Part of the debate – Senedd Cymru am 5:45 pm ar 19 Mawrth 2019.
Yn gyntaf, mae Adran 7, yn rhoi' pŵer i Weinidogion Cymru ddefnyddio'r rheoliadau i ddiwygio'r rhestr o daliadau a ganiateir. Dyma bŵer Harri'r VIII, gan y bydd yn ei gwneud hi'n bosibl diwygio Adran 1 drwy is-ddeddfwriaeth. Yr amcan y tu ôl i'r pwerau gwneud rheoliadau yw galluogi rheoliadau i adlewyrchu unrhyw newidiadau annisgwyl yn ymddygiad ac arfer landlordiaid, ac ni chaniateir i Weinidogion Cymru gael gwared ar y taliadau rhent o'r categorïau o daliad a ganiateir. Felly, yr arfer sefydledig yw ceisio defnyddio'r weithdrefn gadarnhaol ar gyfer unrhyw is-ddeddfwriaeth a fyddai'n newid deddfwriaeth sylfaenol, ac, am y rheswm hwnnw, bu i'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol groesawu'r ffaith bod y Gweinidog, o'r cychwyn, wedi drafftio Bil fel bod y weithdrefn gadarnhaol yn cael ei defnyddio ar gyfer rheoliadau a wneir o dan adran 7. Felly, rwy'n cydnabod cryfder y drafftio yn hynny o beth.
Fodd bynnag, cytunodd y pwyllgor hefyd y byddai'r rheoliadau hyn, a ddylai ei gwneud hi'n bosibl i newid y rhestr o daliadau a ganiateir—neu y bydden nhw'n ei gwneud yn bosibl i'w newid—yn elwa ar y diogelwch ychwanegol y byddai'r weithdrefn uwchgadarnhaol yn ei ganiatáu: felly, o'r cadarnhaol i'r uwchgadarnhaol yn hyn o beth. O gofio bod y Gweinidog wedi ymrwymo i ymgysylltu'n llawn â rhanddeiliaid, nid wyf yn credu y byddai rhoi'r ymrwymiad hwn mewn statud drwy weithdrefn uwchgadarnhaol yn feichus. Caiff y farn hon hefyd ei dylanwadu gan ddibyniaeth y Gweinidog, ac, yn wir, dibyniaeth ehangach Llywodraeth Cymru, ar yr ymagwedd 'ymgynghori lle bo'n briodol' sylfaenol, ond mae'r ymagwedd hon yn ddiffygiol o ran tryloywder—dewis y Gweinidog yw hyn; nid ydym ni'n pennu'r telerau—ac efallai nad yw'n ennyn hyder yn y rhai y bydd y newidiadau y gellir eu gwneud drwy reoliadau yn effeithio arnynt. Felly, gallai'r pŵer i ddiwygio'r diffiniad o 'taliad a ganiateir' newid effaith nod cyffredinol y Bil fel y'i drafftiwyd ar hyn o bryd neu fyrhau'r rhestr taliadau a ganiateir, cynyddu nifer y troseddau a grëwyd gan y Bil—pethau sylweddol iawn.
Dylai rhanddeiliaid allweddol a phwyllgorau perthnasol y Cynulliad gael y cyfle i roi sylwadau ar reoliadau drafft a fyddai'n newid elfen arwyddocaol o'r ddeddfwriaeth. Y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol—. Ac rwy'n credu y dylid gwneud y rheoliadau drwy weithdrefn uwchgadarnhaol—felly, rwy'n cytuno gyda'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol ynghylch hynny—sy'n ei gwneud hi'n ofynnol i Lywodraeth Cymru ymgynghori â rhanddeiliaid cyn gosod y rheoliadau gerbron y Cynulliad Cenedlaethol. Byddai'r cyfnod ymgynghori hefyd yn rhoi amser i bwyllgorau perthnasol y Cynulliad ystyried y rheoliadau ar ffurf ddrafft. Felly, mae'n cryfhau'r weithdrefn gadarnhaol yn sylweddol drwy fynnu y ceir y lefel honno o ymgynghori ar y drafft. Felly, credaf ei fod yn sylweddol iawn.
Mae adran 13, ar y llaw arall, yn galluogi swyddog awdurdodedig awdurdod tai lleol i roi hysbysiad cosb benodedig i unigolyn os cred y swyddog hwnnw fod yr unigolyn wedi cyflawni trosedd o dan adran 2 neu adran 3 o'r Bil. Swm y gosb benodedig yw, ers cyfnod 2, £1,000. Mae is-adran 3 adran 13, yn rhoi pŵer i Weinidogion Cymru ddefnyddio rheoliadau i ddiwygio lefel hysbysiad cosb benodedig, a phŵer Harri'r VIII yw'r pŵer hwn, gan y bydd yn ei gwneud hi'n bosibl i ddiwygio adran 13 drwy is-ddeddfwriaeth. Ac, fel yn adran 7, mae'r Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a deddfwriaethol—ac, unwaith eto, rwy'n cytuno â nhw—yn credu y dylid gwneud rheoliadau adran 13 o dan y weithdrefn uwchgadarnhaol, sy'n sicrhau y bydd ymgynghori â rhanddeiliaid allweddol yn digwydd cyn newid swm y gosb benodedig. Maen nhw’n dadlau am hyn yn gyson pan fyddwch yn gosod cosb ac yna'n newid y gosb honno yn sylweddol. Felly, mae fy ngwelliant yn sicrhau bod unrhyw reoliadau a wneir o dan Atodlen 1 paragraff 2(4) o'r Bil yn agored i'r weithdrefn gadarnhaol.
Credaf yn eu hanfod, fod y rhain yn newidiadau pwysig, o bosibl, i'r hyn sydd ar hyn o bryd ar wyneb y ddeddfwriaeth ac sy'n gofyn am ymgynghori eang â rhanddeiliaid ac â'r pwyllgorau perthnasol. Felly, petai Llywodraeth yn y dyfodol eisiau cynyddu'r gosb benodedig o £1,000 i £5,000, er enghraifft, yn amlwg, byddai hynny'n eithriadol o arwyddocaol, a byddai ymgynghori ag asiantau gosod a landlordiaid ynghylch eu barn hwythau ar hynny ac, yn wir, beth fyddai barn tenantiaid, yn allweddol i sicrhau y byddai newid o'r fath—newid sylweddol, mewn gwirionedd—wedi ei brofi'n llawn. Fel y dywedais mewn ymateb i wrthbrofiad y Gweinidog i'r pwynt hwn yng Nghyfnod 2, pan fydd Gweinidog yn y Llywodraeth yn dweud—ac Aelodau'n dod yn ymwybodol o hyn—'Nid ydym yn credu y byddai x, y neu z yn ddefnydd da o'ch amser craffu'—felly, gwrandewch ar y Llywodraeth a gadewch i'r Llywodraeth ddweud wrthych ba fath o graffu sydd ei angen ar y ddeddfwrfa—mae angen i chi ei heglu hi rhag cyngor y Llywodraeth. Nid yw'n ddiduedd. Rwy'n credu ei bod hi'n deg i ni benderfynu. Os ydym ni eisiau buddsoddi'r amser hwnnw yn y broses graffu, ni ddylai benderfynu hynny. Ac, fel y dywedais, o ran lefel y dirwyon, mae hynny'n sylweddol iawn, iawn.
Nid yw hyn yn rhywbeth yr wyf yn ei awgrymu'n ddidaro; rwyf wedi cyfeirio at adroddiad y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol o'r dechrau, sydd ei hun yn ddewisol iawn, ac, yn wir, rydym yn canmol yr arfer lle y cymhwysir hynny hefyd. Mae'r Llywodraeth wedi gwrando ac wedi ei mabwysiadu mewn sawl lle, y weithdrefn gadarnhaol, ond ceir achlysuron pan fydd uwchgadarnhaol, sy'n caniatáu ymgynghoriad llawnach o lawer—a rhaid imi ddweud, rywsut, mae'r Llywodraeth yn cael ei hatal ar unwaith rhag ymgynghori â thenantiaid gan fod angen iddi ddefnyddio'r weithdrefn uwchgadarnhaol, ond os mai gweithdrefn breifat y Llywodraeth sydd dan sylw, yna rhywsut drwy hud a lledrith mae'n gallu ymgynghori â'r holl denantiaid ar unwaith, ond cyn gynted ag y bo hwnnw'n ymrwymiad statudol cyhoeddus, rhywsut neu'i gilydd mae dan fygythiad. A bod yn onest, nid wyf yn credu ei bod yn ddadl deilwng iawn mewn proses Cyfnod 3 sydd wedi bod yn broses dda iawn hyd yn hyn.