Part of the debate – Senedd Cymru am 3:45 pm ar 19 Mawrth 2019.
Wel, Llywydd, byddaf yn gwneud fy ngorau i fod mor gyflym ag y gallaf wrth ateb y cwestiynau hynny. Wrth gwrs, mae David Rees yn llygad ei le fod ein porthladdoedd yn cael eu heffeithio gan y model tariff y mae'r Llywodraeth wedi ei awgrymu ar draws Ynys Iwerddon. Mae hi wedi bod yn gyfnod hir o addysgu Gweinidogion y DU ynghylch y ffaith bod gennym ni borthladdoedd yng Nghymru a'r gwaith pwysig y maen nhw'n ei wneud. Ac mae'n gywir yn dweud y byddai'r awgrym presennol yn niweidiol i borthladdoedd Cymru, oherwydd ei bod yn anochel y bydd nwyddau'n teithio o'r de i'r gogledd ac yn dod i mewn i'r DU o ran ogleddol Iwerddon.
O ran y DUP, gwelaf fod Prif Weinidog yr Alban wedi ysgrifennu at Lywodraeth y DU y prynhawn yma, yn nodi'r pryderon y byddem ni yn sicr yn eu rhannu ynghylch y ffordd y mae adroddiadau o drafodaethau gyda'r DUP yn ymddangos, gyda'r DUP rywsut yn cael sedd wrth y Bwrdd mewn trafodaethau masnach. Mae'n gwbl syfrdanol, Llywydd, y gellid gwneud unrhyw awgrym o'r fath ag un blaid wleidyddol nad yw hyd yn oed mewn llywodraeth mewn unrhyw le yn y Deyrnas Unedig ac i esgeuluso gweinyddiaethau yng Nghymru ac yn yr Alban. Yr awgrymiadau parhaus y gellid arllwys mwy o arian eto i lawr llwnc y DUP—rwy'n falch fod cyni ar ben mewn un rhan o'r Deyrnas Unedig, ond mae'n annheg yn y bôn ac yn gwbl groes i'r datganiad polisi ariannu bod arian yn cael ei drosglwyddo i un rhan o'r Deyrnas Unedig ar gyfer cyfrifoldebau sy'n cael eu rhannu yn rhywle arall. Ac mae hynny'n cynnwys Lloegr, yn ogystal â Chymru a'r Alban.
O ran llywodraeth leol, mae ein trafodaethau gyda nhw yn canolbwyntio ar fwyd, bwyd arbennig mewn ysgolion, bwyd mewn cartrefi gofal preswyl, bwyd ar gyfer pobl hŷn sy'n dibynnu ar ofal cartref, a gwneud yn siŵr, pe bai Brexit heb gytundeb, bod systemau ar waith i amddiffyn y mwyaf agored i niwed.
Yng nghyswllt y gwasanaeth iechyd, rydym ni am y tro cyntaf, rwy'n credu, bellach wedi gorfod neilltuo arian mewn perthynas â Brexit heb gytundeb. Byddwch wedi clywed fy nghyd-Aelod, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd, yn siarad am warws yr ydym ni wedi gorfod ei ddefnyddio yng Nghasnewydd. Rydym ni'n gwneud hynny oherwydd ei bod hi'n angenrheidiol diogelu buddiannau gwasanaeth iechyd Cymru a chleifion Cymru rhag Brexit heb gytundeb.
A wnaiff Brexit llwgrwobrwyol y Prif Weinidog lwyddo? Y ffordd y mae hi'n ceisio'n barhaus i ddarbwyllo pobl i fynd i'r lobi i'w chefnogi, oherwydd fel arall gallai rhywbeth hyd yn oed gwaeth ddigwydd—wel, mae'n gêm o fentro a hapchwarae, ac ni ddylai ein dyfodol ni gael ei negodi yn y ffordd honno mewn gwirionedd. A oes modd ymddiried yn y Prif Weinidog? Wel, rwy'n credu yr adroddais i'r Siambr yr wythnos diwethaf, pan oeddwn ym Mrwsel yn ystod ein gwyliau hanner-tymor, fe'm trawyd gan ba mor gadarn y datganodd cyfeillion da i Gymru a'r Deyrnas Unedig eu cred bod gweithredoedd y Prif Weinidog yn cefnogi gwelliant Brady wedi tanseilio ffydd mewn modd sylfaenol iawn. Fe wnaeth hi gefnogi gwelliant yn erbyn y cytundeb yr oedd hi wedi dod iddo gyda'r Undeb Ewropeaidd. Sut allen nhw deimlo'n hyderus yn parhau i negodi gyda rhywun a oedd yn barod i wneud hynny?
Mae deddfwriaeth sydd ei angen yma yn dibynnu, fel y dywedodd David Rees, ar offerynnau statudol y mae'n rhaid eu llywio drwy Dŷ'r Cyffredin. Rydym ni yn barod. Rydym ni'n ffyddiog ein bod yn y lle cywir; mae pa un a ydyn nhw yn fater gwahanol.
Ac yn olaf, ynglŷn â gwelliant Hilary Benn, Dirprwy Lywydd, a gaf i ddweud wrthych chi am rywbeth a ddigwyddodd i mi, sydd fwy neu lai yn unigryw yn fy mhrofiad fy hun? Roeddwn yn curo wrth ddrysau yn isetholiad Casnewydd nos Iau ddiwethaf, fel llawer o Aelodau yma yn ddiau hefyd. Curais wrth ddrws a daeth dyn at y drws a dywedodd ar unwaith wrthyf, 'rhaid i chi ddod i mewn, rhaid i chi ddod i mewn.' Nid oes gennyf syniad beth yr oeddwn i wedi'i wneud, ond yr hyn yr oedd eisiau imi ei wneud oedd gweld canlyniad y bleidlais ar welliant Hilary Benn. Felly, roeddwn yn sefyll yn ei ystafell fyw ac fe welais i'r peth yn digwydd, ac rwy'n gwbl o'r un farn â chi yn ei gylch. Roedd yn ennyd pan allai Tŷ'r Cyffredin fod wedi meistroli'r broses hon, ac roedd colli'r bleidlais honno gan ddwy bleidlais, rwy'n credu, yn siomedig iawn i'r rhai ohonom ni a oedd yn gobeithio bod honno'n eiliad pryd gellid bod wedi cychwyn ar lwybr gwahanol.