Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

Part of 2. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 3:02 pm ar 13 Mawrth 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Helen Mary Jones Helen Mary Jones Plaid Cymru 3:02, 13 Mawrth 2019

(Cyfieithwyd)

Lywydd, mae'r hyn a ddywed y Gweinidog, i ryw raddau, yn galonogol, ond mae'n defnyddio'r ymadrodd 'sôn am', ac rwy'n credu bod angen i ni gyfeirio at yr hyn sy'n digwydd yn awr mewn gwirionedd. O fis Ebrill ymlaen, bydd ein byrddau iechyd lleol yn gyfrifol am swm digyffelyb o arian cyhoeddus yng Nghymru, ac nid wyf yn credu y byddai unrhyw un yn y Siambr hon yn anghytuno â'r angen i fuddsoddi. Nawr, bydd cyrff sector cyhoeddus eraill yn eiddigeddus o'r adnoddau hynny sydd ar gael, er gwaethaf y ffaith bod gan gyrff sector cyhoeddus eraill rolau allweddol yn cefnogi iechyd pobl Cymru, fel y mae'r Gweinidog ei hun wedi'i ddweud mewn ymateb i gwestiynau eraill y prynhawn yma. Bydd gan y cyrff cyhoeddus hynny hawl i ofyn i ni, rwy'n credu, a yw'r arian hwnnw yn cael ei ddefnyddio i gyflawni'r amcanion strategol cenedlaethol. Nawr, un o'r amcanion hyn yw symud gwasanaethau o ofal eilaidd i ofal sylfaenol ac unwaith eto, credaf fod cefnogaeth eang i hynny ar draws y Siambr hon.

Ond mae angen i ni edrych ar y gwariant gwirioneddol dros y pum mlynedd ddiwethaf, ac rydym wedi gweld byrddau iechyd lleol yn parhau i wneud y gwrthwyneb. Mae'r gwariant ar ofal sylfaenol wedi cynyddu £74 miliwn yn nhermau arian parod, ond mae hwnnw, wrth gwrs, dros y pum mlynedd, yn doriad mewn termau real. Mae'r gwariant ar ofal eilaidd wedi llyncu'r rhan fwyaf o'r cynnydd, ac mae'n cael tua £845 miliwn yn ychwanegol. Nawr, mae hyn yn dangos yn glir i mi fod byrddau iechyd lleol wedi methu symud adnoddau a gwasanaethau o ysbytai i mewn i gymunedau, er bod hynny'n un o flaenoriaethau eglur Llywodraeth Cymru. Gwelwn hynny hefyd yn y cynnydd yn nifer y staff, cynnydd bach iawn yn nifer y meddygon ysbyty, ond caiff hynny ei wrthbwyso gan y lleihad yn nifer y meddygon teulu. A allwch egluro i ni, Weinidog, pam eich bod yn caniatáu i fyrddau iechyd lleol ddiystyru'r polisïau rydych wedi'u nodi yn hyn o beth?