Rwy'n diolch i'r Dirprwy Weinidog am ei chyfarfod a'i chyfarfod briffio cyn hynny ar y glasbrintiau cyfiawnder hyn ar gyfiawnder ieuenctid a throseddu ymhlith menywod y bore yma. O ystyried y materion hyn, yn ogystal â throseddu ehangach, mae'n iawn inni ganolbwyntio ar atal ac ymyrryd yn gynnar. Fel y clywsom gan y Dirprwy Weinidog, canfu adroddiad Canolfan Llywodraethiant Cymru ym mis Ionawr, 'Sentencing and Immediate Custody in Wales: A Factfile', mai gan Gymru mae'r gyfradd uchaf o garcharu yng ngorllewin Ewrop. Canfu hefyd, er bod nifer y dedfrydau o garchar wedi codi yng Nghymru rhwng 2010 a 2017, eu bod wedi gostwng 16 y cant yn Lloegr. Rwy'n croesawu'r ffaith bod y Dirprwy Weinidog yn cydnabod pwysigrwydd gweithio mewn partneriaeth â Llywodraeth y DU a'r Weinyddiaeth Gyfiawnder i sicrhau gwelliannau a'r agwedd gydweithredol tuag at droseddu a chyfiawnder.

Pan oeddem ni'n trafod y broses o ddiwygio'r gwasanaeth prawf yma fis Hydref diwethaf, nodais fy mod i, fis Awst diwethaf, yn bresennol yn y cyfarfod i gysylltu â rhanddeiliaid yn Wrecsam gan Wasanaeth Carchardai a Phrawf EM yng Nghymru i drafod dyfodol y gwasanaethau prawf yng Nghymru a'r cynigion a geir yn y papur ymgynghori, 'Cryfhau'r Gwasanaeth Prawf, Meithrin Hyder'. Clywsom mai'r cynigion yr ymgynghorwyd arnynt yng Nghymru yw y bydd yr holl wasanaethau rheoli troseddwyr, o 2020, yn aros gyda'r Gwasanaeth Prawf Cenedlaethol, ac y bydd Gwasanaeth Carchardai a Phrawf EM yng Nghymru yn archwilio'r dewisiadau ar gyfer comisiynu adsefydlu gwasanaethau, fel ymyriadau a thalu'n ôl i'r gymuned.

Cyfeiriodd y Dirprwy Weinidog at ymateb Gweinyddiaeth Gyfiawnder y DU yr wythnos diwethaf i'r ymgynghoriad, ar 'Gryfhau'r Gwasanaeth Prawf, Meithrin Hyder', a oedd yn cadarnhau y bydd gan y Gwasanaeth Prawf Cenedlaethol, yn y dyfodol, gyfrifoldeb am reoli'r holl droseddwyr ar orchymyn cymunedol neu drwydded wedi iddyn nhw gael eu rhyddhau o garchar. Mae hefyd yn cadarnhau, fel y gwyddom ni, fod gan Lywodraeth Cymru gymhwysedd deddfwriaethol o ran materion datganoledig, gan gynnwys iechyd, tai, lles cymdeithasol ac addysg, ac mae hyn yn creu gwahanol dirwedd i'r gwasanaethau prawf yng Nghymru. Sut, felly, y mae'r Dirprwy Weinidog yn ymateb i'r datganiad gan y Weinyddiaeth Gyfiawnder yn yr ymateb hwn eu bod nhw'n bwriadu darparu gwasanaethau ac ymyriadau ychwanegol i'w rhoi ar dendr i alluogi i amrywiaeth o ddarparwyr a sefydliadau sector gwirfoddol gystadlu i'w cyflenwi? Yn amlwg iawn, mae ganddyn nhw'r arbenigedd a'r cysylltedd ar lawr gwlad i gyflawni'r gwaith atal ac ymyrryd yn gynnar hwnnw.

Rydych chi'n dweud bod angen ateb ar frys i fenywod sy'n troseddu yng Nghymru, a hynny'n gwbl briodol. Rydych chi'n cyfeirio at fenywod sy'n cael eu cadw mewn carchar yn Lloegr ar hyn o bryd—tua 250 ohonyn nhw. Rydych chi'n cyfeirio at y problemau sylweddol sy'n gysylltiedig â bod ymhell o gartref sy'n wynebu merched sy'n troseddu yng Nghymru a'u teuluoedd. Ond, wrth gwrs, nid yw gweithgarwch troseddol bob amser yn cydnabod ffiniau cenedlaethol neu ranbarthol, ac mae 48 y cant o bobl Cymru yn byw o fewn 25 milltir i'r ffin â Lloegr, 90 y cant o fewn 50 milltir. Dim ond 40 milltir o'm cartref i yng ngogledd Cymru y mae Styal, ond byddai canolfan i fenywod neu garchar yn y canolbarth neu'r de yn golygu y byddai'r datgysylltiad yn fwy o lawer oddi wrth eu teuluoedd. Felly, sut y mae'r Gweinidog yn ystyried y gallwn sicrhau y gall y gwasanaethau datganoledig gyrraedd troseddwyr sy'n byw yn agos at garchar Styal neu garchardai eraill lle cedwir troseddwyr benywaidd o Gymru ar hyn o bryd, ynghyd â'r diwygiadau ehangach, yr wyf yn ei chefnogi wrth iddi geisio gwneud hynny?

Fel yr oeddech chi'n dweud, mae Llywodraeth y DU wedi gwrthod carchardai cymunedol i fenywod, a bydd yn treialu pum canolfan breswyl, yn hytrach, i helpu troseddwyr benywaidd gyda materion fel dod o hyd i waith ac adsefydlu ar gyfer cyffuriau ledled Cymru a Lloegr. Mae'r Weinyddiaeth Gyfiawnder hefyd yn ystyried gwahardd dedfrydau byrdymor o garchar yng Nghymru a Lloegr. Cydnabyddir bod y rhain yn llai effeithiol na chosbau cymunedol o ran lleihau aildroseddu.

Roeddech chi'n cyfeirio at adroddiad yr wythnos diwethaf ar y ddarpariaeth o garchardai yng Nghymru gan y Pwyllgor Materion Cymreig. Sut ydych chi'n ymateb, o gofio yn eich datganiad eich bod o'r farn y dylem gael o leiaf un ganolfan breswyl i fenywod yng Nghymru, i alwad y Pwyllgor Materion Cymreig am sefydlu canolfannau preswyl i fenywod yn y gogledd a'r de er mwyn galluogi troseddwyr o Gymru gael bod yn nes adref?

Rydych chi'n cyfeirio at brofiadau niweidiol yn ystod plentyndod—ACEs. Sut, unwaith eto, yr ydych chi'n ymateb i'r datganiad yn adroddiad y Pwyllgor Materion Cymreig y dylai'r Weinyddiaeth Gyfiawnder fynd i'r afael â phroblemau sy'n gysylltiedig â gangiau yn sefydliad troseddwyr ifanc ei Mawrhydi y Parc, gan gynnwys ystyried cyflwyno unedau carcharu llai o faint er mwyn gosod pobl iau yn nes adref? Roeddwn i'n sôn y bore yma yn ein cyfarfod ni am gartref troseddwyr ifanc Castell-nedd, yr ymwelais ag ef sawl blwyddyn yn ôl yn rhan o ymchwiliad gan bwyllgor. Dywedodd seiciatrydd plant y sefydliad hwnnw wrthyf fod nifer fawr o bobl ifanc a oedd wedi troseddu yn cyrraedd yno dan feddyginiaeth a dim ond pan lwyddwyd i'w gwella, a'u tynnu nhw oddi ar y feddyginiaeth, yr oedd modd dechrau gweithredu'r ymyrraeth gynnar ac atal nad oedd wedi digwydd cyn i'r troseddau gael eu cyflawni. Pa gamau yr ydych chi'n eu cynnig neu y byddwch chi'n eu hystyried i roi'r wybodaeth ddiweddaraf inni ynglŷn â hynny a chanfod a yw'r broblem honno'n bodoli o hyd, a sut y gallwn ni gael mwy o sicrwydd nad yw'r bobl ifanc hynny'n cael eu trin â chyffuriau yn unig yn y dyfodol?

Yn olaf, gan fynd yn ôl at y cwestiwn am gomisiynu gwasanaethau trydydd sector, soniais y bore yma hefyd am enghraifft o elusen yr wyf wedi mynd â Gwasanaeth Carchardai a Phrawf Ei Mawrhydi yng Nghymru i'w chyfarfod yn ystod y digwyddiad ymgynghori, neu'n fuan wedi hynny, yn Wrecsam y llynedd. Mae'r elusen hon yn gweithio'n benodol gyda'r grwpiau hyn o bobl ifanc ac yn gwneud gwaith rhagorol gyda'r Ganolfan Byd Gwaith yn y gogledd ar hyn o bryd a chawsant le ar eu stondin hyd yn oed yn Sioe Frenhinol Cymru llynedd. Roedd hon yn enghraifft o sut y gallwn ni ymestyn at yr arbenigedd sydd yn bodoli o fewn cymuned Cymru ond nad yw'n gallu darparu ar hyn o bryd y gwasanaethau y mae'n ceisio eu darparu o ran atal troseddu ymhlith ieuenctid a chynorthwyo pobl ifanc oddi ar y llwybr hwnnw mewn bywyd. Diolch.