Part of the debate – Senedd Cymru am 5:10 pm ar 21 Mai 2019.
Nid wyf eisiau i chi feddwl oherwydd fy mod yn dweud ein bod yn derbyn yr argymhellion mewn egwyddor ei fod yn ffordd wenieithus o ddweud ein bod yn deall yr hyn y maen nhw'n ei ddweud ond rydym ni'n mynd i wneud rhywbeth gwahanol. Yr hyn a olygwn wrth hynny yw nad ydym ni hyd yn hyn wedi cael digon o amser i ystyried yn fanwl y cynllun o weithredu'r argymhellion. I fod yn glir, nid ydym yn dweud bod rhyw broblem sylfaenol ynghylch unrhyw un ohonyn nhw. Mae'n ymwneud â chyfres gymhleth iawn o bethau y mae'n rhaid inni ymdrin â nhw er mwyn gwneud hynny.
Fel y dywedais, rydym ni eisiau sicrhau bod y system yn cydweithio'n drwyadl, yn gydlynol ac yn briodol. Rydym ni'n gwneud hynny ar draws tair set o reolyddion, ac mae gennyf i'r rhan fwyaf o'r rheiny yn fy mhortffolio. Mae adolygiad Hackitt yn Lloegr yn argymell, er enghraifft, rheoleiddiwr cyfun ar y cyd. Nid ydym yn credu mai dyna'r ateb cywir i Gymru gan fod hynny'n rhoi haen arall o fiwrocratiaeth mewn system sydd eisoes yn fiwrocrataidd iawn. Felly, er enghraifft, rydym ni'n ceisio canfod a oes unrhyw ddulliau eraill ar gyfer tynnu'r rheolyddion at ei gilydd yn hyn o beth yn hytrach na chreu haen arall o reoleiddio ar gyfer rhywbeth penodol. Felly, dyna un enghraifft yn unig o le'r ydym ni'n ceisio gweithio drwy'r argymhellion. Felly, nid yw'n golygu nad ydym yn ei derbyn, ond weithiau mae'n anghymesur â lefel y risg yma yng Nghymru. Felly, rydym yn ceisio cael y cymesuredd yn iawn. Rwyf dim ond yn defnyddio hynny fel un enghraifft o'r hyn yr ydym yn ceisio'i wneud o safbwynt hynny.
Y Gorchymyn diogelwch tân—mae cryn dipyn o bethau y gallwn eu gwneud nad ydyn nhw'n ddeddfwriaeth sylfaenol, felly, byddwn yn mynd ati'n gyflym i wneud y pethau hynny, a bydd hynny'n cynnwys offerynnau statudol i roi rhywfaint o hynny ar waith yn syth, a byddwn yn ymgynghori ar y Gorchymyn cyffredinol newydd. Felly, efallai y gallwn ei phasio yn ystod y tymor Cynulliad hwn. Nid wyf yn addo y gallwn ni wneud hynny, gan nad wyf i mewn sefyllfa i allu gwneud hynny. Os gallwn ni fynd yn gyflymach na hynny oherwydd iddi ymddangos nad yw'n ddadleuol o gwbl, yna gwych. Ar hyn o bryd, mae cryn nifer o wahanol safbwyntiau yn y sector, ac er bod pawb yn awyddus iddi gael ei phasio, nid yw'n ymddangos i mi fod yna gytundeb eang ynghylch sut i gyflawni hyn. Felly mae'n rhaid inni gael cydsyniad, neu o leiaf ddeall beth yw safbwynt pawb.
Felly, er ein bod i gyd yn cytuno bod angen gwneud hyn yn gyflym, rydym ni hefyd, fe gredaf, yn cytuno â'r angen i wneud hynny'n iawn. Fel rwyf yn dweud, rydym ni o'r un farn gyffredin ynglŷn â'r angen i wneud hyn, ond nid, yn anffodus, o'r un farn ynghylch beth yn union yw'r hyn sydd angen ei wneud. Wrth ichi ddechrau manylu, fe welwch chi fod safbwyntiau gwahanol gan y gwahanol reoleiddwyr a'r rhanddeiliaid amrywiol y mae angen inni weithio arnyn nhw er mwyn cael hynny'n iawn. Ac mae un o'r rheiny yn ymwneud â materion rheoli adeiladu, felly rwy'n derbyn safbwynt y pwyllgor yn llwyr—mae'n sicr yn rhywbeth yr ydym ni eisiau edrych arno, ond mae problemau gwirioneddol yn ymwneud â chapasiti mewn Llywodraeth Leol ynghylch hynny. Yr hyn y byddem ni yn ei wneud ynglŷn â'r sefyllfa bresennol lle maen nhw'n gwerthu gwasanaethau ar y naill law ac yn rheoleiddio ar y llaw arall—mae nifer o faterion pwysig i ymdrin â nhw, a byddwn yn ymdrin â nhw, a deuwn i'r casgliad sy'n angenrheidiol i wneud yn siŵr y bydd y gyfundrefn yn gadarn. Rwy'n deall yn iawn yr hyn yr oedd y pwyllgor yn ceisio'i gyflawni drwy hynny, oherwydd ei bod yn amlwg bod gwrthdaro rhwng bod yn arolygydd wrth i'r adeilad gael ei adeiladu ac wedyn bod yn rheoleiddiwr hefyd. Mae gwrthdaro amlwg, ond mae'r ffordd y byddwn yn ymdrin â'r gwrthdaro hwnnw a pha broses y byddwn yn ei rhoi ar waith yn gwestiwn arall yn llwyr, ac mae nifer o ffyrdd o wneud hynny y mae angen inni eu gweithredu. Felly, rwy'n deall y pwynt, ond eto, nid wyf mewn sefyllfa i allu dod i'r casgliad hwnnw.
Rwyf innau hefyd yn siomedig nad ydym ni. Mae tua saith wythnos, rwy'n credu, ers imi wneud y datganiad. Mae'n cymryd mwy o amser inni gael consensws ar rai o'r pethau hyn nag y byddem ni wedi ei dybio efallai, ac mae rhywfaint ohono'n fwy cynhennus nag y byddem wedi ei dybio efallai. Os ydych yn cofio'r cynllun—ac rwy'n wirion i beidio â dod â chopi gyda mi—roedd tri neu bedwar 'pwynt atal' ynddo y mae angen inni feddwl amdanyn nhw, ac fel y dywedais, rydym ni wedi sefydlu'r gwahanol ffrydiau gwaith er mwyn ymdrin â rhai o'r anghydfodau hynny. Mae'r un peth yn wir am asiantwyr. Mae sgwrs i'w chael o hyd am wrthdaro buddiannau, a sut y maen nhw'n gweithio, a beth yw'r deiliaid dyletswydd y soniais amdanyn nhw yn fy natganiad, a beth yw dyletswyddau'r deiliaid dyletswydd, a sut y maen nhw'n gweithredu. Felly, mae'r pethau hynny'n cael sylw, ond nid ydym ni wedi dod i'r sefyllfa i roi'r cyfarwyddiadau polisi i'r cyfreithwyr ar gyfer drafftio'r ddeddfwriaeth. Mae angen inni gyrraedd y cam hwnnw ar gyfer hynny.
O ran ôl-osod chwistrellwyr dŵr, unwaith eto, rydym yn trafod hynny: sut y gallwn ni wneud hynny mewn ffordd gymesur, sut y gallwn ni wneud cyllid ar gael ar gyfer hynny, sut olwg fydd ar adeiladau risg uwch, a sut olwg fydd ar yr amserlen. Yn ddelfrydol, wrth gwrs, byddem yn hoffi i bob adeilad gael chwistrellwyr ynddo. Dim ond i fod yn glir: dyna fyddai'n ddelfrydol. Mae'n fater o sut y gallwn ni gyrraedd y fan honno a sut yr ydym yn ariannu hynny. Felly, yn amlwg, byddwn yn edrych ar hynny ar gyfer gwahanol sectorau ledled Cymru. Bydd atebion gwahanol ar gyfer tai cymdeithasol o gymharu â'r sector rhentu preifat, er enghraifft, ac mae angen inni gael mynediad at hynny. Ac rwy'n credu ein bod ni i gyd yn yr un lle—mae'n ymwneud â cheisio cyrraedd y nod gyda'r casgliadau cywir, fel ein bod yn cael system gadarn yng Nghymru lle na fydd canlyniadau annisgwyl unwaith eto, pan fo pobl yn colli eu bywydau oherwydd nad ydym ni wedi gallu ystyried y system yn fanwl.