8. Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol ar y Bil Gofal Iechyd (Trefniadau Rhyngwladol)

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:30 pm ar 12 Mawrth 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 5:30, 12 Mawrth 2019

(Cyfieithwyd)

Rwy'n codi i gynghori'r Siambr hon i wrthwynebu'r cynnig cydsyniad deddfwriaethol hwn, ac nid ar chwarae bach yr wyf yn gwneud hynny. Rydym yn gwerthfawrogi natur frys y sefyllfa, a chredaf ei bod yn gwbl briodol i gydnabod bod y Gweinidog wedi gwneud rhywfaint o gynnydd go iawn wrth wella'r hyn, a oedd i ddechrau, ond yn ein barn ni, sy'n parhau i fod yn ddarn o ddeddfwriaeth wael a pheryglus.

I ddechrau fy nghyfraniad, rwyf eisiau troi yn fyr at y rheswm pam nad ydym yn teimlo bod y diwygiadau a nodir yn llythyr y Gweinidog ddoe yn ymdrin â'n pryderon yn llawn, er iddynt fynd i'r afael â rhai pryderon pwysig. Nid ydynt yn mynd yn ddigon pell. Croesewir gwelliant y Llywodraeth i ddileu pŵer Llywodraeth y DU i ddiddymu neu ddirymu deddfwriaeth sylfaenol Cymru, ac felly hefyd y cymal machlud, ond nid yw'r cymal machlud ynddo ei hun yn ymdrin â chwmpas eang iawn y pŵer yng nghymal 2, a gallai Llywodraeth y DU â'i bryd ar wneud hynny wneud cryn dipyn o ddifrod mewn pum mlynedd os dymunent hynny.

Bydd y Gweinidog yn ymwybodol o safbwyntiau Pwyllgor Pwerau Dirprwyedig a Diwygio Rheoleiddio Tŷ'r Arglwyddi fod y pwerau a roddwyd i Weinidogion yn y ddeddfwriaeth hon—hynny yw Gweinidogion y Deyrnas Unedig—yn ormodol ac yn anghymesur â'r canlyniadau a nodwyd. Atgoffaf y Siambr o rai enghreifftiau o hynny: nid oes unrhyw gyfyngiad ar faint o daliadau y gellir eu gwneud; does dim terfyn ar bwy y gellir eu hariannu ledled y byd; does dim cyfyngiad ar y math o ofal iechyd y gellir ei ariannu; gall rheoliadau roi swyddogaethau i unrhyw un yn unrhyw le—a gallwn barhau. Bydd y Gweinidog yn ymwybodol iawn o'r pryderon hyn.

Rydym ni wedi codi pryderon ynglŷn ag ehangder y pwerau hyn ac mae'r pwerau y gallai'r Bil hwn eu rhoi i Weinidogion y DU, er enghraifft, roi mynediad llawn i'r farchnad i gwmnïau gwasanaethau gofal iechyd o bob rhan o'r byd. Unwaith eto, dyfynnaf o ddadl Tŷ'r Arglwyddi, pan fo Aelod yn pryderu bod y sicrwydd a roddwyd gan Weinidog yn methu'r pwynt a wnaed, ac wedyn yn gofyn eto am yr eglurhad y mae angen i'r Gweinidog roi sylw iddo.

Mae cwmpas a phwerau'r Bil hwn yn galluogi'r Ysgrifennydd Gwladol i drefnu contractau gyda darparwyr ein GIG o unrhyw fan.

Nawr, ni allwn weld beth sydd yn y gyfres newydd o welliannau a fyddai'n amddiffyn Cymru yn awtomatig rhag defnydd posibl y pwerau gan Lywodraeth y DU.

Rydym yn croesawu'r gwelliannau y mae'r Gweinidog wedi'u sicrhau, ond rwyf am ofyn iddo yn benodol a yw'n barod i edrych ar rai o'r gwelliannau eraill sydd, rwy'n deall wedi'u cyflwyno fel gwelliannau gan y meinciau cefn. Rwyf wedi cael fy nghynghori y gallai rhai o'r gwelliannau a gyflwynwyd gan y meinciau cefn ymdrin â'r mater hwnnw o gwmpas eang pwerau, sydd i bob pwrpas yn rhoi i Weinidogion y DU yr union bŵer i efelychu trefniadau presennol yr UE. Yn sicr fe fyddai hynny'n well na'r cwmpas eang iawn hwn o bwerau, y mae Pwyllgor yr Arglwyddi wedi dweud, ac rydym ni o'r farn, sy'n mynd y tu hwnt i nod datganedig y Bil. Byddwn yn pwyso ar y Gweinidog i ystyried hyn ac i weld a oes unrhyw le, hyd yn oed ar yr adeg hwyr hon, i drafod â Llywodraeth y DU er mwyn iddi dderbyn rhai o'r gwelliannau hynny, fel ein bod yn dod â'r Bil hwn yn ôl o fewn y cwmpas y bwriadwyd iddo'n wreiddiol. 

Yn fyr, rwyf am droi, cyn imi gloi fy sylwadau, at y mater o femoranda cyd-ddealltwriaeth. Felly, er enghraifft, y memorandwm cyd-ddealltwriaeth a rannwyd â'r pwyllgor iechyd ar 28 Chwefror—ac, unwaith eto, rwy'n ddiolchgar i'r Gweinidog am wneud hynny—ac atodiad 2, adran c, paragraff 19:

Bydd Llywodraeth y DU yn gwneud pob ymdrech—

Pwy sy'n diffinio beth fyddai 'pob ymdrech'?— wrth wneud rheoliadau y mae adran 5 o Ddeddf HIA yn gymwys i fwrw ymlaen ar sail consensws— wel, byddwn i'n gobeithio hynny wir, hefyd— ac ni fydd fel arfer yn gwneud rheoliadau na chawsant eu cytuno â Gweinidogion y gweinyddiaethau datganoledig. 

Nawr, efallai bydd y Gweinidog yn gallu rhoi sicrwydd imi heddiw y bydd y gwelliannau arfaethedig yn ymdrin â hynny. Rwy'n amau eu bod yn gwneud hynny'n llawn. Hoffwn i ni, Llywydd, ystyried y gair 'arferol'. Beth bynnag y bônt, nid amserau arferol yw'r rhain. Mae Gweinidogion y lle hwn yn sôn wrthym yn aml pa mor frawychus ac ofnadwy yw'r Llywodraeth Geidwadol, ac nad oes modd dibynnu arnynt i wneud rhyw lawer, ac eto, ar yr anadl nesaf, maen nhw'n dweud eu bod yn credu fesul achos eu bod wedi cyflawni cytundebau y mae'n bosibl iddynt ddibynnu arnynt gyda'r unigolion ofnadwy hyn. Ni all y ddau beth fod yn wir. Ni all fod yn bosibl bod y bobl hyn ag anian ddrwg ac yn debygol o ymddwyn yn amhriodol ac y gellir ymddiried yn eu memoranda cyd-ddealltwriaeth. Mawr obeithiaf fy mod yn anghywir, ac efallai y gall y Gweinidog roi sicrwydd pellach i ni ynghylch y broses honno. [Torri ar draws.] Byddwn yn hapus iawn i dderbyn ymyriad os ydy'r Gweinidog yn dymuno gwneud un. Neu, yn wir, os dymunai unrhyw un ar ei meinciau cefn wneud hynny yn ei lle.

Ond rwy'n credu bod angen i ni ofyn beth mae 'fel arfer' yn ei olygu. A allwn ni ddibynnu ar femoranda cyd-ddealltwriaeth y gellir eu newid? Rwy'n gwerthfawrogi'n fawr yr hyn a ddywedodd y Gweinidog yn y ddadl flaenorol am yr angen i'r gweithdrefnau arferol ynghylch yr hyn a ddywedir yn Siambr Tŷ'r Cyffredin sefyll, ond rwy'n credu ein bod i gyd yn gwybod, fel y dywedaf, nid yw'r amseroedd hyn yn normal.

Nawr, yn amlwg, mae'r rhan fwyaf ohonom yn dymuno peidio â bod yn y sefyllfa hon. Mae'r rhan fwyaf ohonom yn dymuno na fyddai'r Gweinidog mewn sefyllfa o orfod symud ymlaen mor gyflym â'r hyn sy'n fater pwysig, a byddwn yn cytuno ag ef, wrth gwrs, nad ydym eisiau cael ein hunain mewn sefyllfa lle nad yw'r trefniadau cyfatebol hynny ar gael. Rydym yn gwerthfawrogi'r brys, ac rydym hefyd yn gwerthfawrogi y bu rhywfaint o symud i'r cyfeiriad cywir. Ond nid wyf i yn ymddiried rhyw lawer mewn memoranda cyd-ddealltwriaeth. Mae'n well gen i roi fy ffydd mewn cyfreithiau sy'n gyfreithiol rwymol. Mae'r rhain yn amgylchiadau anodd iawn, ond nid yw amgylchiadau anodd yn esgus dros wneud cyfraith sydd o bosibl yn wael, ac anogaf y Siambr i wrthod.