Yn amlwg, fe glywsom, ac ni wnaf ailadrodd y dadleuon a amlinellais yn yr araith wreiddiol, a dwyn ynghyd yr holl dystiolaeth a gawsom, ond erys y ffaith bod gordewdra'n agenda enfawr sy'n codi. Mae'r dystiolaeth a gawsom fod sgiliau echddygol sylfaenol cynnar, y sgiliau cydsymud a ddysgir ar oedran cynnar yn hanfodol bwysig. Dyna'r dystiolaeth ac nid yw'n digwydd ar hyn o bryd. Dyna'r dystiolaeth hefyd, ac mae angen iddo ddigwydd, a dyna hefyd yw'r dystiolaeth.

Clywaf yr hyn roedd y Gweinidog yn ei ddweud am 120 munud o weithgarwch corfforol fel lleiafswm statudol, ond y dystiolaeth a gawsom—rydym yn ceisio seilio popeth ar dystiolaeth—yw bod yn rhaid i hynny ddigwydd. Nid yw'n digwydd pan nad yw'r 120 munud yn cael ei ragnodi ar hyn o bryd mewn llawer iawn o ysgolion. Nid ydynt yn cael yn agos at y 120 munud, faint bynnag y byddai pobl yn hoffi iddo ddigwydd. Nid yw'n digwydd oni bai eich bod yn ei roi ar sail statudol ac unwaith eto, dyna'r dystiolaeth a gawsom.

Unwaith eto fel y dywed y dystiolaeth, os ydych yn ffit yn gorfforol, mae eich pwysedd gwaed 30 y cant yn is nag os nad ydych yn ffit yn gorfforol. Mae lefel y siwgr yn eich gwaed 30 y cant yn is nag os nad ydych yn ffit yn gorfforol, ac mae eich colesterol yn y gwaed 30 y cant yn is nag os nad ydych yn ffit yn gorfforol, ac mae eich pwysau yn normal o gymharu ag os nad ydych yn ffit yn gorfforol. Ond mae'r greddfau hynny'n cael eu gwreiddio ar oedran cynnar, a dyna lle mae'n ymwneud ag ysgolion, mae'n ymyrraeth gynnar yn yr ysgol, mae'n fater i rieni—rydym yn sôn llawer am deuluoedd a phethau—a dyna'r dystiolaeth.

A'r rhan arall o'r dystiolaeth oedd bod angen newid sylweddol ar ran y Llywodraeth. Nid yw busnes fel arfer yn gwneud y tro. Rydym yn wynebu epidemig o ordewdra, a rhaid inni wynebu hynny ac ysgwyddo ein cyfrifoldeb, a dyna'r dystiolaeth a gawsom hefyd. Bydd pobl bob amser yn sôn bod costau iechyd yn cynyddu. Mae hynny'n wir oherwydd mai iechyd sy'n gorfod ysgwyddo'r baich y dylem fod yn ei ddatrys yn awr yn ifanc o dan addysg, gweithgarwch corfforol, neu unrhyw bortffolios eraill y mae'r Dirprwy Weinidog yn eu dal.

Felly, er mwyn osgoi'r cynnydd hwnnw mewn costau iechyd, mae angen inni ddatrys y broblem yn gynharach o lawer, fel y mae'r Aelodau wedi tystio. Rwy'n ddiolchgar am sylwadau cefnogol pawb. Angela, yn gyntaf oll, yn pwysleisio'r epidemig gordewdra ac nid y namau corfforol yn unig, ond namau meddyliol hefyd. Ac rwy'n ddiolchgar i Vikki Howells hefyd am bwysleisio'r dreth siwgr y mae angen inni fod yn gyfrifol amdani er mwyn gwneud yn siŵr fod yr arian o'r dreth siwgr yn cael ei fuddsoddi yn yr agenda gordewdra yma yng Nghymru. Nid yw hynny'n digwydd ar hyn o bryd oherwydd nad ni sy'n ei rheoli. Ac yn amlwg, defnyddio ysgolion hefyd, ein hysgolion modern, am gyfnod hwy y tu allan i oriau ysgol arferol.

Rwy'n ddiolchgar i Helen Mary am bwysleisio'r pwyntiau pwysig hyn, fod angen newid sylweddol mewn ymddygiad, fel y dywedasom. Nid yw'r hyn rydym yn ei wneud yn awr yn llwyddo i wneud hynny, a rhaid inni newid. Dilynodd Huw Irranca agenda wahanol—ond cysylltiedig yn amlwg—o ran teithio llesol a'r newid diwylliannol y mae angen iddo ddigwydd, ac rwy'n ddiolchgar am ei brofiad. Ac yn amlwg, John Griffiths ar y terfyn cyflymder o 20 mya. Mae cymaint o agweddau ar hyn i gyd yn dod at ei gilydd, yn ogystal â Caroline Jones yn rhoi ei phrofiad fel athrawes addysg gorfforol. Rhun, o ran—