Buaswn yn cytuno i'r carn â'r hyn y mae fy nghyd-Aelod Bethan Sayed wedi'i ddweud. Mae Bethan, ynghyd ag Aelodau ar bob ochr, wedi siarad am yr effaith drychinebus y gallai Brexit ei chael ar y celfyddydau, ar ddiwylliant ac ar dreftadaeth.

Hoffwn edrych ar hyn o'r safbwynt arall, sef y ffordd y mae diffyg sylw a buddsoddiad i'r celfyddydau wedi arwain yn rhannol at Brexit. Yn benodol, hoffwn ystyried y gostyngiad yn niferoedd y disgyblion ysgol uwchradd yng Nghymru sy'n astudio ieithoedd modern, er fy mod yn derbyn bod hyn y tu allan i gwmpas yr ymchwiliad penodol hwn. Rydym wedi gweld gostyngiad o 29 y cant yn nifer y disgyblion sy'n dewis astudio TGAU iaith yng Nghymru yn y pum mlynedd diwethaf, sy'n ostyngiad mwy nag yng ngweddill y DU, a bydd y gostyngiad hwnnw yn cael effaith anochel ar lefelau empathi a pharodrwydd i ddeall diwylliannau eraill, oherwydd pan fyddwn yn dysgu iaith, nid dysgu geiriau yn unig a wnawn, rydym yn dysgu sut i ddangos empathi, i weld y byd drwy lygaid pobl eraill drwy gael golwg uniongyrchol ar sut y mae'r diwylliant hwnnw yn gweld y byd o'u cwmpas.

Mae George Lakoff a Mark Johnson wedi ysgrifennu llyfr am y ffenomen hon o'r enw Metaphors We Live By, ac maent yn tynnu sylw at y modd y mae trosiadau wedi'u gwreiddio'n ddwfn yn strwythur y ffordd y mynegwn bethau bob dydd. Fy hoff enghraifft yw, yn yr Eidaleg, y ffordd rydych yn dweud 'machlud' yw 'tramonto', ac mae hynny'n llythrennol yn golygu 'rhwng y mynyddoedd', oherwydd mae'r Eidal, ar y cyfan, yn fynyddig iawn, ac maent yn ei ddisgrifio yn union fel y maent yn ei weld. Ieithoedd yw'r ffenestri ar y byd, ac os caewn y llenni arnynt, rydym yn diffodd y golau i gyd. Darllenais Lakoff am y tro cyntaf pan oeddwn yn y brifysgol, a phan oedd fy chwaer, Rhianedd, yn y brifysgol, astudiodd Ffrangeg ac Eidaleg, a chafodd y fraint aruthrol o fyw dramor am flwyddyn, ac rwyf bob amser wedi bod yn genfigennus iawn o'r ffaith ei bod wedi cael cyfle i wneud hynny. Gwnaeth ffrindiau am oes a siaradai nid un, nid dwy, ond tair, a weithiau pedair iaith, gartref bob dydd.