hymrwymiadau.

Sylweddolaf fod y Bil wedi bod yn un dadleuol wrth gael ei basio drwy'r Senedd, a bod yna bosibilrwydd y bydd newidiadau pellach yn cael eu gwneud i'r Bil, gyda gwelliannau'r wrthblaid yn dal i gael eu cyflwyno. Os bydd hyn yn digwydd, byddaf, wrth gwrs, yn hysbysu'r Cynulliad. Fodd bynnag, mae'r Bil bellach yn agosáu at y camau terfynol yn y Senedd a byddwn yn annog yr Aelodau i gefnogi'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn.

Cadeirydd y Pwyllgor Materion Allanol a Deddfwriaeth Ychwanegol, David Rees.

Diolch, Llywydd. A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei chyfraniad y prynhawn yma, gan ei bod wedi nodi rhai o'r pwyntiau pwysig yn glir? Mae'n bwysig pwysleisio nad yw hwn yn ymwneud â chytundebau masnach yn y dyfodol—mae'n ymwneud a chytundebau masnach sydd ar waith rhwng yr UE a gwledydd eraill ar hyn o bryd a sut y maent yn cael eu trosglwyddo i'r DU.

Mae'r Pwyllgor Materion Allanol wedi bod yn dilyn datblygiadau polisi Llywodraeth y DU ar gyfer masnach ryngwladol, ac rydym wedi cymryd camau fel Pwyllgor i ddatblygu arbenigedd a dealltwriaeth o'r goblygiadau posibl i Gymru o ddull gweithredu'r DU. Rydym wedi dechrau gwaith hefyd i graffu ar y goblygiadau i Gymru sy'n deillio o'r cytundebau rhyngwladol hynny sy'n cael eu trosglwyddo ac wedi ystyried tua 20 yn y pythefnos diwethaf. Bydd datblygiad nifer o'r rhain yn ddibynnol ar y penderfyniad i gymeradwyo'r Bil Masnach. 

Fel Pwyllgor, fe gychwynnaf drwy ddweud nad ydym yn cydnabod bod angen y Bil masnach, neu o leiaf ryw fath arall o ddeddfwriaeth ar yr un llinellau, i sicrhau trosglwyddiad esmwyth o'r berthynas masnachu sydd gennym ar hyn o bryd drwy ein haelodaeth o'r UE i unrhyw berthynas fydd gennym pan fyddwn yn gadael yr UE. Gan gydnabod hyn, mae gennym amrywiaeth o bryderon eraill hefyd, fodd bynnag, ynghylch drafftio'r Bil i'r graddau y mae'n ceisio deddfu ar feysydd datganoledig.

Flwyddyn yn ôl, cyhoeddwyd ein hadroddiad cyntaf ar y Bil Masnach, ac roeddem yn cytuno â Llywodraeth Cymru i beidio cymeradwyo caniatâd ar linellau tebyg, ond yr oedd gennym hefyd rai pryderon ychwanegol i'w nodi. Yn wir—credaf inni weld fod y Bil yn cael ei ysgrifennu yn yr un modd â'r Bil Ymadael â'r UE ar y pryd, a doedd y newidiadau hynny yn y Bil Ymadael â'r UE ddim wedi cael eu trosglwyddo i'r Bil Masnach ar y pryd.

Lleddfwyd peth o'n pryderon gan y gwelliannau i'r Bil—ond nid pob un. Mae pwerau cydredol yn amlwg yn un mater sy'n ein pryderu, oherwydd rydym yn credu, mewn gwirionedd, fod y  Bil yn gwaethygu'r defnydd o rymoedd cydredol o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018. Byddaf yn canolbwyntio ar hynny yn fy nghyfraniad heddiw.

Bydd yr Aelodau'n gwybod bod y Pwyllgor Materion Allanol, y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol a'r Llywydd oll wedi mynegi pryderon ynghylch dull Llywodraeth Cymru o ddeddfu ar gyfer Brexit, i'r graddau fod deddfwriaeth sylfaenol ac is-ddeddfwriaeth sy'n ymwneud â Brexit yn cael ei yrru drwy Senedd y DU yn fwy na drwy'r Cynulliad, a hynny'n bennaf ar gais Llywodraeth Cymru. Deallaf fod Llywodraeth Cymru yn nodi'n aml mai problem o ran capasiti yw hon, ond mae'n ffaith, serch hynny.

Yn y gorffennol rydym wedi gwrthwynebu rhoi pwerau cydredol mewn meysydd datganoledig yn Neddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018, gan ein bod yn bryderus y byddai'n lleihau rôl y Cynulliad hwn yn y broses ddeddfu ar gyfer Brexit. Rydym wedi gwneud yr un peth mewn cysylltiad â'r Bil Masnach, felly yr ydym yn gyson yn ein pryderon. Fe wnaethom y penderfyniad hwn y llynedd, cafwyd cyfle i arsylwi sut y defnyddiwyd pwerau'r Ddeddf Ymadael â'r UE, ac rydym wedi gweld llawer mwy o'r offerynnau statudol cywiro, sy'n ymwneud â chymhwysedd y Cynulliad, yn cael eu gwneud yn Llundain yn hytrach na Chaerdydd. Mae'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol wedi dweud bod rhai o'r offerynnau hyn wedi gwneud newidiadau polisi sylweddol ac nad ydynt wedi'u defnyddio i wneud newidiadau technegol yn unig.

Ymhellach, ers gosod y Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol gwreiddiol, mae'r setliad datganoli newydd i Gymru, a nodir yn Neddf Cymru 2017, wedi dod i rym hefyd. Yn ôl y setliad hwn, cyfyngir ar y Cynulliad rhag dileu neu addasu pwerau gweinidogol y DU mewn meysydd polisi datganoledig lle mae'r pwerau hynny yn gydredol â phwerau Gweinidogion Cymru, neu lle mae angen i Weinidogion Cymru gael cydsyniad, neu ymgynghori, â Gweinidogion y DU cyn y gallant arfer y pwerau hynny. Felly, bob tro y caiff pŵer cydredol newydd ei chreu, neu pan wneir pŵer Gweinidogion Cymru yn ddarostyngedig i gydsyniad neu ymgynghoriad â Gweinidogion y DU, fe gyfyngir ar gymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad yn y dyfodol.

Nawr, mae'r tri datblygiad hyn—y defnydd o bwerau cydredol i gyfyngu ar swyddogaeth y Cynulliad i ddeddfu ar gyfer Brexit, y defnydd o bwerau cydredol i wneud newidiadau polisi sylweddol, sy'n mynd yn groes i ymrwymiadau Gweinidogion Cymru a chytundeb rhynglywodraethol, a'r newid i'r setliad datganoli, wedi arwain at ein pryderon yn parhau o ran rhoi pwerau cydredol yn y Bil Masnach. Daethom i'r casgliad bod sail gadarn i'n pryder gwreiddiol am y ddarpariaeth o'r pwerau cydredol ac mae'r rheini'n parhau o ran y Bil hwn.

Nawr, rydym wedi darllen y Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol gan y Gweinidog a'r gwelliannau i'r Bil hwnnw, a daethom i'r casgliad fod y Gweinidog, efallai, wedi gweld ei hun mewn lle tebyg i ni: yn arsylwi ar gynnydd cymharol anfoddhaol ar rai o'r gofynion am newidiadau i'r Bil, ond yn gorfod cydnabod yr angen am ddeddfwriaeth os ydym i adael yr UE yn esmwyth—rydym yn cydnabod hynny.

Rwy'n credu ei bod yn bwysig tynnu sylw at y ffaith fod gennym bryderon llawer mwy ynglŷn â swyddogaeth y sefydliad hwn fel Cynulliad, ac i sicrhau gallu'r Cynulliad hwn i graffu ar y prosesau ac ar y  penderfyniadau a wneir. Rydym wedi adrodd yn barhaus am y pryderon hynny, a byddwn yn parhau i wneud hynny os ydym yn eu gweld. Ac mae ein hystyriaeth o'r Bil Masnach yn dangos bod cadw'r ddysgl yn wastad yn aml yn anfoddhaol ac mae hyn yn ofynnol wrth ystyried cwestiynau am gydsyniad deddfwriaethol, gan na allwn newid rhywbeth mewn gwirionedd; mae'n benderfyniad deuaidd syml ar Femorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol. Rydym yn ei gymeradwyo yn ei gyfanrwydd neu ei wrthod yn ei gyfanrwydd. Felly, dyna un o'r pryderon. Nid oes a wnelo hynny ddim â'r Bil hwn, ond mae'n parhau i fod yn fater o bryder gennym.

Mae peth cynnydd wedi'i wneud; rydym yn cydnabod hynny. Mae Llywodraeth y DU wedi cytuno â rhai o'r gwelliannau a geisir gan Lywodraeth Cymru—rai ohonynt yn seiliedig ar ymrwymiadau yn hytrach na thestun gwirioneddol ar hyn o bryd, oherwydd, fel y dywedasoch, maent yn ymrwymiadau blwch dogfennau. Ond nid ydynt ar wyneb y Bil, mewn gwirionedd. Felly, mae gennym bryderon dwfn.

Rwy'n gobeithio, wrth gloi, fod Llywodraeth Cymru wedi clywed ein pryderon ynghylch y defnydd o'r pwerau cydredol a'r bwlch yn y broses graffu sy'n cael ei greu o ganlyniad i hynny, ac y bydd yn sicrhau ein bod ni'n gwneud llawer mwy o waith craffu yma yn hytrach na'u trosglwyddo i San Steffan.

Cadeirydd y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol, Mick Antoniw. 

Diolch ichi, Llywydd. Adroddwyd ar Femorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol cyntaf Llywodraeth Cymru mewn cysylltiad â'r Bil Masnach ar 16 Mawrth 2018, ac ym mis Hydref 2018 adroddwyd hefyd ar y rheoliadau i'w gwneud o dan y Bil. Buom yn ystyried y cynnig cydsyniad deddfwriaethol atodol yn ein cyfarfod yr wythnos diwethaf. Nid oeddem mewn sefyllfa, wrth gwrs, i gymryd tystiolaeth gan y Gweinidog oherwydd yr amserlen dynn ar gyfer cyflwyno adroddiad. Cyflwynwyd ein hadroddiad ar y cynnig cydsyniad deddfwriaethol atodol ddoe, ac mae yna nifer o bwyntiau yr hoffwn dynnu sylw atynt.

Rydym wedi nodi sylwadau Llywodraeth Cymru ynghylch arfer pwerau cydredol yng nghymalau 1 a 2 o'r Bil, a'r ymrwymiadau a gafwyd. Mae'r ymrwymiadau hyn, fel y soniodd y Gweinidog, yn ymddangos fel petaent yn adlewyrchu'r egwyddorion a nodir yn y cytundeb rhynglywodraethol ar Fil yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael). Byddem yn croesawu ymrwymiad y Gweinidog i naill ai gyhoeddi dogfen sy'n nodi'r ymrwymiadau hyn yn llawn, neu i sicrhau gwelliant priodol i'r cytundeb rhynglywodraethol presennol.

Rydym, fodd bynnag, yn tynnu sylw'r Cynulliad at y pryderon a fynegwyd gennym ar y gwahaniaethau o ran dehongli rhwng y Pwyllgor hwn a Llywodraeth Cymru ynghylch y cytundeb rhynglywodraethol. Yn benodol, rydym yn pryderu ynghylch y gwahaniaeth barn ar beth yw polisi newydd a'r canlyniadau anfwriadol posibl sy'n codi ar gyfer cymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad Cenedlaethol, y mae rhai ohonynt eisoes wedi'u nodi. 

Mae yna hefyd bryderon ynghylch cais y Confensiwn Sewel gan ei fod yn berthnasol i ganiatâd deddfwrfeydd datganoledig mewn cysylltiad â mesurau Llywodraeth y DU. Mae statws Sewel a'r ddibyniaeth arno mewn deddfwriaeth sy'n ymyrryd ar feysydd cymhwysedd datganoledig yn fater o bryder, ac yn rhywbeth y mae'r Pwyllgor yn rhoi sylw cynyddol iddo. Mae Confensiwn Sewel yn cynnig darpariaeth na fydd Llywodraeth y DU fel arfer yn deddfu mewn meysydd sydd wedi'u datganoli. Yn ein barn ni, mae angen egluro beth yw ystyr hyn a'r graddau y gellir dibynnu arno bellach i amddiffyn cymwyseddau datganoledig.

Am y rheswm hwnnw, byddem yn croesawu eglurhad gan y Gweinidog ynghylch a oes yna unrhyw eithriadau i'r ymrwymiad na fydd Gweinidogion Llywodraeth y DU fel rheol yn defnyddio'r pwerau mewn meysydd datganoledig heb gydsyniad Gweinidogion Cymru. Rydym yn gofyn hyn gan y tynnir sylw at eithriad o'r fath mewn gofynion tebyg a nodir yn Rhan 5 o'r nodyn cyfarwyddyd datganoli sy'n ymwneud a deddfwriaeth sylfaenol Seneddol a'r Cynulliad, sy'n effeithio ar Gymru.

Mae Rheol Sefydlog 30C yn nodi rhai gofynion penodol mewn amgylchiadau lle mae Gweinidogion Cymru yn cydsynio i Weinidogion y DU yn gweithredu mewn meysydd sydd wedi'u datganoli o dan Ddeddf yr Undeb Ewropeaidd (Ymadael) 2018. Yn unol â'r egwyddorion sydd wedi arwain at fabwysiadu ymrwymiadau newydd yn ymwneud â'r Bil Masnach, credwn y dylid diwygio Rheol Sefydlog 30C i fod yn gymwys i'r Bil Masnach unwaith y daw i rym.

Codwyd pryderon gennym ynglŷn â chwmpas y pwerau gwneud rheoliadau yn y Bil yn ein hadroddiad ar Femorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol gwreiddiol Llywodraeth Cymru ac yn ein hadroddiad ar graffu ar y Rheoliadau a wneir o dan y Bil. Ein prif bryder oedd bod y Bil yn caniatáu i Weinidogion y DU wneud rheoliadau sy'n diwygio Deddf Llywodraeth Cymru 2006. Gallai unrhyw reoliadau o'r fath i ddiwygio Deddf 2006  addasu cymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad Cenedlaethol. Ymhellach, dim ond Gweinidogion y DU allai wneud rheoliadau o'r fath a byddent yn cael eu gosod gerbron Senedd y DU yn unig. Tra byddai rheoliadau o'r fath bellach yn ddarostyngedig i'r weithdrefn gadarnhaol, rydym yn ailadrodd yr egwyddor gyfansoddiadol na ddylid addasu cymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad Cenedlaethol drwy reoliadau a wneir gan Weinidogion y DU.

Er bod sicrwydd na fydd pwerau gwneud rheoliadau yn cael eu  defnyddio i addasu cymhwysedd deddfwriaethol y Cynulliad, nid yw'r sicrwydd hwnnw, wrth gwrs, wedi eu rhwymo mewn cyfraith. Rydym hefyd yn nodi ymrwymiadau nad ydynt yn rhai deddfwriaethol a gafwyd mewn cysylltiad â gweithgareddau'r awdurdod rhwymedïau masnach. Fodd bynnag, mae diffyg eglurder ynghylch swyddogaeth y corff newydd hwn a pha wybodaeth y bydd Llywodraeth Cymru yn ei rhoi i alluogi'r Cynulliad i graffu ar weithgareddau'r awdurdod hwnnw.

Rydym yn nodi nad yw Llywodraeth Cymru hyd yn hyn wedi cyflwyno datganiad ysgrifenedig yn cyhoeddi manylion llawn yr ymrwymiadau ac yn darparu gwybodaeth am weithrediad yr Awdurdod Rhwymedïau Masnach, a chredwn y dylai wneud hynny cyn gynted â phosibl. Diolch ichi, Llywydd.

Bydd Plaid Cymru yn pleidleisio yn erbyn caniatáu cydsyniad deddfwriaethol ar gyfer y Bil Masnach heddiw. Cyn imi amlinellu ein rhesymau dros y penderfyniad hwn, hoffwn ddweud y gellid maddau i aelodau o'r cyhoedd sy'n gwrando ar y ddadl hon am feddwl fod ei phwnc yn eithaf haniaethol. Gall sôn am gynigion Cydsyniad Deddfwriaethol, Rheolau Sefydlog a chonfensiynau ymddangos fel nad ydynt yn hygyrch, ond gallai'r egwyddorion a'r confensiynau hyn esgor ar ganlyniadau gwirioneddol a choncrit ar gyfer ein democratiaeth a'r berthynas rhwng y ddeddfwrfa hon a San Steffan, nid yn unig ar gyfer y Cynulliad hwn ond ar gyfer Cynulliadau yn y dyfodol. Felly, rhaid inni gael hyn yn iawn.

Ond, i ddychwelyd at y mater dan sylw, y rheswm cyntaf pam y byddwn yn pleidleisio yn erbyn caniatáu cydsyniad deddfwriaethol yw bod gennym ni—fel y mynegodd eraill eisoes —bryderon difrifol ynghylch effaith bosibl y Bil ar y confensiwn Sewel. Fel y mae wedi ei ddrafftio, mae'n caniatáu i weinidogion y DU wneud rheoliadau sy'n diwygio Deddf Llywodraeth Cymru 2006. Mae Llywodraeth y DU wedi dangos eisoes ei bod yn barod i anwybyddu confensiwn Sewel drwy yrru ymlaen gyda'r Bil Ymadael yn erbyn ewyllys Senedd yr Alban. Nid ydym yn fodlon â'r sicrwydd amwys, nad yw'n rhwymol, a roddwyd na fydd Gweinidogion y DU yn ceisio newid cymhwysedd deddfwriaethol y Senedd heb ganiatâd— fel rheol. Ni all Plaid Cymru bleidleisio o blaid gweithredu heb sicrwydd cyfreithiol na fydd Llywodraeth y DU yn deddfu mewn meysydd datganoledig.

Ymhellach, ac yn ail, mae gennym bryderon hefyd fod pwerau arfaethedig ar gyfer Gweinidogion Cymru wedi eu gosod yn rhy eang, gan roi'r pŵer iddynt wneud rheoliadau lle bynnag yr ystyrir eu bod yn briodol. Nid yw cyfiawnhad y Gweinidog cysylltiadau rhyngwladol yn ei llythyr at Gadeirydd y Pwyllgor Materion Allanol yn lleddfu ein pryderon pan ddywed y gallai'r pwerau ehangach hyn fod yn ddefnyddiol yn y dyfodol. Dylai penderfyniad ar ddefnyddio pwerau o'r fath gael eu gwneud yn dilyn ystyriaeth gan y Cynulliad ac nid Gweinidogion unigol. Wedi'r cyfan, dyna sut y dylai deddfwrfa weithredu.

Yn drydydd, credwn ei bod yn annerbyniol fod yna bosibilrwydd yn bodoli y gallai Gweinidogion y DU ymestyn y terfyn amser o dair blynedd, gan ddefnyddio'r pwerau a roddwyd  o fewn y Bil, am byth. Gallent wneud hyn heb i'r Cynulliad gael swyddogaeth ffurfiol o graffu ar y penderfyniad i ymestyn eu pwerau unwaith eto. Rhoddwyd ymrwymiad nad yw'n ddeddfwriaethol, ond unwaith eto, nid yw hyn yn darparu'r amddiffyniad angenrheidiol ac mae'n parhau i fod yn annerbyniol.

Yn olaf, mae diffyg eglurder difrifol ynglŷn â sut y byddai'r awdurdod rhwymedïau masnach newydd arfaethedig yn gweithredu yng Nghymru a'i effaith bosibl ar feysydd polisi datganoledig, pwynt na roddwyd sylw iddo gan y Gweinidog. Eto, gwnaed ymrwymiadau ond nid ydynt yn rhwymol. Nid ydym o'r farn bod ymrwymiadau sy'n addo swyddogaeth ymgynghorol yn ddigonol ac rydym yn teimlo yn amlwg y dylid cael cynrychiolaeth o Gymru a'r Alban ar Awdurdod Rhwymedïau Masnach y DU newydd.

I gloi, Llywydd, ni all Plaid Cymru gytuno â Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol sydd â'r potensial i gyfyngu ar bwerau'r Siambr hon a gwadu llais ein cenedl, ac fe fyddwn yn pleidleisio yn ei erbyn. Diolch.

Y Gweinidog i ymateb i'r ddadl—Eluned Morgan.

Diolch yn fawr. Hoffwn i ddiolch i chi am y cyfle i drafod beth sydd mewn gwirionedd yn Fil eithaf cymhleth. Mae'n eithaf anodd, rwy'n credu—rydych chi'n hollol gywir—i'r cyhoedd gymryd rhan mewn dadl o'r fath. Ond rydych chi'n hollol gywir: Mae'r rhain yn ddadleuon pwysig, ac mae'n bwysig ein bod ni'n cael hyn yn iawn, oherwydd mae goblygiadau posibl i ni yn y dyfodol.

Mewn gwirionedd, rwy'n credu mai'r hyn sydd angen i ni ei gofio mai'r hyn yr ydym ni'n sôn amdano yn y Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol hwn yw'r Bil parhad masnach. Yr hyn yr ydym yn sôn amdano yw'r cytundebau a wnaed rhwng yr UE a gwledydd eraill ledled y byd. Rydym eisiau i rai o'r rhain barhau, ac, os yw hynny'n wir, yr hyn sydd ei angen arnom yw newidiadau technegol. Mae angen arnom i Lywodraeth y DU allu trosglwyddo'r rhain drosodd i ni. Maen nhw wedi addo nad ydyn nhw'n mynd i wneud unrhyw newidiadau; dim ond technegol fydd eu natur. Dyna'r hyn yr ydym yn gofyn amdano, nid yw hyn yn ymwneud â chytundebau masnachol yn y dyfodol, ac  rydym ni wedi'i wneud yn gwbl glir bod honno'n sgwrs wahanol, ein bod yn cael y sgwrs honno—mae'n eithaf adeiladol mewn gwirionedd, ac maen nhw yn cytuno i rai newidiadau dwys iawn o ran y ffordd y byddwn ni'n rhyngweithio â nhw yn y dyfodol. Felly, nid wyf i'n credu y dylem ni gymysgu'r Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol gyda chytundebau masnach yn y dyfodol.

Nid yw'n berffaith, oherwydd, mewn gwirionedd, nid yw cyfansoddiad y DU yn berffaith. Felly, yn amlwg, yn enwedig ar hyn o bryd, credaf fod yn rhaid i ni fod yn ymarferol, a deall y ffordd y mae angen i bethau newid. Wrth gwrs, rwy'n deall y byddai'r Cynulliad eisiau swyddogaeth graffu, ac mae'n bwysig ein bod yn ystyried sicrhau bod cymaint o dryloywder â phosibl fel y gall y Cynulliad graffu ar beth sy'n dod oddi wrth Lywodraeth y DU. Mewn gwirionedd nid oes gan yr awdurdod rhwymedïau masnach ddim byd i'w wneud â'r Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol hwn, ond yr hyn sydd wedi digwydd, yw eu bod wedi mynd llawer, llawer iawn ymhellach nag oedd angen iddyn nhw ei wneud. Mewn gwirionedd, maen nhw wedi rhyngweithio â ni mewn maes cyfrifoldeb sydd wedi'i ddatganoli. Ond byddwn yn fwy na pharod i ddarparu datganiad ysgrifenedig ar ble yr ydym ni wedi cyrraedd ar hynny.

O ran y cymal machlud y cyfeiriwyd ato, bu cytundeb ar hynny—ac ie, cytundeb blwch dogfennau oedd hwn, ond rwy'n credu bod yn rhaid i ni ddeall bod cynsail i gytundebau blwch dogfennau fel pethau y dylech chi allu dibynnu arnyn nhw, ac roedd hynny wedi ei gymryd yn ganiataol o ran unhyw estyniad i'r cyfnod machlud. Nawr, os nad yw hyn yn pasio, er gwaethaf y ffaith bod Llywodraeth y DU, mewn gwirionedd, wedi gwneud popeth yr ydym wedi ei ofyn iddyn nhw ei wneud, rwy'n credu bod angen i ni feddwl beth fyddai goblygiadau hynny. Mae'n llai tebygol y byddwn ni'n gallu dylanwadu yn y dyfodol. A'r hyn yr ydym ni'n sôn amdano ar hyn o bryd, pan ein bod yn y sefyllfa gyfansoddiadol ansefydlog hon o ganlyniad i ddod allan o'r Undeb Ewropeaidd, yw bod angen i ni, mewn gwirionedd, greu peth ymddiriedaeth rhwng holl wahanol rannau'r Deyrnas Unedig. Ac rydym ni'n dechrau paratoi ar gyfer byd ôl-Brexit a phe byddem ni'n gwrthod hyn, a hwythau wedi gwneud yr holl gonsesiynau hynny, rwy'n credu y byddai o bosibl yn lleihau ein cyfle i ddylanwadu ar faterion pwysig fel cytundebau masnach ar gyfer y dyfodol.

Confensiwn Sewel—mae'n rhaid i ni ddeall, ydy, wrth gwrs, ei fod yn ymwneud â deddfu 'nid fel arfer', ond os yw hyn yn mynd i weithio, ac rydym ni'n deall natur y cytundeb cyfansoddiadol ar Sewel, yna mae'n rhaid iddo fod yn un sydd wedi'i seilio ar barch o'r ddwy ochr, ac mae'n rhaid iddo fod—yn ymgais i ni fynd yn erbyn rhywbeth pan eu bod nhw wedi gwneud popeth yr ydym ni wedi gofyn iddyn nhw ei wneud—. Os ydym ni'n mynd i wrthod Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar ôl iddyn nhw wneud popeth, yna mae'n rhaid i chi ofyn sut olwg fydd ar y berthynas honno yn y dyfodol.

Nid wyf i'n credu bod angen i ni gael popeth ar wyneb y Bil. Rwy'n credu ei bod hi'n hollol lawn mai'r hyn sydd gennym ni yn y fan yma yw cyfaddawd lle mae Llywodraeth y DU wedi mynd yn bell iawn, i awn i'n cyfeiriad ni, ac rwy'n gobeithio y bydd y Cynulliad hwn yn derbyn y Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol yn ddiweddarach heddiw.

Y cwestiwn yw: a ddylid derbyn y cynnig? A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, ni dderbynnir y cynnig a dwi’n gohirio’r bleidlais ar yr eitem tan y cyfnod pleidleisio.

Gohiriwyd y pleidleisio tan y cyfnod pleidleisio.