Part of the debate – Senedd Cymru am 3:56 pm ar 11 Mehefin 2019.
Diolch yn fawr i chi, Suzy, am y cwestiynau yna. Fel yr amlinellais i yn fy natganiad, nid ydym wedi bod yn fyddar i'r pryderon a godwyd gan undebau athrawon ynglŷn â llwyth gwaith. Amlinellais nifer o gamau y mae'r Llywodraeth wedi eu cymryd eisoes. Diben sefydlu'r grŵp oedd symud y materion hyn ymlaen yn gynt a sicrhau bod pob llais yn cael ei glywed. Mae hynny'n golygu bod yr holl undebau, pa un a ydyn nhw'n cynrychioli penaethiaid, neu'n cynrychioli'r gweithlu addysgu ac, yn hollbwysig, y rhai sy'n cefnogi athrawon a chynorthwywyr addysgu yn rhan o'r grŵp hwnnw yn ogystal â chonsortia rhanbarthol ac Estyn. Y nhw sydd wedi penderfynu mai dyma'r pedwar maes y bydden nhw'n dymuno gweld cynnydd ynddyn nhw yn nhymor yr hydref ac rwy'n falch iawn bod y Llywodraeth, ar y cyd â'r undebau wedi cytuno ar y ffordd ymlaen, oherwydd yr ydych chi'n iawn i ddweud mai llwyth gwaith yw'r un mater y mae'r proffesiwn wedi ei nodi fel mater sy'n gweithio yn ein herbyn ni efallai wrth i ni ymdrechu i ddenu mwy o bobl i'r proffesiwn, er bod yn rhaid i mi ddweud nad yw dweud trwy'r amser pa mor anodd a heriol yw'r gwaith hwn yn helpu gyda'n hymdrechion recriwtio. Yn ddiamau, mae dysgu yn swydd heriol, ond mae hi'n yrfa hynod o foddhaus ac rydym ni'n eiddgar i wneud yn siŵr bod mwy o bobl yn ei dewis a bod mwy o bobl sy'n dewis hyfforddi yn aros yn y proffesiwn hwnnw drwy gydol eu gyrfaoedd.
Gofynnodd yr Aelod rai cwestiynau penodol am y cynllun arbrofol rheolwyr busnes ysgolion. Fel y dywedais, cafodd dros 100 o ysgolion eu nodi gan awdurdodau lleol yn rhan o'r cynllun arbrofol. Yn wreiddiol, cyflwynodd 11 awdurdod lleol gynigion i gymryd rhan. Roedden nhw'n cynnwys Ynys Môn, sir Fynwy, Caerffili, Caerdydd, Conwy, Powys, sir Gaerfyrddin, Bro Morgannwg, Torfaen, Pen-y-bont ar Ogwr ac Abertawe. Ac, yn y pen draw, mae gan 10 o'r 11 awdurdod ysgolion sydd wedi cymryd rhan yn y rhaglen. Ym mis Gorffennaf 2018, comisiynodd swyddogion gwmni ymchwil Miller Research i gynnal adolygiad dros dro annibynnol o berfformiad a gweithrediad y cynllun arbrofol yn ystod ei flwyddyn gyntaf, a chanfu'r adroddiad gwerthuso dros dro bod mwyafrif helaeth yr adborth gan benaethiaid ac arweinyddion ysgolion yn gadarnhaol iawn. Mae'r prif fuddion yn ymwneud ag arbedion amser, llai o lwyth gwaith a sicrhau gwerth am arian gwirioneddol yn y ffordd y mae'r ysgol yn defnyddio ei chyllideb. Roedd cael rheolwr busnes wedi cael effaith gadarnhaol o ran lleihau'r baich gwaith gweinyddol sydd ar benaethiaid ysgolion cynradd, ac mewn rhai achosion, ar benaethiaid ysgolion uwchradd. Roedd y swyddi wedi eu galluogi hefyd i weld gwelliannau o ran effeithiolrwydd systemau rheoli busnes ar draws clystyrau yn ogystal â, fel y dywedais, rheolaeth ariannol gost-effeithiol i ysgolion.
Mae rhai o'r ffigurau o ran yr hyn a gafodd ei arbed ar gontractau llungopïo ysgolion yn dod â dŵr i'r llygaid yn llythrennol, ac efallai y byddaf i'n gallu rhoi manylion pellach i'r Aelodau am hynny. Ond mae cael yr unigolyn hwnnw yno sydd â set benodol o sgiliau ac, yn hollbwysig, sydd â'r amser i droi ei sylw at y materion hyn, wedi cael effaith. Bûm yn ddigon ffodus i ymweld â'r rheolwyr busnes sy'n gweithio yng nghynlluniau arbrofol sir Fynwy a chynlluniau arbrofol Conwy, ac maen nhw wedi gweithio gyda'i gilydd fel tîm o bobl i reoli eu llwyth gwaith hefyd, i sicrhau nad ydyn nhw'n ailddyfeisio'r olwyn wrth ddylunio, er enghraifft, ymatebion i newidiadau o ran diogelu data. Felly, maen nhw'n gwneud hyn unwaith ar gyfer eu hysgol eu hunain ac yna maen nhw'n rhannu hynny gyda'r rheolwyr busnes eraill. Felly, ceir arfer rhagorol yn y fan yma. Rydym ni'n bwriadu comisiynu gwerthusiad annibynnol llawn yn ystod tymor y gwanwyn 2020, a bydd enghreifftiau o arfer gorau yn rhan o'r gwerthusiad hwnnw. Byddwn ni'n darparu achosion enghreifftiol y gallwn ni eu rhannu ar draws y system. Felly, mae'r gwerthusiad annibynnol hwnnw o'r cynllun hwnnw wedi ei wneud ar sail dros dro, a bydd yn parhau.
O ran Hwb, rwy'n falch bod yr Aelod wedi cael adborth cadarnhaol gan y proffesiwn ynglŷn â defnyddioldeb Hwb. A gaf i roi enghraifft o ddim ond un ffordd yr ydym ni'n gwella mynediad at hynny? Ym mis Mawrth eleni, cyhoeddais y bydd Cymru yn un o'r gwledydd cyntaf yn y byd i ariannu ceisiadau yn ganolog am feddalwedd ystafell ddosbarth Microsoft ar gyfer pob ysgol a gynhelir, diolch i fuddsoddiad newydd gan Lywodraeth Cymru. Nid yn unig y bydd y buddsoddiad newydd hwn o £1.2 miliwn yn gwella tegwch o ran y meddalwedd sydd ar gael i ystafelloedd dosbarth digidol, mae'n caniatáu i athrawon gael mynediad am ddim at hynny, ac fe allan nhw ddefnyddio'r drwydded honno i ddefnyddio'r meddalwedd hwnnw ar hyd at bum dyfais. Felly, nid oes angen iddyn nhw allu talu am nifer o drwyddedau er mwyn cael y mynediad hwnnw; er enghraifft, os ydyn nhw'n gweithio o gartref neu'n gweithio o bell ar unrhyw adeg. Felly, mae hynny'n cymryd y baich oddi arnyn nhw ac yn sicrhau bod yr adnoddau y mae eu hangen arnyn nhw ar gael iddyn nhw.
Mae'r Aelod yn iawn y gellid bod wedi cael datganiad ar wahân ynglŷn ag athrawon cyflenwi, ond bydd yr Aelod yn ymwybodol mai'r flaenoriaeth i mi oedd gwella telerau ac amodau gwaith athrawon cyflenwi gydag asiantaeth gyswllt genedlaethol newydd ar gyfer cyflenwi, a chredaf y bydd hynny'n codi safonau ac, yn hollbwysig, yn rhoi sylfaen o ran tâl ac amodau, a fydd, gobeithio, o fudd gwirioneddol i'r rhai sy'n canfod eu hunain yn gweithio fel athrawon cyflenwi, sy'n agwedd bwysig iawn ar ein gweithlu addysg.
Ac yn olaf, ar fater addysg proffesiynol, gadewch i ni fod yn glir nad yw'r arian ynddo'i hun ar gael i berswadio pobl i ddal ati i fod yn athrawon; mae'r arian ar gael yn bennaf i sicrhau bod yr athrawon hynny wedi cael eu paratoi yn y ffordd orau ac yn gallu manteisio ar y cwricwlwm newydd. Ond yr hyn a wyddom ni o'r ymchwil sy'n cael ei wneud ar hyn o bryd gan rai o'n darparwyr TG yw bod sicrhau bod athrawon yn gallu cael hyfforddiant datblygiad proffesiynol gydol oes yn un o'r ffyrdd y gallwn ni ddenu'r rhai gorau a'r mwyaf disglair i'r proffesiwn. Pan fyddwn ni'n meincnodi addysg yn erbyn proffesiynau eraill y gallai graddedigion medrus iawn eraill fod yn dymuno eu dilyn, un o'r pethau y maen nhw'n ei ddweud eu bod nhw'n chwilio amdano yw'r datblygiad proffesiynol parhaus hwnnw a'r llwybr hwnnw o symud ymlaen o fewn y proffesiwn hwnnw. Felly, mae dysgu proffesiynol yn y cyd-destun hwn yn ymwneud â darparu'r cwricwlwm, ond mewn gwirionedd mae'r ymrwymiad hwnnw i'r unigolion hynny y byddwn ni'n cefnogi eu gyrfa drwy gydol eu cyfnod yn ein hysgolion gyda dysgu proffesiynol parhaus yn bwysig iawn.
Ac o ran amser, bydd yr Aelod yn ymwybodol ein bod ni wedi ymgynghori yn ddiweddar, er enghraifft, ar un diwrnod hyfforddiant mewn swydd ychwanegol i ategu'r diwrnodau HMS sydd gan ysgolion eisoes ar gyfer dysgu proffesiynol, ac rwy'n gobeithio gallu symud ymlaen â'r rheoliadau hynny yn fuan.