Part of 5. Cwestiynau Amserol – Senedd Cymru am 3:18 pm ar 27 Mawrth 2019.
Diolch am eich ateb cryno, Weinidog, ac rwy'n deall yn iawn pam mai chi sy'n ymateb i'r cwestiwn hwn yn hytrach na'r Prif Weinidog.
Hoffwn hefyd ymddiheuro i deulu Carl Sargeant a Jack Sargeant, oherwydd yn amlwg, ni chafodd y Siambr hon yr atebion roeddent eu hangen ac roedd y teulu'n teimlo bod yn rhaid iddynt fynd i'r llys i gael y dyfarniad hwn heddiw. Mae hwn yn ddyfarniad damniol, a dweud y lleiaf. Mae'n dweud bod gweithred anghyfreithlon wedi'i chyflawni—dyna'r dyfarniad. Mae'n nodi tri maes yn benodol. Mae'n dweud nad oedd gan yr Ysgrifennydd Parhaol ryddid i weithredu wrth sefydlu'r ymchwiliad hwn, er gwaethaf datganiad ar ôl datganiad, a chyfeiriaf at un ar 18 Medi, lle dywedodd y Prif Weinidog ar y pryd
'Nid wyf i wedi ymyrryd â'r protocol o gwbl.'
Mae hynny wedi'i gofnodi, a cheir llawer o ddatganiadau eraill tebyg.
Dywed ail gasgliad y dyfarniad heddiw na chyflawnodd yr Ysgrifennydd Parhaol y paratoadau ar gyfer yr ymchwiliad ar wahân i swyddfa'r Prif Weinidog, er bod y cyn Brif Weinidog wedi dweud yn glir fod yr ymchwiliad a gynhaliwyd gan yr Ysgrifennydd Parhaol yn ymchwiliad hyd braich ac nad oedd ganddo ef na'i swyddfa unrhyw fewnbwn iddo o gwbl.
A'r trydydd pwynt a'r pwynt olaf yw bod gan y Prif Weinidog ar y pryd reolaeth dros y broses; yn wir, i bob pwrpas, cafodd y gair olaf a rheolaeth ar ffurf derfynol y protocol gweithredol. Mae hwnnw'n ddyfarniad damniol sut bynnag yr edrychir arno. Hoffwn wybod sut yn union y bydd Llywodraeth Cymru'n bwrw ymlaen â'i hymateb. Rwy'n derbyn mai dim ond ers ychydig oriau y cafwyd y dyfarniad hwn, ond mae angen inni ddeall yn glir sut rydym yn mynd i gael eich ymateb i'r farn hon. Mae angen inni ddeall pa ymgysylltiad y byddwch yn ei gael gyda theulu'r Sargeantiaid yn arbennig, i sicrhau y gellir datrys y materion hyn fel y gall yr ymchwiliad fynd rhagddo, ac fel nad oes yn rhaid i'r mater fynd drwy'r llysoedd, a fyddai'n golygu bod y Llywodraeth yn cael ei llusgo drwy'r llysoedd eto. Ac yn drydydd, hoffwn weld pa gamau a gymerir i sicrhau bod gwahaniad clir rhwng y Llywodraeth ac annibyniaeth y gwasanaeth sifil, oherwydd yn bwysig yma, yr Ysgrifennydd Parhaol yw gwarcheidwad yr annibyniaeth honno, ac mae'r dyfarniad hwn yn dangos yn glir fod yr annibyniaeth honno wedi'i pheryglu. A chredaf y gallwch roi rhywfaint o sicrwydd inni heddiw ynglŷn â sut y byddwch yn ymateb i ni, ond mae arnom angen yr amserlen honno fel nad yw hyn yn cael ei anghofio. Fel y dywedais, mae hwn yn ddyfarniad damniol, ac mae'r teulu'n haeddu llawer gwell gennym ni fel sefydliad a gennych chi fel Llywodraeth.