5. Pa sylwadau y mae'r Cwnsler Cyffredinol wedi'u gwneud ar ran Llywodraeth Cymru ynghylch llysoedd teulu i sicrhau eu bod yn defnyddio dull sy'n seiliedig ar hawliau wrth weithio gyda phlant yng Nghymru? OAQ53906

Drwy'r Gwasanaeth Cynghori a Chynorthwyo Llys i Blant a Theuluoedd Cymru sy'n darparu'r gwasanaeth cynghori llysoedd teulu yng Nghymru, a thrwy ei ymgysylltiad â'r bwrdd cyfiawnder teuluol, bydd Gweinidogion Cymru'n hyrwyddo'r buddiannau gorau ynghyd â hawliau plant sy'n cymryd rhan mewn achosion teuluol o ddydd i ddydd neu sy'n cael eu heffeithio ganddynt.

Diolch i'r Cwnsler Cyffredinol am yr ateb hwnnw. Rwyf wedi derbyn nifer o achosion unigol a oedd yn peri pryder imi drwy waith achos, gan gynnwys swyddog o CAFCASS yn dweud wrth blentyn ifanc, 'Rwyt ti yn sylweddoli, os nad yw mami eisiau i chi gael gweld dadi, y gallai mami fynd i'r carchar?' Dyna'r union eiriau, ac mae gennyf ganiatâd y sawl yr effeithiwyd arno i wneud y sylw hwnnw. Rwy'n credu bod Aelodau eraill—rwy'n ymwybodol o sgyrsiau eraill—wedi cael achosion pryderus iawn lle, er enghraifft, y caniatawyd i gyflawnwyr trais domestig barhau i weld eu plant. Nawr, bydd y Cwnsler Cyffredinol yn ymwybodol bod Llywodraeth y DU wedi gorchymyn adolygiad, heddiw, rwy'n credu, o'r llysoedd teulu, gyda'r bwriad o sicrhau, ymhlith pethau eraill, fod lleisiau plant yn cael eu clywed yn briodol yn y trafodaethau. Wrth gwrs, mae gwahaniaeth mawr rhwng yr hyn sydd er lles pennaf y plentyn a'r hyn y gall y plentyn ei ddweud ei fod yn ei ddymuno, ac nid oes neb yn gwadu nad oes yn rhaid i swyddogion CAFCASS wneud rhai penderfyniadau anodd iawn yn hynny o beth, ond a gaf i ofyn i'r Cwnsler Cyffredinol heddiw i weld a oes sylwadau y gall eu gwneud ar ran Llywodraeth Cymru yng nghyd-destun yr adolygiad hwn? Oherwydd, wrth gwrs, mae gennym ddyletswydd arbennig yma i sicrhau, pan fydd plant yng Nghymru yn delio â'r byd swyddogol, hyd yn oed os nad yw'n swyddogol o dan reolaeth Llywodraeth Cymru, bod hawliau'r plant hynny'n cael eu parchu, ac yn enwedig yr hawl i gael eu cadw'n ddiogel a'r hawl i gael eu clywed mewn materion sy'n effeithio arnynt.

Wel, a gaf i ddiolch i'r Aelod am y cwestiwn atodol pwysig hwnnw? Mae hwn yn fater pwysig iawn ac rwy'n falch bod Llywodraeth y DU wedi ymrwymo i lansio adolygiad o'r ffordd yr ymdrinnir â phlant yn y llysoedd teulu. Credaf fod bwriad i'r adolygiad barhau am dri neu bedwar mis ac mae'r alwad am dystiolaeth, rwy'n credu, yn yr arfaeth yn gysylltiedig â hynny. Rwyf wedi cael sgwrs ragarweiniol gyda'r Dirprwy Weinidog ynglŷn â'r ffordd orau y gallwn ymgysylltu â'r adolygiad hwnnw, a byddwn yn dilyn hynny gyda thrafodaeth fwy sylweddol yn y dyddiau nesaf.

Bydd hi'n gwybod, wrth gwrs, fod Adran 1 Deddf Plant 1989 yn cynnwys gofyniad mai lles y plentyn yw prif gonsyrn y llys ac y dylai penderfyniadau a wneir gan y llys ystyried deddfwriaeth hawliau dynol. Un o'r agweddau hollbwysig y credaf y gallai'r adolygiad fynd i'r afael â hi yw mater rheolau trefniadaeth teulu yn y llys a sut y maen nhw'n yn gweithio a sut y gellir eu hatgyfnerthu er mwyn amddiffyn plant yn well rhag y mathau o benderfyniadau yr ymddengys i'w hetholwr gael profiad uniongyrchol ohono, yn anffodus.

Mae cynrychiolydd a benodwyd gan gyfarwyddwr CAFCASS Cymru yn eistedd ar y Pwyllgor Rheolau Trefniadaeth Teulu sy'n gyfrifol am ddatblygu a dyfeisio'r rheolau arferion a gweithdrefnau hynny, ond, fel y dywedais, byddaf yn bwrw ymlaen â'r trafodaethau hynny gyda'r Dirprwy Weinidog i sicrhau'r ffordd orau y gallwn gyfrannu at yr adolygiad hwnnw ac adlewyrchu'r pryderon sydd gennym yn y Siambr hon. Maen nhw'n bryderon sydd wedi'u hen sefydlu, o gofio ein pwyslais yma yn y Llywodraeth ac yn y Cynulliad ar gynnal hawliau plant ym mhob ffordd.