Part of the debate – Senedd Cymru am 4:31 pm ar 22 Mai 2019.
Nawr, yn wahanol i Israel neu'r Unol Daleithiau, nid yw ein diwylliant yn derbyn methiant fel y cam nesaf tuag at lwyddiant, ac rwy'n credu bod hynny'n ddi-fudd; mae'n cyfyngu ar greu cyfoeth. Ond pan fyddwch yn defnyddio arian fy etholwyr i’w roi ar geffyl, byddai'n well i chi wybod sut i ddarllen y cofnod o'i gyflawniadau. Eich cofnod chi sy’n peri diffyg hyder i ni ar hyn. Efallai y gwelwch y bydd symleiddio a gwella mynediad at gymorth i fusnesau bach, fel yr awgrymwyd yn ein cynnig, yn gwneud diwydrwydd dyladwy yn fater symlach ac mae'n golygu y gall y Llywodraeth ganolbwyntio ymdrechion wedyn ar graffu ar fodelau busnes a llyfrau, os mynnwch, chwaraewyr mwy o faint fel Dawnus. Oherwydd gallai eu gwytnwch ddylanwadu mwy ar oroesiad busnesau bach yn eu cadwyni cyflenwi nag unrhyw gymorth i fusnesau bach y gallwch ei roi.
Felly, nid oedd angen dileu ein cynnig, yn anad dim oherwydd ei fod yn gwadu cyfle i ni, o ddifrif, i ddweud unrhyw beth canmoliaethus amdanoch chi. Wrth gwrs ein bod yn falch o weld bod mwy o bobl yn gweithio a phobl yn dod o hyd i gyfleoedd y gallant fachu arnynt a manteisio arnynt, nid yn unig yr ymdeimlad hwnnw o gyflawniad, ond yr holl bethau eraill sy'n dod gyda bod mewn gwaith cyflogedig, ond hefyd y ffaith bod yn rhaid i lai ohonynt dalu treth, diolch i Lywodraeth Geidwadol y DU. Efallai y byddai wedi bod ychydig yn fwy gonest i dalu teyrnged i'r ddwy Lywodraeth, gan fod gan y DU gyfan y nifer uchaf erioed o bobl mewn gwaith, gan gynnwys y nifer uchaf o fenywod, gyda mwy o dreth yn cael ei thalu gan y 5 y cant uchaf nag o'r blaen. Ond rwy'n amau y byddai'n well gennych beidio â chanolbwyntio ar y manylion hynny oherwydd, er gwaethaf y cynnydd yn nifer y bobl yng Nghymru mewn gwaith, mae cynhyrchiant a'r pecyn cyflog yn dal i fod yn is nag unrhyw le arall yn y DU. A phob tro y bydd aelodau eich meinciau cefn yn codi i gwyno am gontractau dim oriau a chyflogau isel, dylent ofyn iddynt eu hunain pam mai yng Nghymru’r Blaid Lafur y mae’r pethau hyn yn fwyaf amlwg. Ychydig o lawenydd sydd i'w gael o bwyntiau 1c) ac 1d) yng ngwelliant y Llywodraeth os nad yw'r bobl hynny'n gweld eu hymdrechion yn cael eu hadlewyrchu yn eu pecyn cyflog neu eu gallu i gamu ymlaen yn eu gyrfa.
Os nad ydym yn edrych fel cenedl sy’n gwella, ni fyddwn yn denu buddsoddwyr sy'n barod i aros gyda ni. Nawr, buaswn yn cytuno â chi, Ddirprwy Weinidog, fod yr economi sylfaenol yn rhan fawr o ddarlun mwy, ond pan ystyriwch chi record ein prifysgolion yn gwneud yn well na’r disgwyl yma ar greu busnesau newydd, rydym am iddynt dyfu yma yng Nghymru. Rwy'n poeni mai cael eu tagu gan fiwrocratiaeth a gaiff yr hadau hyn—biwrocratiaeth yn y lle anghywir. Ac rwy'n credu bod honno'n wers, mewn gwirionedd, i'n bargeinion dinesig a’n bargeinion twf ei hystyried hefyd.
Yn olaf—a rhaid i mi ddweud bod hyn yn haeddu mwy o amser nag y gallaf ei roi iddo heddiw—gwelwn y dylanwad negyddol sy’n gyfarwydd iawn. Mae amrywiaeth yn ymwneud â mwy na'r gwahanol fathau o fusnesau sydd gennym yma yng Nghymru, mae’n ymwneud hefyd â’r amrywiaeth o bobl sy'n poblogi'r economi. Edrychwch ar adroddiadau Chwarae Teg, maniffesto Rhwydwaith Cydraddoldeb Menywod, adroddiadau gan Ymddiriedolaeth y Tywysog, Prime Cymru—llu o adroddiadau'n dod allan, yn cynrychioli pobl ag anableddau gwahanol. Arloesi a’r modd yr edrychwn ar gyfle yw'r sbardun i dwf, a gobeithiaf y byddwn yn rhoi'r gorau i wastraffu cyfalaf cymdeithasol ac economaidd enfawr drwy newid y ffordd yr edrychwn ar brif ased unrhyw economi, sef ei phobl. Diolch.