Part of the debate – Senedd Cymru am 4:53 pm ar 2 Ebrill 2019.
Diolch am y sylwadau a'r cwestiynau. Fe wnes i gydnabod beth amser yn ôl bod endometriosis yn gyflwr cyffredin sydd ddim yn cael llawer o sylw na chydnabyddiaeth. Fel y dywedwch, rydym yn ddeall y bydd yn effeithio ar tua un o bob 10 o fenywod yn ystod eu hoes. Felly, nid yw'n gyflwr anghyffredin, ac mae her ynghylch lle mae angen arbenigedd arnom a lle mae rhan i'w chwarae gan y gwasanaeth cyffredinol o ran cyflwr sydd mor gyffredin â hwn. Dyna oedd un o'r rhesymau pam y penderfynais i greu’r grŵp iechyd menywod i edrych ar gwpl o faterion penodol sy’n effeithio’n bennaf ar fenywod. Felly, y ddau fater cyntaf y mae’r grŵp hwnnw wedi bod yn eu hystyried yw rhwyll a thâp ar gyfer prolaps y wain ac endometriosis—y rheini oedd y ddau fater cyntaf. Nawr, rwyf fi o'r farn, pe bai cyflyrau mor gyffredin â hynny wedi effeithio ar ddynion, na fydden nhw yn ôl pob tebyg wedi aros cyhyd i gael sylw a chynllun gweithredu. Felly, rwyf wedi creu’r grŵp i ddwyn ynghyd arbenigedd priodol ac i ganolbwyntio ar y materion hynny, ac rwyf newydd gyfarwyddo’r grŵp hwnnw hefyd i ystyried yr adroddiad gan y grŵp anymataliaeth ysgarthol—mae adroddiad Julie Cornish wedi cael ei dderbyn, ac rwyf wedi cyfarwyddo’r grŵp iechyd menywod i edrych ar hynny hefyd.
Mae’n fater o wneud yn siŵr bod yr hyn yr ydym ni’n ei ddysgu o bob un o'r meysydd hynny, gan gynnwys endometriosis, yn wir yn arwain at welliant ar draws y gwasanaeth, oherwydd nid yw'r rhain yn gyflyrau anghyffredin, felly rwy’n disgwyl i'r gwasanaeth ymdrin â nhw—felly, nifer cyfyngedig o gyflyrau, i weld gwelliant. Ond rwy'n disgwyl y bydd mwy o feysydd gweithgarwch wrth inni symud ymlaen, a gobeithio y gallwn benderfynu ar gynllun gwella sy’n ymddangos yn briodol ym mhob un o'r tri maes y mae’r grŵp yn eu hystyried ar hyn o bryd.