—yn dweud yr un peth, a dof at hynny. Ac wrth gwrs, mae Rhondda Cynon Taf hefyd yn pentyrru £152 miliwn o gronfeydd wrth gefn defnyddiadwy. Mae eraill, fel Cyngor Sir Powys, fy ardal awdurdod lleol fy hun, yn gorfod mantoli eu cyfrifon ar ôl blynyddoedd o doriadau i'w cyllideb. Felly, a oes angen newid y fformiwla ariannu? Oes, yn bendant. A'r newid mwyaf arwyddocaol yn y fformiwla ariannu honno yn fy marn i yw bod angen i'r newid roi ystyriaeth i'r newid poblogaeth sylweddol yn oedran ei phoblogaeth hŷn.

Rhagfynegiad y Swyddfa Ystadegau Gwladol ar gyfer Powys yw y bydd gostyngiad o 7 y cant rhwng 2014 a 2039. Gyda llaw, dyma'r gostyngiad mwyaf a ragwelwyd  o blith y 22 ardal awdurdod lleol. Ond yn ystod yr un cyfnod, mae'r boblogaeth hŷn ym Mhowys, y rhai dros 75 oed, yn mynd i gynyddu o 11 y cant fel y mae yn awr i 23 y cant yn 2039. Felly, erbyn 2039, mae'r Swyddfa Ystadegau Gwladol yn rhagweld y bydd chwarter poblogaeth Powys dros 75 mlwydd oed, ac mae honno'n gyfradd sy'n sylweddol uwch na'r hyn a ragwelir ar gyfer y cyfartaledd cenedlaethol yn 2039. Pam felly? Caiff ei briodoli'n bennaf i'r ffaith bod pobl eisiau ymddeol i Bowys. Pam? Oherwydd ei bod hi'n rhan brydferth iawn o'r wlad—hi yw'r sir brydferthaf yn y DU. Mae pobl eisiau ymddeol i'r ardal. Ond mewn rhai blynyddoedd ar ôl ymddeol i'r ardal, mae yna ganlyniad, wrth gwrs, i'r boblogaeth honno sy'n heneiddio. Nid wyf yn meddwl bod angen imi fynd i ormod o fanylder ynglŷn â hynny: mae'r rhesymau'n amlwg. [Torri ar draws.] Wel, os yw Joyce Watson am imi fanylu ar hynny, mae cost i'r gwasanaethau cymdeithasol. Mae pawb ohonom yn gwybod mai'r gost fwyaf i awdurdod lleol yw ei gyllideb gwasanaethau cymdeithasol, ac os oes ganddynt boblogaeth hŷn mae'r cynnydd sydd ei angen i gyllideb y gwasanaethau cymdeithasol yn mynd i fod yn sylweddol. Nid yw'r fformiwla ariannu yn ystyried hynny, a dyna'n union pam ein bod yn gofyn am adolygiad annibynnol o'r fformiwla gyllido.

Darparodd Age Cymru friff da iawn ar fy nghyfer yn gynharach yr wythnos hon, gan dynnu sylw at bwysigrwydd cyfleusterau cymunedol a thrafnidiaeth gyhoeddus am ddim ar gyfer darparu cyfleoedd rhyngweithio cymdeithasol i fynd i'r afael ag unigrwydd a hyrwyddo iechyd a lles pobl hŷn er mwyn iddynt barhau i fod yn egnïol ac i gadw eu hannibyniaeth. Ac wrth gwrs, mae hyn yn hynod bwysig mewn ardaloedd gwledig. Os ydych chi'n gweithredu gwasanaethau mewn ardaloedd gwledig iawn, mae bob amser yn mynd i gostio llawer mwy i hynny ddigwydd, ac mae'r gost honno—. Er enghraifft, pan oedd Joyce Watson yn sôn am lyfrgell y Trallwng yr wythnos o'r blaen. Mae'r llyfrgell honno'n cael ei hisraddio oherwydd y setliad ariannol gwael y mae Cyngor Sir Powys yn ei gael o'r grant bloc gan Lywodraeth Cymru, ac mae hynny o ganlyniad i'r fformiwla annheg.