Diolch. Agorodd Gweinidog yr wrthblaid, Janet Finch-Saunders, y ddadl drwy dynnu sylw at yr angen i gydnabod a chefnogi oedolion ifanc sy'n ofalwyr yng Nghymru, i gydnabod adroddiadau annibynnol, a chydnabod argymhellion blaengar y Ceidwadwyr Cymreig ar gyfer sicrhau cyfiawnder cymdeithasol i ofalwyr ifanc yng Nghymru. Fel y dywedodd, ni ddylai oedolion ifanc sy'n ofalwyr fod o dan anfantais, cael eu stigmateiddio neu ddioddef bwlio. Dywedodd fod dros 21,000 o'r oedolion ifanc sy'n ofalwyr yng Nghymru rhwng 14 a 25 oed, ac yn darparu cymorth a chefnogaeth i deuluoedd a ffrindiau. Mewn gwirionedd, cyfeiriodd y Gweinidog at ffigur uwch o 29,000 sy'n darparu gofal am awr neu fwy.

Yn ôl yr ymchwil 'Time to be Heard Wales' gan Ymddiriedolaeth y Gofalwyr, gwelwyd bod oedolion ifanc sy'n ofalwyr yn colli neu'n colli rhan o 48 o ddyddiau ysgol y flwyddyn ar gyfartaledd oherwydd eu rôl fel gofalwyr. Roeddent bedair gwaith yn fwy tebygol o adael y coleg neu'r brifysgol na myfyrwyr nad oeddent yn gofalu. Anaml y byddant yn cael yr asesiad o'u hanghenion y mae ganddynt hawl iddo, ac maent yn profi cyfraddau uwch o fwlio.

Cynigiodd Dai Lloyd welliant a oedd yn tynnu sylw at bwysigrwydd gofal seibiant i ofalwyr ifanc, a byddwn yn cefnogi hwnnw wrth gwrs. Mynegodd Suzy Davies ei siom ynghylch gwelliant Llywodraeth Lafur Cymru. Fel y dywedodd, nid oes yn rhaid iddynt ddisgwyl i awdurdodau lleol gyflwyno cardiau adnabod ledled Cymru; gallant fynnu. Gallant wneud rhywbeth ond maent yn dewis peidio. Fel y dywedodd Rhianon Passmore, pan nad yw pethau a ddylai ddigwydd o dan y Ddeddf gwasanaethau cymdeithasol a llesiant yn digwydd, fe ddylent wneud hynny. Cyfeiriodd Mohammad Asghar at y cyfraniad a wneir gan ofalwyr ifanc, ac ni ellir gorbwysleisio hynny. Soniodd am ddarparu mwy o ofal a gofalu am gyfnod hwy o amser. Ni ddylid lleihau cyfleoedd bywyd gofalwyr ifanc, a'n dyletswydd foesol yw gofalu am ein gofalwyr ifanc. Fel y dywedodd David Melding, un o'r rhwystrau mawr yw'r modd y mae gofalwyr ifanc yn cael mynediad at addysg bellach ac uwch. Fel y dywedodd Michelle Brown, mae gofalwyr ifanc yn haeddu eu bywyd eu hunain. Dywedodd y Dirprwy Weinidog, Julie Morgan, y dylai oedolion ifanc sy'n ofalwyr gael pob cyfle i gyflawni eu potensial mewn bywyd, ac fel y dywedodd, ni ddylai neb yn ein cymunedau gael ei adael ar ôl.

Wel, mae saith mlynedd wedi mynd heibio bellach ers i Sir y Fflint ddod yn sir gyntaf yng Nghymru i lansio cynllun cardiau adnabod ar gyfer gofalwyr ifanc neu blant mewn gofal i'w helpu i egluro eu sefyllfa a sicrhau eu bod yn cael cydnabyddiaeth briodol a mynediad cyflym at y gwasanaethau cymorth sydd eu hangen arnynt. Datblygwyd hyn gan ofalwyr ifanc a oedd naill ai'n rhan o wasanaeth gofalwyr ifanc Barnardo's Cymru yn Sir y Fflint neu a gefnogwyd gan wasanaethau cymdeithasol plant yno. Fel y dywedais ar y pryd mewn cyfarfod yn y Senedd saith mlynedd yn ôl, dyma'r cynllun cyntaf yng Nghymru i helpu'r bobl ifanc hyn i gael y gydnabyddiaeth a'r mynediad prydlon at wasanaethau sydd eu hangen arnynt. Dywedodd y comisiynydd plant wrthym ei fod yn gobeithio y byddai awdurdodau lleol eraill yn ymateb i hyn a'i fod yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru i ddarparu cerdyn adnabod cenedlaethol ar y sail hon. Saith mlynedd yn ddiweddarach, nid yw'n iawn nad yw hyn wedi digwydd. Gobeithio y byddwch yn gwrando ar ein hargymhelliad.