Part of the debate – Senedd Cymru am 6:05 pm ar 27 Mawrth 2019.
Dywedwyd wrthym ninnau hefyd fod yr ymgyrch o blaid Brexit yn seiliedig ar gelwyddau. Wel, mae sawl ochr i wirionedd, fel y gwyddom, a nodweddir pob ymgyrch etholiadol ar y ddwy ochr neu bob ochr gan gamystumiadau, gorliwio, camliwio ac ie, gan gelwydd llwyr. Beth am y 3 miliwn o swyddi y byddwn yn eu colli hyd yn oed pe baem yn ystyried y posibilrwydd o adael yr UE, neu ragfynegiad y Trysorlys ei hun pe bai gan y cyhoedd yr hyfrdra i bleidleisio dros Brexit, heb sôn am gwblhau'r broses, y byddai diweithdra yn y wlad hon yn codi i 800,000 ddwy flynedd yn ôl, ac ers hynny, wrth gwrs, mae wedi haneru a bellach mae gennym y lefelau isaf o ddiweithdra ers 45 mlynedd.
Cofiaf yn dda pan oeddem yn trafod mynd i mewn i'r Undeb Ewropeaidd fel y mae yn awr, 50 mlynedd yn ôl, dywedwyd mai marchnad gyffredin oedd hi ac nad oedd ganddi ddim i'w wneud ag undeb gwleidyddol o gwbl ac nad oedd gan Brydain ddim i'w ofni—nid oedd yn ddim mwy nag ardal fasnach rydd mewn gwirionedd gydag ychydig o fanion ychwanegol dibwys. A chofiaf Edward Heath yn dweud er mwyn cael ei fwyafrif—fe basiodd gyda mwyafrif o wyth, mewn gwirionedd, yn Nhŷ'r Cyffredin ar y cynnig allweddol; roeddwn yno y tu allan ar y pryd; fe'i cofiaf yn glir iawn—dywedodd nad oedd yn fwriad gan Lywodraeth y dydd i fynd â Phrydain i mewn i'r Gymuned Economaidd Ewropeaidd, fel yr oedd ar y pryd, heb gydsyniad brwd y Senedd a'r bobl. Wel, ni wnaethant ymgynghori â'r bobl gan nad oedd ym maniffesto'r Ceidwadwyr, hyd yn oed yn etholiad 1970, a chafodd ei wthio drwodd yn sgil y chwip mwyaf didostur, fel y dywedais eiliad yn ôl, ar fwyafrif o wyth yn y bleidlais dyngedfennol. Ni chafwyd cydsyniad brwd, a dyna pam y mae'r ddadl hon wedi llusgo yn ei blaen am yr holl flynyddoedd hyn.
Yn y cyfamser, wrth gwrs, rydym wedi cael nifer o gytuniadau sydd wedi ehangu cymhwysedd y sefydliadau Ewropeaidd ac wedi lleihau rôl seneddau cenedlaethol, gan gynyddu pŵer technocratiaid anetholedig ar draul y rhai a gafodd eu swyddi yn sgil eu hethol gan y bobl. Ac ni fu erioed refferendwm ym Mhrydain ar unrhyw un o'r rheini, er cael addewid i'r perwyl hwnnw o bryd i'w gilydd.
Gadewch i ni edrych yn ôl ar gytuniad Lisbon ei hun, a gâi ei alw'n wreiddiol yn gyfansoddiad Ewropeaidd. Os yw'n gyfansoddiad Ewropeaidd, mae'n gwrthbrofi'r syniad nad yw'r UE byth yn mynd i ddatblygu'n rhyw fath o uwchwladwriaeth ffederal; dyna oedd ei holl bwynt yn y lle cyntaf. Dyna oedd Monnet a Schuman ei eisiau yn ôl yn y 1940au, ond nid yw'r bobl erioed wedi cael lleisio barn. Ac addawodd Gordon Brown refferendwm ac yna fe'i gwadodd iddynt, ac mae'r Ceidwadwyr wedi gwneud yn union yr un peth, hyd nes y gorfodwyd David Cameron gan UKIP, yn gwasgu ar ASau Torïaidd a oedd ofn colli eu seddau i addo un, gan arwain yn y pen draw at y rheswm pam ein bod yn dadlau ynglŷn â hyn heddiw.
Felly, gwelodd sylfaenwyr yr UE, Monnet a Schuman, fod democratiaeth yn broblem, oherwydd yn y 1930au roedd unbeniaid wedi llwyddo i ennyn emosiynau ymhlith y dorf, ac felly roeddent yn meddwl pe baech yn caniatáu i'r bobl benderfynu i bwy i roi awenau grym, fod hynny'n beth gwael iawn ac felly, roedd democratiaeth yn broblem. Ateb yr 1940au i broblem y 1930au ydoedd, a dyna pam y mae strwythur yr UE fel y mae. Mae gennym gomisiwn anetholedig a benodir am bum mlynedd, gyda Chyngor y Gweinidogion wedi'i ethol yn anuniongyrchol tu hwnt drwy systemau llywodraethol yr aelod-wladwriaethau unigol, ac nid oes unrhyw ffordd o ddwyn y bobl hyn i gyfrif, am fod yr aelodaeth yn newid drwy'r amser. Nid oes gennym etholiadau ar gyfer Ewrop gyfan. Nid oes unrhyw ffordd y gallwch gael gwared ar Lywodraeth yr Undeb Ewropeaidd, a dyna pam ein bod wedi cyrraedd lle'r ydym heddiw lle mae mwyafrif o bobl Prydain eisiau gadael yr UE.
A'r gwleidyddion sy'n amharod i dderbyn hynny sy'n peri'r anawsterau. Roedd 49 o'r 60 Aelod yn y Cynulliad hwn cefnogi aros yn yr UE. Roedd 480 o'r 650 o Aelodau Seneddol yn cefnogi aros, a'u castiau'n ceisio amddifadu pobl y wlad hon o'r hyn y pleidleisiasant o'i blaid drwy fwyafrif ddwy flynedd a hanner yn unig yn ôl sy'n gyfrifol am yr holl ffraeo y clywn amdano.
Ond yr hyn a ddarganfuwyd gennym yn y blynyddoedd diwethaf, fodd bynnag, yw pa mor ddibwynt oedd y blaid Dorïaidd fel cyfrwng i ddarparu Brexit. Fe wnaethant sbarduno erthygl 50 heb gynllun; nid ydynt wedi gwneud dim ers hynny i baratoi ar gyfer bywyd y tu allan i'r UE; eu polisi mewn enw yw gadael y farchnad sengl, yr undeb tollau ac awdurdodaeth Llys Ewrop; nid ydynt wedi gwneud dim i adeiladu'r seilwaith a'r cyfleusterau sydd eu hangen ar wledydd annibynnol i reoli eu masnach, a dylai hynny i gyd fod wedi dechrau yn 2016—nid yw wedi dechrau eto. Dylem fod wedi gwneud hynny i gyd erbyn cwblhau proses erthygl 50. Mae proses erthygl 50 wedi'i chwblhau i bob pwrpas oherwydd ein bod wedi gorfod gofyn am estyniad, ond ni wnaed unrhyw beth gan Lywodraeth y dydd i'n paratoi ar gyfer bywyd y tu allan i'r UE. Felly, fe fyddai'n costio mwy inni nag y byddai angen iddo ei wneud pe baem yn gadael heb gytundeb yr wythnos hon, ond nid yw hynny'n fai ar Brexit; bai'r ffaith bod gennym Brif Weinidog sydd eisiau aros yn yr UE a Chabinet sydd eisiau aros yn yr UE mewn Tŷ'r Cyffredin sydd eisiau aros yn yr UE, ac sydd wedi bod yn benderfynol o geisio rhwystro ewyllys pobl Prydain, ac ydw, rwy'n credu bod hynny'n bradychu'r ffydd sydd gan yr etholwyr ynddynt. Credaf fod y Prif Weinidog bob amser wedi bwriadu i'r broses hon fethu, a dyna pam nad yw wedi gwneud y paratoadau hynny.
Dylai negodiadau ynghylch cytundeb masnach yn y dyfodol fod wedi dechrau yn 2016. Nid ydynt wedi dechrau dair blynedd yn ddiweddarach hyd yn oed, ac mae'n amlwg o'r cytundeb ein bod wedi talu £39 biliwn i fod yn gaeth yn yr UE am gyfnod amhenodol, heb lais, heb bleidlais, heb feto, heb ryddid unochrog i adael. Rydym mewn lle gwaeth nag yr oeddem ar yr adeg y cafodd erthygl 50 ei sbarduno. Mae'n heddwch Carthaginaidd heb ryfel, testun gwaradwydd digyffelyb i Brydain a brad yn erbyn Brexit. Ni yw'r bumed economi fwyaf yn y byd, yr wythfed wlad weithgynhyrchol fwyaf, mae gennym Saesneg fel iaith fyd-eang, Llundain fel canolfan ariannol fwyaf y byd, mae gennym ddiffyg masnach enfawr gyda'r UE, rydym yn talu swm enfawr mewn cyfraniadau cyllidebol, ac mae'r UE yn crebachu fel grym ym masnach y byd. Rwy'n synnu—hwn yw fy mhwynt olaf—fod y blaid Dorïaidd yn y lle hwn wedi dileu ein cynnig,
'Yn gresynu bod yr UE... wedi cymryd pŵer oddi ar seneddau cenedlaethol etholedig', na wnaiff nodi bod
'fetoau cenedlaethol... wrth ffafrio pleidlais y mwyafrif' wedi dod yn y drefn reolaidd o fewn yr UE, ac nad yw'n derbyn bod
'y prosiect Ewropeaidd yn rym di-baid, yn cael ei hyrwyddo gan sefydliadau parhaol yr UE' ac nad yw'n galw
'ar Lywodraeth y DU i ganolbwyntio ei holl ymdrechion ar ddod i gytundeb masnach rydd'.
Mae hynny'n dweud popeth sydd angen i chi ei wybod am y Blaid Dorïaidd fel cyfrwng ar gyfer Brexit ac fel plaid sydd â bwriadau da ac ewyllys da i gyflawni'r hyn y pleidleisiodd pobl Prydain drosto ddwy flynedd a hanner yn ôl, ac rwy'n annog y Cynulliad felly i bleidleisio o blaid ein cynnig y prynhawn yma.