6. Dadl Plaid Cymru: Byrddau Iechyd

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:06 pm ar 8 Mai 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Darren Millar Darren Millar Conservative 4:06, 8 Mai 2019

(Cyfieithwyd)

Gallwn fod wedi rhestru unrhyw un o'r rheini a byddai wedi bod yn union yr un fath. Ac fe'n sicrhawyd yng ngogledd Cymru, pan gyhoeddwyd yr adroddiad ar fethiannau Tawel Fan, mai hwnnw fyddai'r olaf o'i fath oherwydd y byddech yn mynd i'r afael â'r problemau hynny. Gwnaethoch ddatganiad ar ôl datganiad yn sgil cyhoeddi adroddiad Tawel Fan y byddai pethau'n newid, na fyddem byth yn gweld y fath beth eto, ac eto dyma ni, bedair blynedd yn ddiweddarach, gyda bwrdd iechyd Betsi Cadwaladr yn dal i fod mewn mesurau arbennig, yn dal i fethu darparu gwasanaethau o ansawdd priodol, o ran ei ofal iechyd meddwl yn bendant, a sefyllfa lle nodwyd methiannau bron yn union yr un fath mewn gwasanaethau eraill, y tro hwn ar gyfer babanod ifanc a'u mamau yng Nghwm Taf.  

Beth sydd ei angen i'n gwasanaeth iechyd gwladol ddysgu gwersi, i newid arferion a chyflawni'r gwelliannau sydd angen inni eu gweld? Nid yw'n mynd i newid heblaw ein bod yn newid y rheini sydd ar frig y sefydliad. Ac mae Helen Mary Jones, yn ddigon priodol, wedi tynnu sylw at y ffaith mai chi, fel y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol yma yng Nghymru sydd â'r cyfrifoldeb yn y pen draw. Cawsoch gyfrifoldeb dros y sefyllfa mesurau arbennig ym mwrdd iechyd Betsi Cadwaladr. Fe ysgwyddoch chi'r cyfrifoldeb hwnnw, a phob tro y byddem yn mynegi pryderon ynglŷn â'r diffyg cynnydd, roeddech yn canu'r un hen gân eich bod wedi egluro eich bod am weld gwelliant. Wel, nid yw geiriau ar eu pen eu hunain yn sicrhau'r math o welliant sydd angen i ni ei weld. Mae pobl am gael gwasanaeth iechyd yng Nghymru sy'n atebol am ei fethiannau, lle mae pobl yn cyfaddef ac yn derbyn cyfrifoldeb pan fydd pethau'n mynd o chwith. Ond mae arnaf ofn ein bod yn eich gweld chi, Weinidog, yn cymryd y clod yn rhy aml yn y Siambr hon pan fydd pethau'n mynd yn iawn ac yn golchi'ch dwylo pan fydd pethau'n mynd o chwith yn ein gwasanaeth iechyd gwladol. Dyna beth a welsom, ac nid oes amheuaeth mai dyna y byddwch yn ceisio ei wneud heddiw. Os nad ydych yn derbyn eich cyfrifoldeb am y methiannau hyn a'ch cyfrifoldeb am fethu datrys y sefyllfa yng ngogledd Cymru, mae arnaf ofn nad ydym byth yn mynd i weld y newid sydd ei angen arnom, a dyna pam nad oes gennyf unrhyw hyder ynoch i gyflawni'r gwelliannau sydd angen inni eu gweld yn ein gwasanaeth iechyd.  

Nid wyf yn amau nad oes nifer yn y Siambr hon a fyddai am eich gweld yn parhau yn eich rôl, ond mae arnaf ofn fy mod wedi colli hyder yn eich gallu i wneud y swydd benodol hon, a chredaf fod pobl yng ngogledd Cymru, pobl yng Nghwm Taf a phobl mewn mannau eraill yn y wlad yn haeddu gwell. Ac os caf ddweud hefyd, lle mae gennych uwch-arweinwyr mewn sefydliad sydd â methiannau ofnadwy, credaf y dylai prif weithredwyr a chadeiryddion ymddiswyddo, ac os na fyddant yn ymddiswyddo, dylent gael eu diswyddo, heb unrhyw daliadau, heb unrhyw becynnau ymddeol mawr, dylent fynd. Pan fydd bwrdd yn methu yn ei drefniadau llywodraethu sylfaenol, dylai'r person sy'n gyfrifol am y trefniadau llywodraethu hynny yn y bwrdd, y cadeirydd, adael. Pan fydd prif weithredwr yn methu dangos yr arweinyddiaeth sydd ei hangen i bennu'r diwylliant mewn sefydliad, i'w wneud yn agored ac yn dryloyw ac i ddysgu o gamgymeriadau, dylai fynd. Nid ydym wedi gweld unrhyw ymddiswyddiadau am y mathau hyn o fethiannau, a hoffwn weld pobl yn derbyn cyfrifoldeb. Mae'n hen bryd i ni weld gwasanaeth iechyd atebol yng Nghymru. Nid oes gennym un ar hyn o bryd o dan eich arweinyddiaeth chi.