Rwy’n croesawu’r ddadl hon yn fawr. Aeth fy mhwysedd gwaed i fyny ychydig yn ystod cyfraniad Mark, felly byddwch yn deall os cyfeiriaf rai o fy sylwadau agoriadol yn uniongyrchol at Mark.

Yn gyntaf oll, gadewch i mi ddweud y buaswn bob amser am gael Llywodraeth sy'n ceisio bod yn bartner gweithredol mewn twf economaidd, nid yn wyliwr heb ddiddordeb; un sy'n ceisio gweithio gydag undebau a chyflogwyr, busnesau mawr a bach a sefydliadau cydweithredol i gynhyrchu nid yn unig twf, ond twf gyda phwrpas cymdeithasol i sicrhau economi deg sy'n gweithio i bawb, nid i rai yn unig—a lle mae gennym dwf ansoddol, nid twf meintiol yn unig, sy'n sicrhau gostyngiadau mewn allyriadau carbon, gwell cymunedau ac enillion amgylcheddol, yn ogystal â dosbarthu twf yn fwy cyfartal ar draws y gymdeithas, lle mae gan bawb ran yn y twf hwnnw. 

Nawr, yr hyn nad ydw i ei eisiau yw Llywodraeth sy'n sefyll ar y cyrion wrth i gwmni dur fynd i'r wal; Llywodraeth nad yw'n buddsoddi mewn trydaneiddio llawn i Gymru, nac mewn rheilffyrdd yng Nghymru fel y cyfryw; sy'n methu cydnabod a buddsoddi ym mhotensial technoleg y llanw; sy'n rhoi rhwystrau yn ffordd perchnogaeth gyhoeddus neu ddielw ar gwmnïau rheilffyrdd neu ddŵr neu gyfleustodau eraill sy'n darparu lles cyhoeddus—a gweld enghraifft mor ddinistriol o ymagwedd laissez-fair tuag at yr economi. 

Edrychwch heddiw ar y newyddion am ddiddymu Dur Prydain, rhywbeth y maent wedi’i gysylltu, gyda llaw, yn uniongyrchol ag effaith lesteiriol yr ansicrwydd yn sgil Brexit a'r ffordd y mae Llywodraeth y DU unwaith eto wedi methu camu ymlaen i amddiffyn y swyddi hyn i'r carn. A buaswn yn dweud wrthych am gymharu hynny â'r ffordd roedd Llywodraeth Cymru’n gweithio, a’r ffordd y mae’n parhau i weithio’n ddiwyd gyda'r undebau, y gweithlu, perchnogion Tata Steel i'w gwneud yn glir fod Llywodraeth Cymru ar ochr swyddi a chyflogaeth, cadw diwydiant dur yng Nghymru sy'n parhau i fuddsoddi, nid yn unig mewn swyddi a'r gymuned, ond mewn lleihau ynni a charbon ac arloesedd ehangach. Dyna pam rwy’n cefnogi gwelliant y Llywodraeth heddiw. Mae gennyf rywfaint o gydymdeimlad â rhai o welliannau Plaid Cymru hefyd, ond buaswn yn annog fy nghyd-Aelodau i wrthwynebu'r cynnig yn enw'r Blaid Geidwadol. 

Ac mewn ymateb uniongyrchol i rai o sylwadau Mark, am blaid sydd wedi parhau i anwybyddu buddiannau Cymru dro ar ôl tro, ac a oedd yn llywyddu dros niwed strwythurol trawmatig i'r diwydiant, yr economi, cymunedau de Cymru yn y 1980au, a daflodd gyfeillion i mi ar y clwt, a oedd yn methu ymddiheuro ar y pryd, ac sy'n methu gwneud hynny'n awr, dro ar ôl tro, am y niwed y mae hyn yn ei achosi o un genhedlaeth i’r llall—y ciwiau dôl cynyddol, y ffrwydrad yn rhestri cleifion, llethu cyflogau a cholli swyddi medrus iawn, y tlodi dwfn a’r gobeithion a fygwyd dros ddegawdau—. Ac ychwanegwch at hynny lyffethair cyllid cyni, a oedd yn ddewis gwleidyddol, Mark, nid yn angenrhaid. Er gwaethaf sbin diddiwedd y Ceidwadwyr, nid oedd ganddo unrhyw beth i’w wneud â chamreoli Llafur a phopeth i’w wneud â chwymp byd-eang a ddechreuodd yn yr UDA. Ychwanegwch at hynny fethiant Llywodraeth y DU dro ar ôl tro, fel y soniais, i ysgwyddo ei chyfrifoldeb tuag at Gymru. Mae'r niwed i Gymru drwy danfuddsoddi a dadfuddsoddi'r Ceidwadwyr a’r difrod ehangach i Gymru wedi ei sefydlu'n bendant yn y psyche Cymreig, ac yn briodol felly. 

Ond gadewch i mi ddweud, 20 mlynedd ar ôl sefydlu'r Cynulliad Cenedlaethol, fel y nododd Rhun, mae'n rhaid i ni gydnabod bod angen i ni wneud mwy. A fy mhwynt allweddol i gyd-Aelodau Llafur yn y Llywodraeth yw bod yn rhaid i hyn oll ymwneud â chyflawni, cyflawni, cyflawni—yn ddi-ildio. Mae gennym y cynlluniau mawr ar waith, mae gennym y strategaethau cywir ar waith—bydd angen inni eu haddasu a'u mireinio wrth i ni fwrw ati—ond mae hyn bellach yn ymwneud â chyflawni. Mae'n pwyso’n drwm ar rai o'r polisïau presennol ond yn addasu eraill. Nid oes gennyf amser i fod yn gynhwysfawr, ond gadewch i mi restru rhai meysydd. I fy nghymunedau i, mae angen i dwf cynhwysol a nodwyd yn y cynllun gweithredu economaidd fod yn ddeublyg. Mae angen buddsoddi ar raddfa fawr ac yn gyflym yn y gwelliannau trafnidiaeth gyhoeddus a addawyd i ffyrdd a rheilffyrdd. Ac os bydd mwy o arian ar gael, gwariwch ef ar drafnidiaeth gyhoeddus ac ymestyn y treialon bysiau, er enghraifft, fel y gall pobl gyrraedd y swyddi ym Mhen-y-bont ar Ogwr ac Abertawe a Llantrisant a Chaerdydd ac ar hyd coridor yr M4.

Yn ail, mae twf cynhwysol yn golygu darparu'r swyddi hyn yn nes at adref, felly mae hynny'n golygu rhyddhau'r safleoedd posibl, fel safle Cosi/Revlon ym Maesteg sydd wedi bod yn segur ers blynyddoedd. Ac mae'n golygu buddsoddiad a chymorth sylweddol i lwyddiant cynyddol, rhaid i mi ddweud, y sector microfusnesau a busnesau bach yn y Cymoedd—Llynfi, Garw, Ogwr—a rhoi arian cyhoeddus drwy'r contract economaidd newydd i gefnogi caffael lleol yn gyffredinol, o adeiladwyr i gynhyrchwyr bwyd, i gwmnïau cydweithredol gofal plant ac oedolion a llawer mwy. Mae'n golygu bod Banc Datblygu Cymru’n targedu'r ardaloedd daearyddol hyn yn galed i hybu a thyfu busnesau cynhenid, fel y soniodd Suzy, sy'n gwneud y swyddi lleol hynny’n rhai parhaol ac yn rhoi hwb i genedlaethau gwaith lleol. Ac mae'n golygu gweithio gyda'r busnesau bach a chanolig hyn, nid yr enwau arferol yn unig, i ddarparu marchnadoedd allforio yn ogystal â rhai lleol.

A fy mhwynt olaf—oherwydd gallaf weld fy mod yn y parth coch, Ddirprwy Lywydd—mae'n golygu cynyddu'r hyn y bwriadwn ei wneud â pharc rhanbarthol y Cymoedd a sirhau bod iddo arwyddocâd cenedlaethol fel ein bod yn gyrru twristiaeth ac ymwelwyr a chreu swyddi drwy'r parc hwnnw sy’n arwyddocaol yn genedlaethol yn yr ardal i mewn i'r cymoedd hynny. Felly, dyna fyddai fy nghais: nid cynlluniau newydd, nid stwff mawreddog; mae'n ymwneud â chyflawni, cyflawni, cyflawni er mwyn trawsnewid ein cymunedau.