Part of the debate – Senedd Cymru am 4:56 pm ar 2 Ebrill 2019.
Ynglŷn â gwasanaethau y tu allan i oriau, mae gennym ni raglen ddiwygio gwasanaeth y tu allan i oriau. Mae wedi cyd-daro â chyflwyno 111 hefyd. Fel rydym ni wedi’i ddysgu wrth gyflwyno 111, rydym ni wedi dysgu mwy am sut i gefnogi’r gwasanaeth oriau arferol yn ogystal â’r gwasanaeth y tu allan i oriau, ac felly rwy’n credu, yn y mannau lle y gwelwch chi staffio 111, bod gwasanaeth y tu allan i oriau mwy cadarn, ac mae’n arwain yn ôl at eich pwynt cyntaf am yr amrywiaeth o weithwyr proffesiynol. Roedd pobl yn arfer cyfeirio at wasanaethau y tu allan i oriau fel 'meddyg teulu y tu allan i oriau'. Nawr, mae meddygon teulu’n rhan bwysig o'r tîm hwnnw, ond, mewn gwirionedd, mae cynnwys amrywiaeth o weithwyr proffesiynol eraill, gan gynnwys gweithiwr nyrsio proffesiynol, gan gynnwys fferyllydd, ac yn aml, rwy’n credu, mae’n ddigon posibl y byddwn ni’n gweld ymarferydd iechyd meddwl yn cael ei ychwanegu at hynny hefyd—felly, byddwch chi’n gweld hyn, ynghyd â gweithiwr cyffredinol fel parafeddyg, yn rhan o dîm o wahanol weithwyr proffesiynol a fydd yn rhan o'r gwasanaeth y tu allan i oriau hwnnw, ac felly rwy’n disgwyl i’r her a welwn yng Nghymru gael ei hadlewyrchu ar draws gweddill y DU o ran gwasanaethau y tu allan i oriau, ac mae hynny'n mynd yn ôl at ddiwygiad blaenorol y contract meddygon teulu.
Dydw i ddim yn credu y bydd hi’n bosibl, nac yn wir yn ddefnyddiol, ceisio dweud y dylech chi orfodi pob meddyg teulu yn ôl i wneud gwaith y tu allan i oriau fel y byddai hen gontract yn gofyn iddo ei wneud. Felly, a dweud y gwir rwy’n credu ein bod ni’n adeiladu gwell gwasanaeth gyda chymysgedd gwahanol o weithwyr proffesiynol, ac mae St John's yn enghraifft dda o ward rithwir—y gwaith a ddechreuodd yn ne Powys, ward rithwir ddrwgenwog Aberhonddu—ac mae'n beth da gweld hynny'n cael ei gyflwyno, oherwydd ei fod yn fater o werthfawrogi cyfraniad y gwahanol weithwyr gofal iechyd proffesiynol a’r ffaith ei bod hi’n gwneud gwaith y gweithwyr gofal iechyd proffesiynol hynny’n fwy pleserus, am eu bod yn sylweddoli eu bod yn darparu gofal gwell ac yn defnyddio eu hadnoddau’n well. Ac, yn hollbwysig, mae wedi gwella gwaith tîm yn fawr hefyd, rhwng meddygon teulu yn ogystal â rhwng y meddyg teulu ac aelodau eraill o'r tîm gofal iechyd. Ceir mwy o werthfawrogi'r hyn y gall pobl eraill ei wneud, ac mae hynny’n agwedd gadarnhaol ar ddod i weithio yma yng Nghymru, oherwydd rwy’n disgwyl y byddwn yn raddol yn gweld mwy a mwy o bobl yn disgrifio sut y maen nhw'n gweithio yn yr un modd, ac mae'n sicr wedi effeithio ar sut y caiff pobl eu hyfforddi, hefyd, sy’n gam cadarnhaol go iawn hefyd.
Ac, ynglŷn â’ch pwynt am fferyllwyr, fel y nodais, bydd yr ymgyrch yn cychwyn yn fuan ar gyfer maes fferyllwyr. Cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig yn gynharach yr wythnos hon ynghylch buddsoddi mwy mewn fferylliaeth ac edrych ymlaen at drafodaethau pellach gyda nhw am eu contract, ac am y rhan y gallant ei chwarae a sut y gallai, ac y dylai fferylliaeth chwarae mwy o ran wrth ddarparu gofal iechyd lleol. Bydd hynny ynddo'i hun, rwy’n credu, yn helpu gyda’r cyfleoedd daearyddol sy'n bodoli. Mae nifer o feddygon wedi mynd allan ac wedi siarad yn gadarnhaol am eu rhan nhw o Gymru a'r cyfle mewn meddygaeth yno, ond hefyd am y cyfleoedd hamdden eraill sy'n bodoli mewn rhannau helaeth o'r wlad, ac mae hynny'n cynnwys y Cymoedd, lawn cymaint â’r gogledd a’r gorllewin hefyd.