Part of the debate – Senedd Cymru am 5:05 pm ar 14 Mai 2019.
Diolch, Llywydd dros dro. A gaf i groesawu'r datganiad, ond hefyd y ffordd y mae'n cael ei fframio—nid dim ond hyrwyddo seiclo a cherdded y mae'n ei wneud, ond mae yng nghyd-destun yr argyfwng sydd gennym gyda'r newid yn yr hinsawdd, mae'n ymwneud â'r argyfwng gordewdra sydd gennym ni, ac mae'n ymwneud â phroblemau ansawdd aer? Oherwydd rwyf o'r farn mai dyna'r cyd-destun cywir, ac, mewn gwirionedd, os gwnawn ni hyn yn iawn, mae'n fuddugoliaeth lwyr ar draws yr holl agendâu hynny, a byw'n iach, a ffyrdd o fyw iachach, a mynd i'r afael â phethau fel, yng Nghwm Llynfi, lle ceir gwahaniaeth o 20 mlynedd mewn hyd oes rhwng pen uchaf Cwm Llynfi a gwaelod Cwm Llynfi. Mae hynny'n anhygoel, a rhan o hyn yw'r hyn yr ydym yn bwriadu ymdrin ag ef.
Rwy'n croesawu'r pwyslais ar gapasiti oherwydd bod hynny'n sicr yn wir yn fy awdurdod i, sydd â record dda o ran teithio llesol, ond, yn anffodus, mae Trafnidiaeth Cymru wedi dwyn ymaith yr unigolyn allweddol a sbardunodd yr agenda teithio llesol, ac rydym yn cael trafferthion nawr, mewn gwirionedd, i recriwtio'r unigolyn â'r sgiliau iawn nad yw'n beiriannydd priffyrdd yn unig. Felly, tybed beth y gellir ei wneud i helpu'r awdurdodau lleol hynny i sicrhau bod y bobl iawn hynny ar gael yn awr, â'r set sgiliau gywir, sy'n gallu datblygu teithio llesol yn ogystal â deall beth sydd ei angen ar beirianwyr hefyd, ond gall wneud yr ymgynghori a'r ymgysylltu â'r gymuned. Ac ar y sail honno, tybed sut y mae awdurdodau lleol fel Pen-y-bont ar Ogwr yn manteisio ar yr arbenigedd ehangach y tu allan i'r awdurdod lleol y mae'n sôn am ei ddatblygu o ran y cymorth hwn ar draws yr holl awdurdodau lleol ar gyfer pobl sy'n gallu gwneud yr ymgynghoriadau hynny â phobl nad ydyn nhw ar hyn o bryd yn teithio drwy gerdded a beicio.
A'm cwestiwn olaf ar hyn yw: gyda rhai o'r gwahanol ddulliau ariannu a nodwyd gan y Gweinidog yn ei ddatganiad ac mewn ymatebion, a fyddai hynny'n cynnwys awdurdodau lleol a fyddai'n cyflwyno cynigion, er enghraifft, i ddatblygu mwy o ysgolion fel Ysgol Hamadryad, rhai sydd nid yn unig wedi adeiladu'r seilwaith—fel yr ydym wedi'i wneud ym Mhen-coed yn ddiweddar gyda'n hysgolion yr unfed ganrif ar hugain—ond wedyn wedi gweithio gydag ysgolion i ddweud, 'Rydym ni am fynd ymhellach; rydym ni'n mynd i sbarduno newid diwylliannol, gan weithio gyda rhieni, llywodraethwyr, y gymuned leol, ond rydym ni hefyd yn mynd i ddweud wrth rieni, "Bydd gennym ni gontract sy'n dweud mai dyma sut yr ydych chi'n dod â'ch plentyn i'r ysgol—nid mewn car ond drwy ddulliau eraill".' A fyddai'r arian a ddarparwyd, neu a fyddai rhan ohono, mewn gwirionedd ar gael i ysbrydoli awdurdodau lleol blaengar i ddatblygu'r mathau hynny o bethau, fel nad dim ond un Ysgol Hamadryad sydd gennym ni ond yn sydyn, erbyn diwedd y tranche hwn, 30 neu 40?