Grŵp 10 yw hysbysiadau cosb benodedig. Y prif welliant yn y grŵp hwn yw gwelliant 43 a galwaf ar David Melding i gynnig a siarad am y prif welliant ac unrhyw rai eraill yn y grŵp.

Cynigiwyd gwelliant 43 (David Melding).

Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gynnig y ddau welliant yn y grŵp hwn, sef 43 a 44. Mae gwelliant 44 yn deillio o'r un gwelliant a gyflwynais yng Nghyfnod 2 ac mae'n adeiladu ar y gwelliannau y mae'r Llywodraeth eisoes wedi eu rhoi ar waith, gan gynyddu'r hysbysiad cosb benodedig o £500 i £1,000. Mae fy fersiwn yn cynyddu'r hysbysiad cosb benodedig o £1,000 i £2,000. Rwyf yn croesawu'r ffaith bod y Gweinidog wedi symud rhywfaint o ran polisi yma, ond credaf fod tystiolaeth glir o'r sector nad oedd y lefelau arfaethedig o gosbau penodedig yn ddigon uchel. Roedd yn eithaf cynhwysfawr yn ein tystiolaeth. Roedd yn syndod, yn wir, y cafwyd y fath unfrydedd ymhlith tenantiaid a landlordiaid ac asiantau. Nid wyf yn credu bod £1,000 yn ddigon, fodd bynnag, ac, yn hynny o beth, mae angen dull ataliol mwy cadarn yn y ddeddfwriaeth hon fel bod landlordiaid ac asiantau gosod amheus yn ymatal rhag unrhyw weithredu amhriodol gan anfon neges bwysig iawn.

Dywedodd y Gweinidog y byddai darpariaeth i adolygu lefel y gosb benodedig a'i chynyddu mewn rheoliadau. Yn wir, rwyf newydd gyfeirio at hynny'n gynharach. Ond credaf fod yn rhaid gosod y gosb benodedig gychwynnol ar lefel sy'n amlwg yn ataliad. Er, fel y dywedais, mae'r Gweinidog wedi symud ychydig—gadewch i ni gofio y sefydlwyd £500 fel y gost weinyddol i awdurdodau lleol, a'r model yno oedd adennill y costau hynny yn unig. Credaf fod y £500 ychwanegol a gynigir gan y Llywodraeth nawr yn cydnabod o leiaf y dylai fod elfen glir o atal y tu hwnt i'r costau gweinyddol, ond nid wyf yn credu bod mynd am y £1,000 yn ddigon. Felly mae £2,000, rwy'n credu, yn anfon neges gryfach, a gobeithio y bydd Aelodau'n cytuno.

Rwy'n cytuno â'r hyn a ddywed y Gweinidog mai'r ataliad pennaf yw'r perygl o golli trwydded Rhentu Doeth Cymru. Mae hynny, o safbwynt y landlord yn gosb pwerus iawn. Oherwydd hynny, rwy'n credu na fyddai gosod y gosb benodedig ar gyfradd uwch, megis £5,000 fel yn Lloegr, yn sicrhau'r cydbwysedd cywir, oherwydd y dylem ni gydnabod pwysigrwydd Rhentu Doeth Cymru yng Nghymru yn y ffordd yr ydym yn penderfynu ar y materion hyn. Rwy'n falch o gofnodi fy mod yn credu ei bod bellach yn system sy'n gweithredu'n ymarferol gyda mwy a mwy o effeithlonrwydd, ac mae'n rhan bwysig o'n model i gryfhau'r sector rhentu yng Nghymru a darparu marchnad decach.

Mae fy ail welliant, gwelliant 44, yn ceisio sicrhau bod taliadau gwaharddedig yn cael eu hadennill ar yr un pryd ag y telir hysbysiad cosb benodedig. Mae hyn, i mi, yn ganolog i'r ddeddfwriaeth. Y cyd-destun y tu ôl i'r Bil hwn yw bod pobl yn cael eu twyllo gan ffioedd na ellir eu cyfiawnhau, gan wneud eu costau tai yn fwy anfforddiadwy nag yr oedden nhw eisoes. I'r rhan fwyaf o bobl, y lleiaf y bydden nhw'n ei ddisgwyl o'r ddeddfwriaeth hon fyddai i ni wneud y ffioedd diegwyddor hynny'n anghyfreithlon ac i roi ar waith system ad-dalu sy'n datrys y broblem uniongyrchol ac atal y landlord rhag ymgymryd â gweithgaredd o'r fath eto yn y dyfodol. O ran y Bil ar hyn o bryd, nid yw ad-dalu ar unwaith yn bodoli. Gallai'r llys orchymyn bod y ffioedd yn cael eu had-dalu pan geir erlyniad llwyddiannus, ond pan na cheir unrhyw erlyniad, os nad yw ffi waharddedig yn cael ei ad-dalu gan y landlord neu asiant gosod, bydd rhaid i'r tenant geisio sicrhau'r taliad drwy'r llysoedd sifil. Ceir consensws—fe ddywedwn i gonsensws cryf iawn, aruthrol—ymhlith holl randdeiliaid y dylai unrhyw ffi waharddedig gael ei ad-dalu'n awtomatig, ac mae ymdeimlad yma bod angen i'r Bil wneud yr hyn y bwriedir iddo ei gyflawni. Ar hyn o bryd, nid yw'n gwneud hynny. Dadleuodd Cyngor ar bopeth ein bod angen—ac rwy'n dyfynnu—,

Dull hygyrch iawn o sicrhau iawndal, ac nad y llysoedd—ac eto rwy'n eu dyfynnu— o reidrwydd yw'r lle ar gyfer hyn.

Mae'n bwysig bod tenantiaid yn gallu adennill y ffioedd a godwyd yn anghyfreithlon yn y ffordd hawsaf posibl. Fel arall, ni fydd tenantiaid yn mwynhau manteision llawn y ddeddfwriaeth hon, sydd, unwaith eto, rwy'n credu, yn wrthnysig iawn. Felly rydym eisiau gweld y Bil yn cael ei ddiwygio fel bod gofyn i unrhyw daliad gwaharddedig gael ei ad-dalu pan fo hysbysiad cosb benodedig yn cael ei dalu. Nid wyf yn cael fy argyhoeddi gan dystiolaeth y Gweinidog a'i swyddogion ynghylch y mater hwn. Mae disgwyl i denantiaid fynd drwy'r broses gyfreithiol o adennill ffioedd a oedd yn cael eu codi'n anghyfreithlon yn afresymol ac yn annheg. Mae'n hepgoriad sylweddol o fewn y ddeddfwriaeth hon, a gobeithiaf y bydd y Cynulliad yn cytuno i lenwi'r bwlch hwn.

Rydym wedi nodi gyda diddordeb yn y Pwyllgor, bod adran 10 o'r Bil Ffioedd Tenantiaid yn Lloegr yn rhoi pŵer i'r awdurdod gorfodi fynnu ad-daliad y ffi waharddedig. Heb gyflwyno gwelliant tebyg yn y fan yma, bydd tenantiaid yng Nghymru o dan anfantais sylweddol o gymharu â thenantiaid yn Lloegr, ac nid wyf yn credu bod hyn yn dderbyniol. Dylem ni anelu at arferion gorau. Cefnogwch ein gwelliannau os gwelwch yn dda.

Yn amlwg, ni ddylem ni fod yn canfasio ar gyfer mwy o swyddi i'r canolfannau cyngor ar bopeth nac unrhyw asiantaethau cynghori eraill sy'n gorfod cynorthwyo tenantiaid sy'n agored i niwed i'w galluogi i lywio eu ffordd drwy'r system gyfreithiol, felly rwyf—. Mae David Melding yn gwneud rhai pwyntiau rhesymegol, ac rwy'n sylweddoli bod yna rai cymalau hwyrach i ddod yn ddiweddarach y mae'r Gweinidog yn eu cynnig i sicrhau bod yn rhaid i'r awdurdod gorfodi hysbysu Rhentu Doeth Cymru os nad yw'r landlord wedi cydymffurfio neu os yw wedi derbyn taliad gwaharddedig. Felly, hoffwn ddeall yn union sut mae Rhentu Doeth Cymru, ar y cyd â'r awdurdod lleol, yn mynd i sicrhau bod unrhyw landlord sy'n parhau i ofyn am daliad gwaharddedig ac nad yw wedyn yn ei ad-dalu yn gweld bod gormod yn y fantol i wneud hynny, a'i fod yn dychwelyd yr arian y mae wedi ei godi yn anghyfreithlon, os nad yw hynny drwy'r dull y mae David Melding yn ei awgrymu.

Galwaf ar y Gweinidog.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Diben gwelliant 44 yw galluogi awdurdodau gorfodi i ddefnyddio'r hysbysiad cosb benodedig fel ffordd hefyd o ofyn am ad-dalu taliadau gwaharddedig a blaendaliadau cadw ar ran deiliaid contract. Cafodd y mater ei drafod yn helaeth, fel y dywedodd David Melding, yng Nghyfnod 2, ac mae'r sefyllfa yr un fath. Dylai'r prif lwybr ar gyfer adennill taliadau gwaharddedig fod drwy'r llys. Y peryg o gynnwys awdurdodau lleol yn y materion hyn, hyd yn oed pan roddwyd y pŵer iddynt wneud hynny yn hytrach na'u bod yn cael eu rhoi o dan ddyletswydd, yn tynnu eu sylw oddi ar gamau gorfodi eraill. Felly, y broblem gyntaf sydd gennyf â'r gwelliant hwn yw'r capasiti. Ni ddylem ni anghofio bod awdurdodau lleol yn gorfodi ystod eang o faterion tai, llawer ohonynt yn ymwneud â diogelwch a lles deiliaid contractau, yn ogystal â safonau cyffredinol eiddo yn y sector rhentu preifat. Mae'r rhain yn hanfodol bwysig ac yn berthnasol i bawb. Byddai galw arnynt bellach hefyd i orfodi'r darpariaethau o dan y Bil hwn. Unwaith eto, mae'r rhain yn berthnasol i holl ddeiliaid contract presennol a darpar ddeiliad contract, a po fwyaf o adnoddau y gellir eu rhoi i ymchwilio i droseddau, cyflwyno hysbysiadau cosb penodedig neu ddwyn achos i'r llysoedd, y lleiaf tebygol o ddigwydd fydd y sefyllfa y mae'r gwelliant yn ceisio mynd i'r afael â hi.

Yr ail fater yw un o arbenigedd, a phwy sydd yn y sefyllfa orau i ymgymryd â'r gwaith a ragwelir gan y gwelliant. Fy ymateb i hyn yw mai'r llys yw hwnnw, gan mai dyma lle y caiff yr anghydfodau contract eu dwyn. Mae gan y llysoedd y profiad a'r capasiti i ymdrin â'r math o anghydfod a allai ddeillio o fod taliad gwaharddedig wedi ei wneud neu flaendal cadw heb ei ad-dalu. Caiff fy marn i ar hyn ei chadarnhau gan y ffaith nad yw gwelliant 44 yn darparu ar gyfer gorfodi unrhyw ofyniad i ad-dalu. Mae'n eithaf tebygol felly y byddai anghydfodau yn dal i gael gwrandawiad yn y llys pe byddai'r landlord neu'r asiant yn dewis anwybyddu cais yr awdurdod tai lleol iddynt ad-dalu'r taliad gwaharddedig. Yn hynny o beth, nid yw'r gwelliant yn darparu unrhyw warant y byddai deiliad y contract yn cael y taliad gwaharddedig wedi'i ad-dalu, gan na fyddai unrhyw gosb am fethu â gwneud hynny a dim modd o'i gwneud yn ofynnol iddynt wneud hynny. Mae hyn yn ategu fy marn ei bod yn well i awdurdodau lleol gyfeirio eu hymdrechion i fannau eraill.

Fodd bynnag, rwy'n cydnabod yn llwyr fod angen sicrhau bod deiliaid contract yn cael eu cefnogi yn eu hymdrechion, os oes angen. Ar hyn o bryd, gall deiliaid contract geisio eu cyngor cyfreithiol eu hunain neu gallant gael cymorth diduedd am ddim gan Shelter Cymru, Cyngor ar Bopeth, neu UCM Cymru os ydynt yn fyfyrwyr. Mae'r sefydliadau hyn yn fedrus ac yn brofiadol iawn wrth ymdrin â chael iawndal i ddeiliaid contract. Ond, rwyf eisiau gwneud yn siŵr y gwneir y broses mor hawdd i'w dilyn â phosib i ddeiliaid contract. Yn hynny o beth, hoffwn dynnu sylw at welliant 26 a gyflwynwyd gan y Llywodraeth, sy'n gosod gofyniad ar awdurdodau tai lleol i gyfeirio a rhoi gwybodaeth i ddeiliaid contract a allai fod angen cymorth i gael ad-daliad o daliad gwaharddedig neu flaendal cadw, gan roi'r holl wybodaeth y mae ei hangen i ddeiliad contract, a'i roi mewn cysylltiad â sefydliadau sydd â phrofiad o ddarparu cyngor, cymorth a chefnogaeth a fydd yn y pen draw yn helpu deiliad contract i wneud hawliad yn y llys, pe byddai angen. Am y rhesymau hynny, rwy'n gofyn i'r Aelodau wrthod gwelliant 44.

Mae gwelliant 43 yn ceisio cynyddu ymhellach y gosb benodedig i £2,000. Roedd gwelliannau a wnaed yng Nghyfnod 2 yn ymateb i bryderon y gallai £500 fod yn rhy isel i fod yn gyfrwng atal effeithiol. Rwy'n credu'n gryf, ar £1,000, y gosodir yr hysbysiad cosb benodedig ar lefel resymol a bod cynyddu hwnnw eto yn annhebygol o newid ymddygiad unrhyw landlord neu asiant. Mae'n siŵr y gallai rhywun ddadlau y byddai swm uwch yn creu ffrwd gwneud refeniw ar gyfer yr awdurdod gorfodi. Fodd bynnag, ni ellir ond defnyddio arian a dderbynnir drwy hysbysiadau cosb benodedig at ddibenion swyddogaethau'r awdurdod sy'n ymwneud â gorfodi darpariaethau'r Ddeddf, felly nid oes fawr o werth gwneud y ddadl honno.

Efallai bod yr Aelodau yn edrych dros y ffin ar Ddeddf Ffioedd Tenantiaid 2019, a amlygwyd gan David Melding, sy'n dod i rym yn Lloegr yn ddiweddarach eleni. Ond mae eu trefniadau gorfodi nhw yn hollol wahanol i'n rhai ni, ac mae'r Ddeddf ei hun yn gwbl wahanol. Gadewch inni beidio ag anghofio bod dewis gan yr awdurdod gorfodi i fynd yn syth at erlyniad. O dan yr amgylchiadau hynny, gallai unigolyn a ganfyddir yn euog o drosedd wynebu dirwy ddiderfyn. Ein disgwyliad ni yw y bydd yr awdurdod gorfodi yn dewis y ffordd fwyaf priodol o weithredu—hysbysiad cosb benodedig neu erlyniad—yn seiliedig ar eu hasesiad o achos penodol. Wrth gwrs, canlyniad methu â chydymffurfio â darpariaeth yn y Ddeddf yn y pen draw, fel y gwnaeth David Melding ei gydnabod, fyddai o bosib colli trwydded yr asiant neu'r unigolyn, sydd, yn fy marn i, yn fwy o atalfa a dyma'r rheswm pam na fydd y rhan fwyaf o bobl yn cael eu hunain yn y sefyllfa hon.

Yn olaf, os daw hi'n amlwg nad yw'r hysbysiadau cosb benodedig yn gweithio fel dewis amgen cyflym a syml i erlyniad, sef yr hyn y bwriedir iddynt ei wneud, mae gennym y dewis o gynyddu lefel yr hysbysiad cosb benodedig o dan Adran 13(3) o'r Bil, pe byddai angen gwneud hynny yn y dyfodol. Y gwahaniaeth yw y byddai newid o'r fath yn seiliedig ar brofiad awdurdodau gorfodi a'r dystiolaeth o ba mor effeithiol, neu beidio, yw'r ddeddfwriaeth hon. Ar y sail honno, ni allaf gefnogi'r gwelliannau hyn ac rwy'n gofyn i'r Aelodau bleidleisio yn erbyn y ddau ohonynt.     

Diolch. David Melding i ymateb i'r ddadl.

Diolch, Dirprwy Lywydd. Wyddoch chi, ar adegau penodol yng Nghyfnod 3, rydym ni'n mynd at wraidd y mater, ac mae'r ddeddfwriaeth hon, y Bil hwn, i fod i ymwneud â diogelu tenantiaid rhag taliadau anghyfreithlon. Yr un peth nad yw'n ei wneud yn effeithlon yw ad-dalu taliad anghyfreithlon, ac rwy'n credu y byddai unrhyw un sy'n gwylio hyn mewn penbleth. O leiaf yn Lloegr, beth bynnag fo'r diffygion y mae'r Gweinidog yn eu gweld yno, mae'n ymdrechu i wneud hynny.

Cyfeiriodd y Gweinidog at fy ngwelliant i ac, wyddoch chi, awgrymodd nad oedd ganddo'r pŵer i gael ei orfodi o hyd. Wel, o leiaf mae ar y statud, a gallech chi fod wedi cyflwyno gwelliant i sicrhau ei fod yn cael ei gryfhau o ran ei ddarpariaethau gorfodi. Mae gennych chi'r holl rym yna y tu ôl i chi o ran eich gallu i ddeddfu a chynghori, ond rydych chi wedi dewis peidio â gwneud hynny. Ac rwy'n credu ei bod hi'n gwbl wrthnysig, y bydd gennym ni bellach system lle mae'n rhaid i denantiaid orfod mynd trwy system gyfreithiol astrus sydd eisoes yn rhan o'r broblem. Nid oes ganddyn nhw'r hyder na'r modd, yn aml, yn ariannol i ddechrau ar hynny. Hyd yn oed pe byddent yn gallu cael cyngor, nid ydyn nhw o reidrwydd yn mynd i fod yn ymwybodol ohono na theimlo'n ddigon cryf i ysgwyddo'r cyfrifoldeb. Efallai eu bod yn ofni'r adnoddau a fydd yn eu herbyn o ran y landlord neu'r asiant.

Rwyf yn diolch i Jenny Rathbone am yr hyn yr wyf yn casglu yw cymorth, i'r graddau y gall Aelodau'r meinciau cefn ei roi o dan y chwip. Gwn nad yw'n hawdd. Ond rwy'n credu ei bod yn sefyllfa drist nad yw'r diffyg canolog hwn wedi'i ddatrys gan y Llywodraeth. Roedd angen dull cyflym ac effeithlon arnom ni er mwyn datrys hyn. Dyna pam y gwnaethom ni gyflwyno cosbau penodedig, fel nad yw'r troseddwyr eu hunain yn mynd trwy weithdrefn llys llawn, ond rydym yn derbyn egwyddor wahanol iawn o ran y tenantiaid, ac mae'n ddrwg gennyf, rwy'n credu bod hynny'n wrthnysigrwydd sydd wedi mynd yn rhy bell. Mae'n gamweithredol.

Yr ail bwynt, o ran maint y gosb benodedig, sef ei phennu ar £2,000 yn hytrach na £1,000. Rwy'n cydnabod bod £1,000 yn well na £500. Mae'n cynnwys elfen o atal, oherwydd mae'n mynd y tu hwnt i'r costau gweinyddol. Ond, wyddoch chi, yn y Pwyllgor, clywsom gan landlordiaid ac asiantau gosod da nad oeddynt yn credu mai £500, na hyd yn oed £1,000, oedd y lefel y dylid ei phennu arni. Maen nhw eisiau marchnad deg. Maen nhw eisiau eu hamddiffyn eu hunain rhag gweithredwyr twyllodrus, oherwydd mae'r gweithredwyr twyllodrus yn tanseilio model busnes y rheini sydd yn y farchnad am y bwriadau gorau. A byddent yn croesawu £2,000, yn hytrach na £1,000. Wyddoch chi, nid yw £1,000 yn llawer o rwystr, yn fy marn i, mewn gwirionedd, oherwydd yr hyn sydd wedi digwydd yn y fan yma—wyddoch chi, yw gosod taliadau anghyfreithlon gan denantiaid sydd mewn sefyllfaoedd sy'n eu gwneud yn agored i niwed, sy'n chwilio am dai sydd weithiau'n brin, ac yna, wyddoch chi, y gwahaniaeth yn y berthynas pŵer, os dim byd arall. Ac rwy'n credu bod angen inni osod arwydd cryfach o lawer ar hyn o bryd. Rwy'n sylweddoli y gall gael ei newid yn y dyfodol gan reoliadau, ond rwy'n credu ei bod hi'n ddyletswydd ar y Cynulliad hwn i anfon neges gref, ac anogaf yr Aelodau, hyd yn oed ar y cam hwyr hwn, i gefnogi ein gwelliannau. Maen nhw'n amlwg yn cryfhau'r Bil, ac maen nhw wedi'u llunio i wneud hynny. Rwy'n credu y dylai pob plaid gefnogi'r diwygio mawr ei angen hwn i'r farchnad i'w gwneud yn fwy teg ac effeithlon. Rwy'n cynnig felly.

Diolch.

Y cwestiwn yw bod gwelliant 43 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y gwelliant 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Ni dderbynnir gwelliant 43.

Gwelliant 43: O blaid: 20, Yn erbyn: 28, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant

Gweinidog, gwelliant 14.

Cynigiwyd gwelliant 14 (Julie James).

Yn ffurfiol.

Y cwestiwn yw bod gwelliant 14 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Felly, derbynnir gwelliant 14.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

Gweinidog, gwelliant 15.

Cynigiwyd gwelliant 15 (Julie James).

Yn ffurfiol.

Y cwestiwn yw bod gwelliant 15 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? Na. Mae gwelliant 15 wedi'i dderbyn.

Derbyniwyd y gwelliant yn unol â Rheol Sefydlog 12.36.

David Melding, gwelliant 44.

Cynigiwyd gwelliant 44 (David Melding).

Rwy'n cynnig.

Cynnig. Y cwestiwn yw bod gwelliant 44 yn cael ei dderbyn. A oes unrhyw Aelod yn gwrthwynebu? [Gwrthwynebiad.] Felly, fe awn ymlaen i bleidlais electronig. Agorwch y bleidlais. Caewch y bleidlais. O blaid y cynnig 20, neb yn ymatal, 28 yn erbyn. Felly, ni dderbynnir gwelliant 44.

Gwelliant 44: O blaid: 20, Yn erbyn: 28, Ymatal: 0

Gwrthodwyd y gwelliant