3. Datganiad gan y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: Y Bil Plant (Diddymu Amddiffyniad Cosb Resymol) (Cymru)

Part of the debate – Senedd Cymru am 3:20 pm ar 26 Mawrth 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie Morgan Julie Morgan Labour 3:20, 26 Mawrth 2019

(Cyfieithwyd)

Bydd y ddeddfwriaeth hon nid yn unig yn diddymu'r amddiffyniad ond bydd yn cefnogi newid diwylliannol ehangach yng Nghymru ac yn ei gwneud yn gwbl glir i bawb—i blant, rhieni a gweithwyr proffesiynol—fod cosbi plant yn gorfforol yn annerbyniol mewn unrhyw amgylchiad. Nid yw Llywodraeth Cymru yn dadlau y dylid gadael llonydd i blant wneud fel y mynnant. Mae angen rhywfaint o ddisgyblaeth ar bob plentyn a chael terfynau call wrth iddyn nhw dyfu i fyny. Ond nid yw cosbi corfforol yn rhan o ddisgyblu plant na gosod y terfynau hynny. Nid fydd y Bil hwn yn atal oedolion rhag gofalu am blant. Ni fydd y Bil yn ymyrryd â gallu'r rhieni i rwystro plentyn yn gorfforol rhag niwed—i'w atal rhag rhedeg i'r ffordd, i'w helpu gyda gweithgareddau o ddydd i ddydd, fel gwisgo amdano, neu o ran hylendid a glanweithdra. Ni fydd yn eu rhwystro rhag defnyddio dulliau eraill yn lle cosb gorfforol i gadw disgyblaeth a mynd i'r afael ag ymddwyn yn wael.

Ac rwy'n siŵr, wrth i'r Bil fynd rhagddo drwy ei gyfnodau craffu, y ceir dadl iach o ran y dystiolaeth ynghylch a yw cosbi corfforol yn niweidiol i blant ac ar agweddau'r rhieni. Er hynny, rwyf i o'r farn na ellir goddef defnyddio cosb gorfforol, waeth pa mor ysgafn, yn fath o ddisgyblaeth nac am unrhyw reswm arall. Ond, eisoes, mae'r agweddau tuag at gosbi plant yn gorfforol yn newid yng Nghymru. Fe aiff hi'n llai derbyniol o dipyn i beth. Plant yw aelodau mwyaf bregus ein cymdeithas ac nid oes dim yn bwysicach na'u diogelwch a'u lles nhw. Er bod y prif gyfrifoldeb am fagu plant yn parhau gyda'r rhieni, mae gan Lywodraeth Cymru swyddogaeth benodol iawn o ran creu'r math o gymdeithas y gall plant dyfu i fyny ynddi mewn amgylchedd diogel a hapus sy'n eu meithrin nhw.

Wrth ddatblygu'r ddeddfwriaeth hon, ystyriwyd yn ofalus bob ymateb i'r ymgynghoriad a gynhaliwyd gennym y llynedd a'r amrywiaeth o ymchwil rhyngwladol ar y pwnc hwn. Mae hyn yn cynnwys yr adolygiad gan Ganolfan Polisi Cyhoeddus Cymru, a ddaeth i'r casgliad bod y rhan fwyaf o'r ymchwilwyr yn y maes yn dyfarnu bod cydbwysedd y dystiolaeth yn ddigonol i gefnogi'r honiad y gall unrhyw gosb gorfforol mewn unrhyw sefyllfa fod yn niweidiol i ddatblygiad plentyn.

Yn hytrach na gwella ymddygiad plant, nododd fod y ffordd y mae rhieni yn defnyddio cosb gorfforol fel arfer yn gysylltiedig ag ymddygiad gwrthgymdeithasol ac ymddygiad annymunol gan blant fel arall.

Mae'r potensial ar gyfer trin rhieni fel troseddwyr yn rhywbeth sydd wedi cael ei drafod a'i godi gyda mi ar sawl achlysur. Rwy'n dymuno bod yn glir: nid yw diddymu'r amddiffyniad ynddo'i hunan yn mynd i wneud rheini'n droseddwyr nac unrhyw unigolyn arall; eu gweithredoedd nhw yn ôl y gyfraith yw'r peth pwysig. A'n bwriad ni yw tynnu mwy o bobl i mewn i'r system cyfiawnder troseddol. Ond, drwy ddiddymu'r amddiffyniad, efallai y bydd rhai rhieni sy'n cosbi eu plant yn gorfforol, ac y caiff yr heddlu neu'r gwasanaethau cymdeithasol wybod am hynny, yn cael eu cyhuddo o drosedd mewn amgylchiadau lle na fyddai hynny'n digwydd ar hyn o bryd oherwydd ceir amddiffyniad y gallan nhw ei ddefnyddio.

Mae'r Llywodraeth hon yn sylweddoli pa mor bwysig yw sicrhau bod y rhieni'n cael yr wybodaeth, y cymorth a'r cyngor ar amrywiaeth o bynciau, gan gynnwys dewisiadau cadarnhaol yn hytrach na chosbi corfforol. Rydym yn gwneud hyn drwy nifer o ffyrdd, gan gynnwys ein hymgyrch 'Magu Plant. Rhowch Amser Iddo', ymwelwyr iechyd, gweithwyr proffesiynol eraill a'n rhaglenni i gefnogi teuluoedd, Dechrau'n Deg a Theuluoedd yn Gyntaf. A byddwn yn adeiladu ar hyn yn rhan o raglen cymorth ochr yn ochr â'r ddeddfwriaeth, oherwydd, i fod yn wirioneddol effeithiol, mae'n rhaid i'r Bil hwn fod yn gysylltiedig ag ymgyrch wybodaeth sydd wedi cael ei chynllunio'n dda.

Os caiff y Bil ei basio, os caiff ei basio yn y Cynulliad hwn, bydd bod digon o amser rhwng y Cydsyniad Brenhinol a dechreuad y ddeddfwriaeth ar gyfer cynnal ymgyrch gyhoeddus.

Mater arall a godwyd gyda mi yw'r effaith bosibl ar yr heddlu, ar y gwasanaethau cymdeithasol ac ar eraill, a chredaf fod yn rhaid i ni—ac rydym wedi edrych yn ofalus ar yr hyn a ddigwyddodd pan gyflwynwyd deddfwriaeth debyg yn Seland Newydd. Efallai y bydd cynnydd i'w weld mewn galwadau i'r heddlu ac atgyfeiriadau gwasanaethau cymdeithasol o ganlyniad i hyn. Ond mae'n anodd rhagweld yr effaith oherwydd nid oes unrhyw gynsail yn y DU o ddiddymu'r amddiffyniad ac mae'r dulliau cyfredol o adrodd a chofnodi yn ei gwneud hi'n anodd cael gwaelodlin gywir o weithgarwch fel y mae ar hyn o bryd. Byddwn yn parhau i weithio'n agos gyda'r heddlu, Gwasanaeth Erlyn y Goron a'r gwasanaethau cymdeithasol, ac rydym yn gweithio gydag awdurdodau lleol i gasglu data i fonitro effaith y Bil.

Dirprwy Lywydd, rwy'n ymfalchïo fy mod i'n gallu cyflwyno'r Bil hwn i'r Cynulliad heddiw. Rwy'n edrych ymlaen yn fawr at weithio gyda'r Aelodau a'r Pwyllgor Craffu dros y misoedd nesaf wrth i'r Bil fynd rhagddo. Rwy'n gobeithio y bydd gennym ni gefnogaeth yr Aelodau ar draws y Siambr i amddiffyn plant ac amddiffyn hawliau plant yng Nghymru. Diolch.