Hoffais yn fawr y ffocws yn eich adroddiad ar y sgiliau echddygol sylfaenol y mae angen i blant eu datblygu ar oedran ifanc, a'r camsyniad y bydd yr holl sgiliau sydd eu hangen arnynt yn datblygu'n naturiol yn ystod plentyndod drwy redeg o gwmpas, ac mae hynny'n gwbl anghywir. Yn union fel y dywed un o'ch tystion, ni fyddech yn disgwyl i bobl ddysgu darllen drwy luchio bag o lythrennau atynt a thybio y byddai llythrennedd yn deillio o'r anhrefn. Felly, rwy'n gwerthfawrogi'r ffaith bod eich adroddiad wedi nodi'r bwlch hwn yn y cyfnod sylfaen o ran dysgu'r sgiliau echddygol a chydsymud hyn, sy'n amlwg yn—. Mae'n effeithio'n wirioneddol ar hyder plant os nad oes ganddynt y sgiliau hynny, oherwydd dyna sut y maent yn ffurfio cyfeillgarwch, ac os na allant wneud pethau y gall eu cymheiriaid eu gwneud, mae'n mynd i'w hanalluogi'n fawr.

Felly, rwy'n cytuno'n llwyr fod gan ysgolion rôl hanfodol i'w chwarae yn sicrhau bod plant a phobl ifanc yn fwy egnïol yn gorfforol, ond credaf fod angen mynd i'r afael â'r broblem yn gynharach o lawer. Sylwaf, yn ymateb y Llywodraeth, y bydd mwy o fesur pwysau babanod a phlant bach, a hoffwn dybio ein bod yn defnyddio'r cyfleoedd cyswllt hynny i holi eu gofalwyr am y gweithgarwch corfforol y maent yn ei wneud, yn ogystal â deiet y plentyn. Rwy'n derbyn y ffaith bod y Llywodraeth wedi derbyn argymhelliad 3 ynghylch pwysigrwydd ymagwedd teulu cyfan tuag at y plant sydd mewn perygl o fod yn ordew, a thybed a yw'r Llywodraeth wedi ystyried llwyddiant HENRY yn Leeds, sef ymagwedd system gyfan tuag at addysg gynnar a rhieni plant ifanc, a ddangosodd fod cyfraddau gordewdra plant sy'n dechrau yn y dosbarth derbyn yn Leeds wedi gostwng, cyfraddau sy'n mynd i'r cyfeiriad arall yng ngweddill y wlad.  

Felly, rhaid bod rhywbeth yn iawn am yr hyn y mae ymyrraeth HENRY yn ei wneud, sef dibynnu ar hyfforddi gwirfoddolwyr i weithio ar raglen gymorth un i un i alluogi teuluoedd sydd dan anfantais, sy'n llai tebygol o ymgysylltu â gwasanaethau statudol i fanteisio ar y rhaglen teuluoedd iach. Credaf fod y gwaith a wnaethpwyd gan HENRY wedi bod yn—. Mae llawer o dystiolaeth ei fod yn un o'r rhai mwyaf arwyddocaol yn ystadegol o ran sicrhau newidiadau parhaus mewn rhianta, deiet, gweithgarwch corfforol, lles emosiynol ac arferion ffordd o fyw. Mae'r pethau hyn i gyd yn mynd law yn llaw. Os nad yw pobl yn egnïol yn gorfforol, fel y mae Angela Burns eisoes wedi dweud, maent yn annhebygol o fod yn dda iawn yn emosiynol ac yn feddyliol. Sylwaf eu bod yn gweithio mewn sawl rhanbarth yn Lloegr mewn gwirionedd, a pheth o'r gwaith a wnânt yw hyfforddi staff mewn canolfannau plant yn Lloegr. Felly, fy nghwestiwn i'r Llywodraeth yw: a ydych wedi ystyried defnyddio'r rhaglen hon yng Nghymru, ac a gredwch y byddai Dechrau'n Deg yn elwa o'r fethodoleg? Os nad ydych, a allwch roi tystiolaeth bod Dechrau'n Deg yn cyflawni'r canlyniadau gwell a welsom yn y rhaglen yn Leeds?

Gan symud ymlaen at yr hyn sy'n digwydd yn ein hysgolion uwchradd, rwy'n cytuno ei bod yn siomedig fod y Llywodraeth wedi gwrthod argymhelliad 8—ar gyfer dwy awr o weithgarwch corfforol pwrpasol yr wythnos. Nid yw'n llawer iawn o amser wedi'r cyfan. Gofynnais i'r ysgol uwchradd lle rwy'n llywodraethwr, ac maent yn cydymffurfio yng nghyfnod allweddol 3, ond erbyn cyfnod allweddol 4 mae wedi gostwng i un awr oherwydd pwysau'r cwricwlwm. Ond rwy'n credu bod hwnnw'n benderfyniad hynod gibddall, yn syml oherwydd, os nad ydynt yn bod yn egnïol, nid yw eu hymennydd yn mynd i fod mor weithgar chwaith. Felly, credaf y byddai awr arall o weithgarwch corfforol yn gwella'u perfformiad academaidd mewn gwirionedd.

Os edrychwn ar yr hyn sy'n digwydd ar ôl ysgol, dim ond 50 y cant o ddisgyblion blwyddyn 7 sy'n gwneud unrhyw ymarfer corff y tu allan i'r ysgol bedair gwaith yr wythnos, ac mae'n disgyn i draean ym mlwyddyn 11. Felly, rwyf am wybod beth y mae'r Llywodraeth yn ystyried ei wneud i agor pob ysgol i fod yn ysgolion sy'n canolbwyntio ar y gymuned. Rwy'n ystyried hyn yn argyfwng iechyd cyhoeddus. Yn yr un modd ag y mae gennym argyfwng newid hinsawdd, mae gennym argyfwng iechyd cyhoeddus hefyd. Ar yr un nodyn, sawl ysgol sydd â chynllun teithio llesol? Unwaith eto heddiw gwelais gerddwyr yn cael eu gwthio oddi ar y ffordd gan yrwyr yn danfon eu plentyn—sy'n abl yn gorfforol—i'r ysgol mewn car ar hyd y strydoedd cefn. Mae hyn yn gwbl annerbyniol, ac nid yw'n llesol i'r plentyn, sy'n anadlu'r holl fygdarth o'r car.

Mae ysgol breifat yn fy etholaeth yn derbyn disgyblion o dair sir, ac mae ganddynt gynllun teithio llesol. Pam na all pob ysgol gael cynllun teithio gweithredol? Lle mae'n rhaid cludo plant mewn bws i'r ysgol oherwydd bod yr ysgol 10 neu 11 milltir o'r man lle mae pobl yn byw, stopiwch y bws o leiaf hanner milltir o'r ysgol a gallant gerdded neu redeg yr hanner milltir olaf. Dyma bethau y mae angen inni eu gwneud ac mae angen inni eu gwneud yn awr oherwydd mae gennym broblem fawr.