Cwestiynau Heb Rybudd gan Lefarwyr y Pleidiau

Part of 2. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 2:37 pm ar 5 Mehefin 2019.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Vaughan Gething Vaughan Gething Labour 2:37, 5 Mehefin 2019

(Cyfieithwyd)

Mae dau bwynt y buaswn yn eu gwneud ynglŷn â hyn. Y cyntaf, wrth gwrs, yw pan fyddwn yn cymharu cyfleoedd i ddefnyddio trethiant cyffredinol, nid ydym mewn sefyllfa i wneud hynny eto. Ond yn ddiweddar, nodaf astudiaeth a gafodd sylw gan y BBC a nodai, yng Nghymru, fod dinasyddion yn cael lefel fwy hael o lawer o gymorth gan y Llywodraeth hon ar gyfer eu hanghenion gofal cymdeithasol na dinasyddion dros y ffin yn Lloegr. Felly, rydym yn gwneud dewisiadau go iawn hyd yn oed mewn cyfnod o gyni i roi arian go iawn tuag at gefnogi gofal cymdeithasol.

Yr ail bwynt yw nad wyf am amharu ar y gwaith a wnaf drwy gyhoeddi unrhyw beth cyn i fy nghyd-Weinidogion ystyried yr holl dystiolaeth ynglŷn â'r dewisiadau hynny. Ac mae angen i ni feddwl am sicrhau'r lefel fwyaf o incwm a fyddai'n dod i mewn drwy ardoll neu unrhyw fodd arall, a beth y mae hynny'n ei olygu mewn gwirionedd o ran yr hyn y gallwn ei wneud wedyn. Mae angen inni feddwl am yr hyn y mae ein pwerau yn caniatáu inni ei wneud, a'r ffordd orau o'u defnyddio, gan gynnwys cwestiynau anodd ynghylch tegwch rhwng cenedlaethau, pwy sy'n cael cymorth a phryd? Ceir gwahanol atebion mewn perthynas â'r rolau. Rwy'n siŵr eich bod yn ymwybodol o'r adroddiad gan y ddau bwyllgor dethol yn y Senedd, y cyd-bwyllgorau dethol—y pwyllgor cymunedau ar dai a llywodraeth leol a'r pwyllgor dethol ar iechyd—a allai gynnig ateb a fyddai'n galw am gynyddu trethiant cyffredinol ledled y Deyrnas Unedig. Maent hyd yn oed wedi cael Ceidwadwyr ar y meinciau cefn yn ymrwymo i godiad treth, sy'n anghyffredin. Felly, mae angen i ni feddwl beth yw'r sylfaen drethu gyfan honno a pha ddewisiadau a wnawn wedyn.

A'r ail gwestiwn na allwn ei osgoi chwaith yn fy marn i yw p'un a ydym yn barod i gael elfen o glustnodi neu neilltuo, gan y credaf fod problemau gwirioneddol yn codi ynglŷn ag a ddylid ymddiried mewn gwleidyddion i godi trethi, neu a ddylid diogelu'r arian hwnnw, ac a fyddai hynny'n dderbyniol i'r cyhoedd dros gyfnod hwy o amser i wneud gwahanol ddewisiadau ynglŷn â'r modd y defnyddiwn drethiant i ariannu gofal cymdeithasol yn y dyfodol.