Part of the debate – Senedd Cymru am 3:25 pm ar 30 Ebrill 2019.
Wel, nid oedd unrhyw beth newydd yn y datganiad heddiw, ond rwy'n dal i groesawu'r cyfle i gael dadl ar y mater hwn, gan ei fod yn tynnu sylw at ffolineb llwyr safbwynt y Blaid Lafur ar y cytundeb y mae arni ei eisiau gyda'r UE, wedi'i chrynhoi mewn un frawddeg yn y datganiad, sy'n dweud eu bod eisiau cyfaddawd sydd angen cynnwys ymrwymiad o leiaf i Undeb Tollau parhaol yn ychwanegol at ac yn arddel ymrwymiadau Chequers o ran cyfliniad rheoleiddiol.
Wel, am sefyllfa hurt yw hynny. Byddwn yn parhau'n ddarostyngedig i benderfyniadau a wneir gan yr UE, ond lle nad ydym ni wedi cael unrhyw fodd i gymryd rhan ac nad ydym mi wedi cael pleidlais arnyn nhw. Mae'r Comisiwn—. Mae gennym ni ar hyn o bryd un Comisiynydd o 28. Cyngor y Gweinidogion—. Mae gennym ni 8.5 y cant o'r pleidleisiau ar benderfyniadau pleidleisio mwyafrifol amodol ac mae gennym ni oddeutu 10 y cant o'r seddi yn Senedd Ewrop. Petaem ni'n gadael yr UE ar y math o drefniadau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u hamlinellu heddiw, ni fyddai gennym ni bleidleisiau o gwbl ar unrhyw un o'r penderfyniadau hynny, ac eto byddem yn ddarostyngedig i ba benderfyniadau bynnag y byddai'r UE yn eu gwneud. Nid yw hynny, beth bynnag ydyw, yn Brexit. Ac mae hyn, rwy'n credu, yn tynnu sylw at ragrith sylfaenol safbwynt y Blaid Lafur, gan eu bod yn honni eu bod eisiau parchu canlyniad y refferendwm pan fo nhw ar y llaw arall yn ymrwymo i bolisi sydd mewn gwirionedd yn creu'r gwrthwyneb llwyr i adael yr UE ac eithrio yn y sefyllfa hyd yn oed yn fwy niweidiol lle na allwn ni ddylanwadu o gwbl ar benderfyniadau y mae gennym ni ar hyn o bryd o leiaf rhan fach i'w chwarae ynddyn nhw.
A gadewch i ni fod yn gwbl sicr na fyddai gan yr UE unrhyw ddiddordeb o gwbl mewn gwneud penderfyniadau a fyddai o fudd i ni ac yn wir, yn aml iawn, byddai ganddi bob diddordeb mewn gwneud y gwrthwyneb er mwyn ffafrio eu haelod-wladwriaethau eu hunain dros fuddiannau Prydain. Byddem ni mewn gwirionedd mewn sefyllfa waeth na mae Twrci ynddi ar hyn o bryd, ond o leiaf mae Twrci'n barod i dderbyn y cywilydd hwnnw gan fod awydd arni, yn ddamcaniaethol o leiaf, bod yn aelod o'r UE, ond byddem ni i'r gwrthwyneb; byddem ar fin gadael, felly pam ar y ddaear y byddem ni eisiau gwneud yr ymrwymiadau hynny pan fyddem ni yn gyfreithiol y tu allan i'r UE? Mae'n mynd at wraidd yr hyn y dylai gadael yr UE i gyd fod yn ymwneud ag ef—adfer rheolaeth, gwneud penderfyniadau drosom ni ein hunain, gwneud ein deddfau ein hunain a chael pobl Prydain, yn y pen draw, fel y corff sofran sy'n pennu'r ffordd y mae Llywodraethau'n ymddwyn. Oherwydd bod y Comisiwn Ewropeaidd wedi ei gwneud hi'n gwbl glir beth yw ystyr yr undeb tollau. Mae'n ymwneud â system o reolau cyffredin—rwy'n dyfynnu o un o'u dogfennau—sy'n mynd y tu hwnt i: yr Undeb tollau fel y cyfryw—gyda'i dariff cyffredin—ac sy'n ymestyn i bob agwedd ar bolisi masnach, megis masnach ffafriol, rheolaethau iechyd ac amgylcheddol, y polisïau amaethyddol a physgodfeydd cyffredin, diogelu ein buddiannau economaidd drwy gael offerynnau di-dariff a mesurau polisi cysylltiadau allanol.
Mae hynny'n bopeth sydd wrth wraidd masnach a byddem yn ildio hynny i gyd o dan gynigion y Blaid Lafur. Mewn gwirionedd, byddem yn wladwriaeth gaeth, fel y mae Boris Johnson wedi ei ddweud o'r blaen. Ac fel y dywedodd Mervyn King, cyn-lywodraethwr Banc Lloegr, mae dadleuon o blaid aros yn yr UE ac mae dadleuon o blaid gadael yr UE, ond nid oes achos o gwbl dros roi'r gorau i'r buddion o aros heb gael y manteision o adael. A dyna'n union fyddai polisi Llafur yn ei olygu.
Ac onid yw'r Cwnsler Cyffredinol yn cytuno â mi bod y tariff tollau y mae eisiau inni ymrwymo ein hunain iddo am byth yn dreth ar y tlodion mewn gwirionedd, yn dreth ar bobl sy'n gweithio? Mae treth o 15 y cant ar ddillad ac esgidiau sy'n cael eu mewnforio, er enghraifft, treth o 11.5 y cant ar goffi, treth o 17 y cant ar orennau, na allwn ni eu tyfu yn y wlad hon yn unman, mwy nag y gallwn ni dyfu coffi. Ac mae llawer o dariffau di-synnwyr hefyd. Mae tariff o 1.7 y cant ar gleddyfau, cytlasau, bidogau, gwaywffyn a gweiniau; treth o 15 y cant ar feiciau un olwyn. Nawr, wn i ddim faint o fygythiad yw mewnforio beiciau un olwyn i'r diwydiant gwneud beiciau ym Mhrydain, ond ni allaf weld unrhyw gyfiawnhad dros hynny o gwbl. Mae treth o 4.7 y cant hyd yn oed ar ymbarelau gyda choesau telesgopig. Mae 12,160 o'r beichiau hurt hyn ar bobl sy'n gweithio. Ond hefyd, wrth gwrs, mewn sawl ffordd arall, ceir trethi ar fwyd ac angenrheidiau eraill bywyd—Treth Ar Werth o 5 y cant ar danwydd gwres canolog, er enghraifft. Mae'r rhain i gyd yn bethau sy'n mynd i daro'r tlotaf galetaf, a dyna mae'r Blaid Lafur yn ymrwymo ei hun iddo.
Felly, rwyf yn cytuno â'r Cwnsler Cyffredinol ar un ystyr: mai trychineb y sefyllfa yr ydym ni wedi'i chyrraedd yn awr—a dywedodd hyn wrth ateb llefarydd y Ceidwadwyr—yw nad yw Theresa May wedi gwneud unrhyw baratoadau o gwbl ar gyfer ymdopi â'r dryswch a fyddai yn anochel yn dod yn sgil trefniant o ymadael heb gytundeb. Dylem ni fod wedi treulio'r tair blynedd diwethaf yn llunio, yn fras, ein cytundebau masnach â gweddill y byd. Nid ydym ni hyd yn oed wedi dechrau'r broses honno. A hefyd fe ddylem ni fod wedi dechrau ar y broses o sefydlu'r seilwaith technegol ar gyfer sut i ymdopi â llif masnach ar draws ffiniau'r Deyrnas Unedig, gyda chyfundrefn dariff os byddai un yn cael ei gosod. Ond hefyd—a fy mhwynt olaf yw hyn—rhan annatod o'r hyn y mae'r Blaid Lafur yn ei gynnig yw polisi mewnfudo agored parhaol, i bob pwrpas, gan fod hynny hefyd yn rhan hanfodol o'r pedwar rhyddid y mae'r farchnad sengl yn ei olygu.