Part of the debate – Senedd Cymru am 5:58 pm ar 19 Mawrth 2019.
Diolch ichi, Dirprwy Lywydd. Rwy'n falch o gynnig y ddau welliant yn y grŵp hwn, sef 43 a 44. Mae gwelliant 44 yn deillio o'r un gwelliant a gyflwynais yng Nghyfnod 2 ac mae'n adeiladu ar y gwelliannau y mae'r Llywodraeth eisoes wedi eu rhoi ar waith, gan gynyddu'r hysbysiad cosb benodedig o £500 i £1,000. Mae fy fersiwn yn cynyddu'r hysbysiad cosb benodedig o £1,000 i £2,000. Rwyf yn croesawu'r ffaith bod y Gweinidog wedi symud rhywfaint o ran polisi yma, ond credaf fod tystiolaeth glir o'r sector nad oedd y lefelau arfaethedig o gosbau penodedig yn ddigon uchel. Roedd yn eithaf cynhwysfawr yn ein tystiolaeth. Roedd yn syndod, yn wir, y cafwyd y fath unfrydedd ymhlith tenantiaid a landlordiaid ac asiantau. Nid wyf yn credu bod £1,000 yn ddigon, fodd bynnag, ac, yn hynny o beth, mae angen dull ataliol mwy cadarn yn y ddeddfwriaeth hon fel bod landlordiaid ac asiantau gosod amheus yn ymatal rhag unrhyw weithredu amhriodol gan anfon neges bwysig iawn.
Dywedodd y Gweinidog y byddai darpariaeth i adolygu lefel y gosb benodedig a'i chynyddu mewn rheoliadau. Yn wir, rwyf newydd gyfeirio at hynny'n gynharach. Ond credaf fod yn rhaid gosod y gosb benodedig gychwynnol ar lefel sy'n amlwg yn ataliad. Er, fel y dywedais, mae'r Gweinidog wedi symud ychydig—gadewch i ni gofio y sefydlwyd £500 fel y gost weinyddol i awdurdodau lleol, a'r model yno oedd adennill y costau hynny yn unig. Credaf fod y £500 ychwanegol a gynigir gan y Llywodraeth nawr yn cydnabod o leiaf y dylai fod elfen glir o atal y tu hwnt i'r costau gweinyddol, ond nid wyf yn credu bod mynd am y £1,000 yn ddigon. Felly mae £2,000, rwy'n credu, yn anfon neges gryfach, a gobeithio y bydd Aelodau'n cytuno.
Rwy'n cytuno â'r hyn a ddywed y Gweinidog mai'r ataliad pennaf yw'r perygl o golli trwydded Rhentu Doeth Cymru. Mae hynny, o safbwynt y landlord yn gosb pwerus iawn. Oherwydd hynny, rwy'n credu na fyddai gosod y gosb benodedig ar gyfradd uwch, megis £5,000 fel yn Lloegr, yn sicrhau'r cydbwysedd cywir, oherwydd y dylem ni gydnabod pwysigrwydd Rhentu Doeth Cymru yng Nghymru yn y ffordd yr ydym yn penderfynu ar y materion hyn. Rwy'n falch o gofnodi fy mod yn credu ei bod bellach yn system sy'n gweithredu'n ymarferol gyda mwy a mwy o effeithlonrwydd, ac mae'n rhan bwysig o'n model i gryfhau'r sector rhentu yng Nghymru a darparu marchnad decach.
Mae fy ail welliant, gwelliant 44, yn ceisio sicrhau bod taliadau gwaharddedig yn cael eu hadennill ar yr un pryd ag y telir hysbysiad cosb benodedig. Mae hyn, i mi, yn ganolog i'r ddeddfwriaeth. Y cyd-destun y tu ôl i'r Bil hwn yw bod pobl yn cael eu twyllo gan ffioedd na ellir eu cyfiawnhau, gan wneud eu costau tai yn fwy anfforddiadwy nag yr oedden nhw eisoes. I'r rhan fwyaf o bobl, y lleiaf y bydden nhw'n ei ddisgwyl o'r ddeddfwriaeth hon fyddai i ni wneud y ffioedd diegwyddor hynny'n anghyfreithlon ac i roi ar waith system ad-dalu sy'n datrys y broblem uniongyrchol ac atal y landlord rhag ymgymryd â gweithgaredd o'r fath eto yn y dyfodol. O ran y Bil ar hyn o bryd, nid yw ad-dalu ar unwaith yn bodoli. Gallai'r llys orchymyn bod y ffioedd yn cael eu had-dalu pan geir erlyniad llwyddiannus, ond pan na cheir unrhyw erlyniad, os nad yw ffi waharddedig yn cael ei ad-dalu gan y landlord neu asiant gosod, bydd rhaid i'r tenant geisio sicrhau'r taliad drwy'r llysoedd sifil. Ceir consensws—fe ddywedwn i gonsensws cryf iawn, aruthrol—ymhlith holl randdeiliaid y dylai unrhyw ffi waharddedig gael ei ad-dalu'n awtomatig, ac mae ymdeimlad yma bod angen i'r Bil wneud yr hyn y bwriedir iddo ei gyflawni. Ar hyn o bryd, nid yw'n gwneud hynny. Dadleuodd Cyngor ar bopeth ein bod angen—ac rwy'n dyfynnu—,
Dull hygyrch iawn o sicrhau iawndal, ac nad y llysoedd—ac eto rwy'n eu dyfynnu— o reidrwydd yw'r lle ar gyfer hyn.
Mae'n bwysig bod tenantiaid yn gallu adennill y ffioedd a godwyd yn anghyfreithlon yn y ffordd hawsaf posibl. Fel arall, ni fydd tenantiaid yn mwynhau manteision llawn y ddeddfwriaeth hon, sydd, unwaith eto, rwy'n credu, yn wrthnysig iawn. Felly rydym eisiau gweld y Bil yn cael ei ddiwygio fel bod gofyn i unrhyw daliad gwaharddedig gael ei ad-dalu pan fo hysbysiad cosb benodedig yn cael ei dalu. Nid wyf yn cael fy argyhoeddi gan dystiolaeth y Gweinidog a'i swyddogion ynghylch y mater hwn. Mae disgwyl i denantiaid fynd drwy'r broses gyfreithiol o adennill ffioedd a oedd yn cael eu codi'n anghyfreithlon yn afresymol ac yn annheg. Mae'n hepgoriad sylweddol o fewn y ddeddfwriaeth hon, a gobeithiaf y bydd y Cynulliad yn cytuno i lenwi'r bwlch hwn.
Rydym wedi nodi gyda diddordeb yn y Pwyllgor, bod adran 10 o'r Bil Ffioedd Tenantiaid yn Lloegr yn rhoi pŵer i'r awdurdod gorfodi fynnu ad-daliad y ffi waharddedig. Heb gyflwyno gwelliant tebyg yn y fan yma, bydd tenantiaid yng Nghymru o dan anfantais sylweddol o gymharu â thenantiaid yn Lloegr, ac nid wyf yn credu bod hyn yn dderbyniol. Dylem ni anelu at arferion gorau. Cefnogwch ein gwelliannau os gwelwch yn dda.