Pe baem yn caniatáu i gefn gwlad Cymru ddatblygu drwy olyniaeth naturiol, mae'n debygol y byddai hyn yn troi rhannau helaeth o Gymru yn goetir, ac ar yr wyneb, gallai hyn ymddangos yn syniad deniadol, gan ein helpu i gyrraedd ein targedau newid hinsawdd a phlannu coetiroedd. Fodd bynnag, nid yw llawer o'n cynefinoedd sydd dan fwyaf o fygythiad a'r rhai sy'n cael blaenoriaeth yng Nghymru yn goetir ac maent yn dibynnu ar reoli drwy bori, er enghraifft, i'w cadw mewn cyflwr mwy agored, i ganiatáu i'w rhywogaethau planhigion ac anifeiliaid nodweddiadol ffynnu.

Yng Nghymru, mae gennym amrywiaeth ryfeddol o gynefinoedd a rhywogaethau yn ein moroedd ac ar ein tir, ac mae gennym amrywiaeth yr un mor ryfeddol o grwpiau cymunedol lleol a grwpiau ymgyrchu sydd yno o un diwrnod i'r llall i'n helpu i ddeall yn iawn, i werthfawrogi ac i ddiogelu'r asedau naturiol gwerthfawr hyn. Fel Llywodraeth, rydym wedi ymrwymo i gefnogi gwaith y grwpiau hynny drwy gynyddu maint a chydlyniant ein safleoedd gwarchodedig, gan wella gwaith monitro, a'u cyflwr yn y pen draw. Y bore yma—a soniais am hyn amser cinio—cyhoeddais £11 miliwn o fuddsoddiad newydd tuag at adfer byd natur drwy ein cynllun grant galluogi adnoddau naturiol a llesiant. Bydd un o'r prosiectau'n arwain at greu 30 o ddolydd cymunedol newydd, ac adfer 22 o safleoedd eraill, drwy weithredu ar y cyd rhwng yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, Cyfoeth Naturiol Cymru, ein parciau cenedlaethol a 25 o bartneriaid eraill, gan gynnwys llawer o grwpiau cymunedol. Soniais hefyd fod un o'r cynlluniau cydweithredu rhwng y pedwar awdurdod lleol yn ne-ddwyrain Cymru, gan weithio mewn partneriaeth â grwpiau eraill a fydd, gyda'i gilydd, yn profi dulliau cydweithredol newydd o leihau effeithiau lleol llygredd, rhywogaethau estron goresgynnol a phwysau amgylcheddol allweddol arall. Mae'r prosiectau hyn yn dangos y math o ddull cydweithredol sydd wedi'i adeiladu ar ffocws ar lesiant cenedlaethau'r presennol a'r dyfodol y credaf fod ei angen er mwyn mynd i'r afael â'r bygythiadau sy'n wynebu ein hamgylchedd, gan wneud Cymru'n decach ac yn iachach ar yr un pryd. Ac rwy'n gobeithio gallu cyhoeddi rhagor o gyllid ar gyfer prosiectau llwyddiannus yn yr wythnosau nesaf.

Yn ystod y ddwy flynedd ddiwethaf, rydym hefyd wedi darparu £20 miliwn ar gyfer 44 o brosiectau graddfa tirwedd ledled Cymru drwy ein cynllun rheoli cynaliadwy, gyda £3 miliwn arall ar gael drwy'r cylch ariannu nesaf. Mae'n agored i geisiadau ar hyn o bryd. Bydd gwersi pwysig i'w dysgu o'r gweithgarwch hwn, a dylai ein helpu i benderfynu a all dad-ddofi fod yn ddull addas o gyflawni ein huchelgeisiau amgylcheddol, ac ym mhle. Yn benodol, mae prosiect Coetir Anian, a ariennir drwy ein cynllun rheoli cynaliadwy, wedi cymhwyso egwyddorion dad-ddofi fel elfen greiddiol o'i ddull gweithredu.

Hoffwn sôn am ffermwyr Cymru hefyd sydd, yn fy marn i, â rôl ganolog i'w chwarae yn helpu i gyflawni ein huchelgeisiau amgylcheddol, ac rwyf wedi cael fy ysbrydoli gan lefel uchelgais ac ymrwymiad llawer o'n ffermwyr. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddatblygu polisïau—a chyfeiriodd Joyce at y datganiad a wneuthum yma ddoe—sy'n gwobrwyo ffermwyr yn briodol am y canlyniadau amgylcheddol cadarnhaol y maent yn eu cynhyrchu ynghyd â bwyd o safon uchel. Ein hegwyddor gyntaf sy'n llywio'r gwaith o ddatblygu ein polisi yw bod yn rhaid inni gadw ffermwyr, coedwigwyr a rheolwyr tir gweithgar eraill ar y tir. Gwnawn hynny er mwyn diogelu buddiannau ein cymunedau gwledig ac i sicrhau nad ydym yn colli'r wybodaeth leol unigryw nad yw ar gael yn unman arall, a'r sgiliau a'r ymroddiad sy'n bodoli yn y cymunedau hynny, ac yn hyn o beth, rhaid i'n polisi osgoi amddifadu neu gefnu ar ein hardaloedd gwledig.

Cyfeiriodd Llyr at y camau pellach yr oeddem yn eu cymryd mewn perthynas â'r argyfwng newid hinsawdd ac yn amlwg, yr argyfwng bioamrywiaeth. Y bore yma—a soniodd Joyce am hyn yn ei sylwadau agoriadol am y streiciau newid hinsawdd gan bobl ifanc—cyfarfûm â grŵp o bobl ifanc ynghyd â'r comisiynydd plant a chomisiynydd cenedlaethau'r dyfodol, ac roedd yn ysbrydoliaeth. Roedd rhai ohonynt yn rhai bach o'r ysgol gynradd, eraill yn hŷn, a chlywsom beth y maent yn disgwyl inni ei wneud dros y blynyddoedd nesaf, ac rydym yn gweithio ar gynllun i nodi sut y gallwn sicrhau bod ein polisïau a'n hargymhellion—. Ac nid ydynt yn mynd i adael i mi ddianc oddi ar y bachyn. Maent am wybod pryd y gallant gyfarfod â mi eto, pryd y gallant ysgrifennu ataf i wneud yn siŵr fod y polisïau, yn enwedig y cynllun cyflawni carbon isel—y 100 o bolisïau ac argymhellion a gyflwynwyd gennym ym mis Mawrth—sut y bwriadwn eu gweithredu, ac a ydym yn mynd i'w newid yn sgil cyhoeddi'r argyfwng newid hinsawdd.

Felly, i gloi, Ddirprwy Lywydd, rhaid inni achub ar bob cyfle i ddod â bywiogrwydd newydd i'r cymunedau hynny, a chredaf fod gan y syniadau a gyflwynwyd gan Joyce a John a Llyr i'r ddadl heddiw botensial gwych i wneud hynny. Diolch.