Diolch, Dirprwy Lywydd. Diben gwelliant 44 yw galluogi awdurdodau gorfodi i ddefnyddio'r hysbysiad cosb benodedig fel ffordd hefyd o ofyn am ad-dalu taliadau gwaharddedig a blaendaliadau cadw ar ran deiliaid contract. Cafodd y mater ei drafod yn helaeth, fel y dywedodd David Melding, yng Nghyfnod 2, ac mae'r sefyllfa yr un fath. Dylai'r prif lwybr ar gyfer adennill taliadau gwaharddedig fod drwy'r llys. Y peryg o gynnwys awdurdodau lleol yn y materion hyn, hyd yn oed pan roddwyd y pŵer iddynt wneud hynny yn hytrach na'u bod yn cael eu rhoi o dan ddyletswydd, yn tynnu eu sylw oddi ar gamau gorfodi eraill. Felly, y broblem gyntaf sydd gennyf â'r gwelliant hwn yw'r capasiti. Ni ddylem ni anghofio bod awdurdodau lleol yn gorfodi ystod eang o faterion tai, llawer ohonynt yn ymwneud â diogelwch a lles deiliaid contractau, yn ogystal â safonau cyffredinol eiddo yn y sector rhentu preifat. Mae'r rhain yn hanfodol bwysig ac yn berthnasol i bawb. Byddai galw arnynt bellach hefyd i orfodi'r darpariaethau o dan y Bil hwn. Unwaith eto, mae'r rhain yn berthnasol i holl ddeiliaid contract presennol a darpar ddeiliad contract, a po fwyaf o adnoddau y gellir eu rhoi i ymchwilio i droseddau, cyflwyno hysbysiadau cosb penodedig neu ddwyn achos i'r llysoedd, y lleiaf tebygol o ddigwydd fydd y sefyllfa y mae'r gwelliant yn ceisio mynd i'r afael â hi.

Yr ail fater yw un o arbenigedd, a phwy sydd yn y sefyllfa orau i ymgymryd â'r gwaith a ragwelir gan y gwelliant. Fy ymateb i hyn yw mai'r llys yw hwnnw, gan mai dyma lle y caiff yr anghydfodau contract eu dwyn. Mae gan y llysoedd y profiad a'r capasiti i ymdrin â'r math o anghydfod a allai ddeillio o fod taliad gwaharddedig wedi ei wneud neu flaendal cadw heb ei ad-dalu. Caiff fy marn i ar hyn ei chadarnhau gan y ffaith nad yw gwelliant 44 yn darparu ar gyfer gorfodi unrhyw ofyniad i ad-dalu. Mae'n eithaf tebygol felly y byddai anghydfodau yn dal i gael gwrandawiad yn y llys pe byddai'r landlord neu'r asiant yn dewis anwybyddu cais yr awdurdod tai lleol iddynt ad-dalu'r taliad gwaharddedig. Yn hynny o beth, nid yw'r gwelliant yn darparu unrhyw warant y byddai deiliad y contract yn cael y taliad gwaharddedig wedi'i ad-dalu, gan na fyddai unrhyw gosb am fethu â gwneud hynny a dim modd o'i gwneud yn ofynnol iddynt wneud hynny. Mae hyn yn ategu fy marn ei bod yn well i awdurdodau lleol gyfeirio eu hymdrechion i fannau eraill.

Fodd bynnag, rwy'n cydnabod yn llwyr fod angen sicrhau bod deiliaid contract yn cael eu cefnogi yn eu hymdrechion, os oes angen. Ar hyn o bryd, gall deiliaid contract geisio eu cyngor cyfreithiol eu hunain neu gallant gael cymorth diduedd am ddim gan Shelter Cymru, Cyngor ar Bopeth, neu UCM Cymru os ydynt yn fyfyrwyr. Mae'r sefydliadau hyn yn fedrus ac yn brofiadol iawn wrth ymdrin â chael iawndal i ddeiliaid contract. Ond, rwyf eisiau gwneud yn siŵr y gwneir y broses mor hawdd i'w dilyn â phosib i ddeiliaid contract. Yn hynny o beth, hoffwn dynnu sylw at welliant 26 a gyflwynwyd gan y Llywodraeth, sy'n gosod gofyniad ar awdurdodau tai lleol i gyfeirio a rhoi gwybodaeth i ddeiliaid contract a allai fod angen cymorth i gael ad-daliad o daliad gwaharddedig neu flaendal cadw, gan roi'r holl wybodaeth y mae ei hangen i ddeiliad contract, a'i roi mewn cysylltiad â sefydliadau sydd â phrofiad o ddarparu cyngor, cymorth a chefnogaeth a fydd yn y pen draw yn helpu deiliad contract i wneud hawliad yn y llys, pe byddai angen. Am y rhesymau hynny, rwy'n gofyn i'r Aelodau wrthod gwelliant 44.

Mae gwelliant 43 yn ceisio cynyddu ymhellach y gosb benodedig i £2,000. Roedd gwelliannau a wnaed yng Nghyfnod 2 yn ymateb i bryderon y gallai £500 fod yn rhy isel i fod yn gyfrwng atal effeithiol. Rwy'n credu'n gryf, ar £1,000, y gosodir yr hysbysiad cosb benodedig ar lefel resymol a bod cynyddu hwnnw eto yn annhebygol o newid ymddygiad unrhyw landlord neu asiant. Mae'n siŵr y gallai rhywun ddadlau y byddai swm uwch yn creu ffrwd gwneud refeniw ar gyfer yr awdurdod gorfodi. Fodd bynnag, ni ellir ond defnyddio arian a dderbynnir drwy hysbysiadau cosb benodedig at ddibenion swyddogaethau'r awdurdod sy'n ymwneud â gorfodi darpariaethau'r Ddeddf, felly nid oes fawr o werth gwneud y ddadl honno.

Efallai bod yr Aelodau yn edrych dros y ffin ar Ddeddf Ffioedd Tenantiaid 2019, a amlygwyd gan David Melding, sy'n dod i rym yn Lloegr yn ddiweddarach eleni. Ond mae eu trefniadau gorfodi nhw yn hollol wahanol i'n rhai ni, ac mae'r Ddeddf ei hun yn gwbl wahanol. Gadewch inni beidio ag anghofio bod dewis gan yr awdurdod gorfodi i fynd yn syth at erlyniad. O dan yr amgylchiadau hynny, gallai unigolyn a ganfyddir yn euog o drosedd wynebu dirwy ddiderfyn. Ein disgwyliad ni yw y bydd yr awdurdod gorfodi yn dewis y ffordd fwyaf priodol o weithredu—hysbysiad cosb benodedig neu erlyniad—yn seiliedig ar eu hasesiad o achos penodol. Wrth gwrs, canlyniad methu â chydymffurfio â darpariaeth yn y Ddeddf yn y pen draw, fel y gwnaeth David Melding ei gydnabod, fyddai o bosib colli trwydded yr asiant neu'r unigolyn, sydd, yn fy marn i, yn fwy o atalfa a dyma'r rheswm pam na fydd y rhan fwyaf o bobl yn cael eu hunain yn y sefyllfa hon.

Yn olaf, os daw hi'n amlwg nad yw'r hysbysiadau cosb benodedig yn gweithio fel dewis amgen cyflym a syml i erlyniad, sef yr hyn y bwriedir iddynt ei wneud, mae gennym y dewis o gynyddu lefel yr hysbysiad cosb benodedig o dan Adran 13(3) o'r Bil, pe byddai angen gwneud hynny yn y dyfodol. Y gwahaniaeth yw y byddai newid o'r fath yn seiliedig ar brofiad awdurdodau gorfodi a'r dystiolaeth o ba mor effeithiol, neu beidio, yw'r ddeddfwriaeth hon. Ar y sail honno, ni allaf gefnogi'r gwelliannau hyn ac rwy'n gofyn i'r Aelodau bleidleisio yn erbyn y ddau ohonynt.